Губитникот на претседателски избори во САД јавно го признава поразот– тоа е традиција уште од 1896. Дали Доналд Трамп ќе продолжи по стапките на неговите претходници и достоинствено ќе ја напушти функцијата?
Реклама
Признавањето на изборниот пораз во САД, уште од 1796 година е дел од мирното примопредавање на власта. Тогаш за првпат партии настапиле со свои кандидати на претседателските избори и федералистот Џон Адамс го поразил Томас Џеферсон од Демократско-републиканската партија.
Традицијата, јавно да се признае изборен пораз ја започнал демократот Вилјам Џенингс Брајан во 1896 година. Откако загубил на изборите од републиканецот Вилјам МекКинли, Брајан му испратил телеграма со текстот: „Прими искрени честитки. Му го поставивме прашањето на американскиот народ и нивната волја е закон.“
Републиканскиот претседател Доналд Трамп– човек секогаш подготвен за судски спор кој никогаш не признава пораз– актуелните претседателски избори ги нарече „измама“ и најави дека ќе ги искористи сите законски средства против ваквиот резултат со цел да остане на власт. Овие изјави оставаат сомнеж дека е можно овојпат да не се испочитува традицијата за јавно признавање на изборниот пораз како дел од мирниот трансфер на власта.
Прашање на учтивост, не обврска
Поразениот претседателски кандидат не е обврзан ниту со закон, ниту со Устав да го признае поразот во форма на традиционален таканаречен Concession Speech – говор на губитникот. Повеќе станува збор за учтив потег и обичај. Со оглед дека тоа е моментот и кога едниот кандидат на своите поддржувачи им соопштува дека изборната битка е завршена и другата страна е победник, овие говори се централен елемент во драматичниот политички театар кој е дел од американските претседателски избори.
Откакко Вилјам Џенингс Брајан во 1896 година ја испрати телеграмата, технолошкиот напредок ја обликуваше улогата на овој ритуал. Зборовите на губитниците на изборите преку вестите и радио емисиите стасуваат до голем дел од публиката. Но, ниту еден друг медиум не го става толку во преден план и како дел од сценариото, како што се телевизиите. Од 1952 година, кога демократот Адлаи Стивенсон го оддржа својот говор кога загуби од републиканецот Двајт Д.Ајзенхауер, телевизијата стана доминантен медиум преку кој се пренесуваат овие говори.
Буш, Обама, Трамп - Бајден е четвртиот претседател на САД во мандатот на Меркел
Ангела Меркел петнаесет години е на чело на Германија. За канцеларката, Доналд Трамп беше трет претседател на САД во нејзиниот мандат. На средбите со него таа често изгледаше напнато. Со Бајден ќе биде похармонично?
Фотографија: Reuters/B. Snyder
Прилично студено
Иран, трговијата, НАТО - во многу теми Меркел и Трамп далеку се разијдуваа. Не само политички, туку и во меѓусебната лична врска се чини владееше тензија. Трамп во една прилика ја нарекол Меркел „глупава“. И на оваа средба на маргините на НАТО-самитот на крајот на 2019 година не се гледа големо пријателство.
Фотографија: picture-alliance/dpa/M. Kappeler
Кој е овде шеф?
Меркел и Трамп на самитот на Г7 во Канада во јуни 2018 година. Оваа фотографија предизвика насекаде општи дискусии: се обидува ли Меркел да му го објасни светот? Дали е таа вистинската лидерка на западниот свет? Или овде тој е шефот - како единствен кој седи?
Фотографија: Reuters/Bundesregierung/J. Denzel
Ќе се ракуваме ли?
Канцеларката постави пријателско прашање при нејзината прва посета кај Доналд Трамп во Белата куќа во март 2017 година. Но нејзиниот домаќин не реагираше, демонстративно гледаше на друга страна. Подоцна тврдеше дека не го чул прашањето. Меркел можеби се надева при следната посета во Вашингтон да се сретне со друг претседател.
Фотографија: Reuters/J. Ernst
На крајот се приближија
Канцеларката и Барак Обама изгледаа прилично блиски при неговата последна посета како претседател на САД во Берлин. Во ноември 2016 година - неколку дена по изборот на Доналд Трамп за негов наследник, се чини дека Обама сакаше да и ја предаде на Ангела Меркел одговорноста за западната демократија. Американските медиуми пишуваа дека таа е сега предводник на слободниот свет.
Фотографија: Reuters/F. Bensch
Највисоко признание
Во вечерен фустан, Меркел во јуни 2011 година од претседателот Барак Обама во Белата куќа го прими највисокото цивилно одликување на САД - медал за мир. Признанието таа го доби за својот ангажман во европската политика. Аналитичарите го толкуваа одликувањето и како доказ за добрите германско-американски односи.
Фотографија: picture-alliance/dpa
На гости кај пријатели
На самитот на Г7 во јуни 2015 година во баварските Алпи, се насетуваше речиси пријателско однос меѓу Обама и Меркел. Канцеларката во борбата против промената на климата можеше да се потпре врз американска поддршка. Со доаѓањето на Трамп тоа драстично се промени.
Фотографија: Reuters/M. Kappeler
Дај ми рака, другарче!
Претходникот на Обама, американскиот претседател Џорџ Буш, уште по првата средба беше воодушевен од слободарството на Ангела Меркел, кое тој го објасни со нејзиното минато во Германската Демократска Република. На самитот на Г7 во Санкт Петербург во јули 2006 година тој посегна од зад неа да и го масира вратот, а канцеларката преплашена ги дигна рацете. Гестот на Буш очигледно беше добронамерен.
Фотографија: AFP/Getty Images/A. Nemenov
Домашна скара
Џорџ Буш во јули 2006 година беше видно задоволен да и стави месо од скара на чинијата на Ангела Меркел. Прасенцето беше печено на ражен во изборниот округ на Ангела Меркел, на брегот во покраината Мекленбург-Предна Померанија. каде го пречека гостинот од САД.
Фотографија: picture-alliance/dpa/BPA/G. Bergmann
Ќе те одведам во Тексас
Во 2007 година Ангела Меркел го посети Џорџ Буш на неговиот ранч во Крафорд, Тексас. Во теренско возило од американско производство Буш изигруваше шофер за Меркел и нејзиниот сопруг Јоахим Зауер. Уште тогаш почнуваа вриења околу една тема - ситуацијата во врска со Иран, која повторно зовре за време на Трамп.
Фотографија: Matthew Cavanaugh/dpa/picture-alliance
Рака во рака со Бил Клинтон
На комеморацијата за Хелмут Кол во јули 2007 година американскиот екс-претседател Бил Клинтон држеше хумористично-меланхоличен говор за починатиот германски канцелар. „Го сакав“, изјави Клинтон. Кога видно потресен, повторно се врати на седиштето, тој посегна по раката на Ангела Меркел.
Фотографија: picture alliance/dpa/M. Murat
Насмеј се малку!
Ноември 2009 година: Меркел само што одржа говор пред Конгресот во САД во Вашингтон. Додека сеуште траеше аплаузот, тогашниот вице претседател Џо Бајден ја забавуваше Меркел со досетки. Со Бајден како претседател, се надеваат некои, можно е германско-американското пријателство повторно да заживее. Барем на политичко рамниште разбирањето со него за Меркел би било полесно отколку со Трамп
Фотографија: Reynolds/dpa/picture alliance
11 фотографии1 | 11
Јавно признавање на изборниот пораз по правило прво е преку приватен телефонски разговор меѓу двајцата кандидати. Во 2006 кандидатката на демократите, Хилари Клинтон во изборната ноќ му се јави на Доналд Трамп, пред следниот ден да им се обрати на своите поддржувачи: „Доналд Трамп ќе биде нашиот иден претседател. Му должиме непристрасност и шанса да не води. Мирен трансфер на власта е основен дел на нашата уставна демократија. Ние не само што го почитуваме тоа, туку и го цениме.“
„За силата на нашата демократија...“
Во 2000 година сценариото не одеше по план. Кога медиумите во изборната ноќ ја најавија победата на републиканецот Џорџ В. Буш, тој го повика противкандидатот од демократите, Ал Гор да го признае поразот и да му честита. Но, потоа се појавија полемики во Флорида каде имаше тесна разлика во бројот на гласови, поради што беше неизведсно кому да му се додели оваа држава. Според законите на сојузната држава предвидено е пребројување на гласовите. По еден час Гор повторно му се јави на Буш и во жесток разговор го повлече признанието за пораз.
Врховиот суд на САД конечно на 12 деќември 2000 го запре повторното пребројување со што го направи Џорџ В. Буш претседател. Еден ден подоцна Ал Гор излезе пред новинарите и рече: „Предмалку зборував со Џорџ В. Буш и му честитав на изборот за 43. Претседател на САД. Му ветив дека овојпат нема да го повлечам признанието.„
И покрај жестокото спротивставување на одлуката на Врховниот суд, Гор на присутните им рече: „Во име на нашето единство како народ и силата на нашата демократија го признавам мојот пораз.“
Тој исто така цитираше дел од говорот на демократскиот сенатор Стивен Даглас од 1860 година, кога загубил од републиканецот Абрахам Линколн: „Партиската лојалност мора да му отстапи место на патриотизмот. Стојам зад вас господине претседателе и Бог да ве благослови“.
Заговарање на единство и демократија
Традицијата бара поразениот во неговиот говор да се осврне на четири мисли: да го прифати поразот, да повика на единство, да ја велича демократијата и да вети дека ќе продолжи со борбата. Достоинството и сериозноста се притоа важни, конечно кандидатот пред земјата и своите гласачи потврдува дека кампањата е завршена и дека Американците сега треба да се обидат да ги надминат разликите и заради поголемото заедничко добро да се обединат.
Но, не прифаќа секој пораз достоинствено. Претходникот на Трамп од Републиканците. Ричард Никсон одржа прочуен негативен говор кога ги изгуби изборите за гувернер во Калифорнија во 1962 од Демократот Пет Браун и прес-конференцијата ја напушти со зборовите: „Сега веќе нема да може да го туркате Никсон наваму-натаму бидејќи господа ова е последната пресконференција”. Никсон докажа дека признанието на пораз не значи дека се откажуваш и потоа редовно настапуваше во улога на критизер и критикуван на политичката бина пред дефинитивно да се повлече во 1974, тогаш од позиција на претседател на САД.
Страста во двата табори и длабоката поделеност кои ја обележаа кампањата 2020 се чини дека бараат силен апел за единство во поделената земја. Демократот и иден претседател Џо Бајден постојано велеше дека ќе ја почитува волјата на народот во фер и демократски избори и повека на мир и единство на сите Американци. Во неговото победничко обраќање во саботата го задржа истиот тон.
Фактот дека Доналд Трамп и во 2016 и сега цврсто се противеше да вети дека ќе ги признае изборните резултати и во случај на пораз, и емоциите кои ги предизвикува кај поддржувачите со тоа што ги негира изборите како изборна измама - сето тоа не укажува на достоинствено заминување од функцијата. Но, можеби ќе добиеме барем еден твит со признание на поразот, ако неговиот твитер профил не биде блокиран.
Изборите во САД низ карикатури
Доналд Трамп или Џо Бајден? Досегашната кампања за претседателските избори во САД на 3 ноември понуди многу материјал за карикатуристите ширум светот.
Претседателска тепачка во кал
Што се случи по ѓаволите со културната политичка дебата во САД? - се прашува чешкиот карикатурист Маријан Каменски заедно со остатокот од светот. Првата конфронтација на ТВ меѓу противниците за функцијата претседател дегенерираше како во тепачка во кал. Наместо да се служат со аргументи, тие се навредуваа меѓусебно.
„Валкани тактики“ и тежок терен
Kандидатката за потпретседателка на САД на Демократската партија, Камала Харис, спомена „валкани тактики“ на сегашниот претседател. Демократите се чувствуваат дека се движат по тежок терен, смета и германскиот карикатурист Јенс Крике. Доналд Трамп се чини дека не се грижи за тоа, тој изгледа дистациран, како злобна вештерка од бајка.
Фотографија: Jens Kricke/toonpool.com
Фалбаџиска пропаганда
Овој претседател обожава суперлативи, тој тврди: „Јас сум најмалку расистичката личност што некогаш сте ја виделе.“ „Никој нема поголема почит кон жените од мене.“ „Јас разбирам повеќе за парите од другите“. И, се разбира, САД никогаш немале подобар претседател. Но, во овој скеч на Мартин Ерл, Трамп го фали фотографот како „еден од најдобрите во светот“.
Фотографија: Martin Erl/toonpool.com
„Заспаниот Џо“ и „Кловнот“
Бајден е „заспан старец“ и „марионета на радикалната левица“, вели Трамп, Бајден пак, го Трамп критикува Трамо расист, лажго, кловн и „најлошиот претседател кој Америка некогаш имала“. Италијанскиот уметник Кристи ги сведе овие препукувања во една карикатура.
Инфантилно однесување
И луѓето во Африка се зачудени од недржавничкото однесување на Трамп. Карикатуристот Дамиен Глез од Буркина Фасо го гледа претседателот како мал неранимајко, кој сака да биде по негово без оглед на цената. Она што не одговара, со сила ќе биде направено да одговара. Со надеж е дека не е удира по нуклеарното копче.
Трампѕила
Првиот јапонски филм „Гоѕила“ се појави на екраните во 1954 година. Каде и да помине огромниот гуштер остава пустош. Карикатуристот Такеши Кишино очигледно е развивањето на агресивниот претседател на САД во огромното чудовиште Гоѕила. Може ли Џо Бајден да има шанси против оваа Трампѕила?
Алфа мажите се држат заедно
Доналд Трамп ужива во друштво на лидери кои не се многу загрижени за демократските норми: Путин, Ердоган и севернокорејскиот диктатор Ким Јонг Ун. Холандскиот карикатурист Тјерд Ројардс смета дека заедничко на овие политичари е архетипското ривалско однесување на самонаречени алфа-мажи. Трамп, од друга страна, го нарекува Џо Бајден „слаб старец“, односно за него тој е несериозен противник.
Не ги викајте преселувачите
Трамп повеќепати јасно стави до знаење дека сака да остане во Белата куќа. Доколку ги загуби изборите, тој досега експлицитно не се согласил на мирна транзиција, велејќи само: „Па, ќе видиме што ќе се случи.“ Тој веќе ја повика својата база да протестира доколку не биде реизбран. Но, што ако Бајден стане претседател?
Фотографија: Cartoonfix/toonpool.com
Стабилна династија
Трамп, исто така, го доведе во прашање американскиот устав со кој се забранува трет мандат. Дали размислува за доживотно претседателство? Целото семејство често се појавува на митинзите за кампањата, вклучувајќи го и најмладиот син, Барон, што можеби ја поттикна визијата на германската карикатуристка Кристијане Фолман за раѓањето на монархија во САД.T