Републиканецот Доналд Трамп или демократот Џо Бајден? Кој ќе биде следниот претседател на САД? ДВ прави преглед на она што треба да го знаете додека Американците излегуваат на гласачките места.
Реклама
1. Очекувајте рекордна излезност
Одѕивот на гласачите во САД за претседателските избори е низок во споредба со многу други земји, а во последните години се движи околу 55 отсто. Сепак, пандемијата на коронавирусот натера многу американски сојузни држави да ги изменат правилата за гласање со проширување на можностите за предвремено лично гласање како и за гласањето по пошта.
Рекордни 85 милиони Американци веќе гласаа до 30 октомври. До овој датум во Тексас дадените гласови на предвременото гласање веќе го надмина вкупниот број гласачки ливчиња од изборите во 2016 година. Со личното гласање денеска низ целата земја, вкупниот број на гласачки ливчиња најверојатно ќе постави нов рекорд.
2. Важно е кој ќе се појави на гласачкото место на 3 ноември
И покрај проширеното предвремено гласање поради пандемијата на Ковид-19, излезноста на гласачките места денеска сепак ќе има огромно значење. Републиканците претпочитаат да гласаат лично, така што во изборниот штаб на Трамп очекуваат наплив на неговите приврзаници на гласачките места.
Предвременото гласање им дава мала предност на демократите, но афроамериканските гласачи, кои во голема мерка се симпатизери на демократите, претпочитаат лично гласање и нивниот одѕив на денот на гласањето сепак може да биде клучен за победа на Бајден.
Гласачите под 30 години, кои сочинуваа голем дел од не-гласачите во 2016 година, изгледа дека годинава се силно мобилизирани и околу 63 насто од оние кои дефинитивно планираат да гласаат имаат тенденција да го поддржат Бајден. Нивната излезност ќе биде важна.
Латиноамериканските гласачи, кои се разнолик блок чии партиски тенденции се разликуваат, може да бидат јазиче на вагата за некој кандидат во одредени сојузни држави. Одѕивот на Латиноамериканците е помал од американскиот просек во изминатите гласања, но рекордни 32 милиони имаат право да гласаат во 2020 година, па ако навистина гласаат, тоа може да биде одлучувачко.
3. Магичниот број е 270
За претседателските избори во САД не одлучува гласот на народот, наместо тоа, победникот го одредува електорски колеџ, тело од 538 назначени електори или делегати, кои се распределени во секоја сојузна држава и во областа Вашингтон. Еден кандидат треба да победи во доволно сојузни држави за да обезбеди мнозинство од овие електори - 270 - за да победи. Достигнувањето на оваа бројка е единственото нешто што е важно.
4. Клучни сојузни држави што треба да се следат
Бидејќи електрорите не им се доделуваат на сојузните држави сразмерно со нивното население, одредени држави имаат преголемо влијание за победата на еден кандидат. Некои држави со многу избирачи важат за сигурни кога станува збор за победата на една партија. Но, најважните држави се оние со значителен број изборни гласови и тесна трка меѓу двете партии.
Тоа се Флорида (29 електорски гласа), Пенсилванија (20), Охајо (18), Мичиген (16), Северна Каролина (15), Аризона (11), Минесота (10) и Висконсин (10). Трката во две историски прорепубликански држави, Џорџија (16) и Тексас (38), исто така се заостри. Победата на Бајден во едната и другата би претставувало големо изненадување и би им донесло на демократите голема предност во трката до бројот 270.
5. На резултатите во клучните држави веројатно ќе почекаме некое време
Кога ќе ги знаеме резултатите на секоја сојузна држава? Зависи каде е државата и какви се нејзините правила. Континенталниот дел од САД опфаќа четири временски зони (Алјаска и Хаваи додаваат уште две). Првите гласачки места во дел од сојузните држави ќе бидат затворени на полноќ по средноевропско време.
Изборите во САД низ карикатури
Доналд Трамп или Џо Бајден? Досегашната кампања за претседателските избори во САД на 3 ноември понуди многу материјал за карикатуристите ширум светот.
Претседателска тепачка во кал
Што се случи по ѓаволите со културната политичка дебата во САД? - се прашува чешкиот карикатурист Маријан Каменски заедно со остатокот од светот. Првата конфронтација на ТВ меѓу противниците за функцијата претседател дегенерираше како во тепачка во кал. Наместо да се служат со аргументи, тие се навредуваа меѓусебно.
„Валкани тактики“ и тежок терен
Kандидатката за потпретседателка на САД на Демократската партија, Камала Харис, спомена „валкани тактики“ на сегашниот претседател. Демократите се чувствуваат дека се движат по тежок терен, смета и германскиот карикатурист Јенс Крике. Доналд Трамп се чини дека не се грижи за тоа, тој изгледа дистациран, како злобна вештерка од бајка.
Фотографија: Jens Kricke/toonpool.com
Фалбаџиска пропаганда
Овој претседател обожава суперлативи, тој тврди: „Јас сум најмалку расистичката личност што некогаш сте ја виделе.“ „Никој нема поголема почит кон жените од мене.“ „Јас разбирам повеќе за парите од другите“. И, се разбира, САД никогаш немале подобар претседател. Но, во овој скеч на Мартин Ерл, Трамп го фали фотографот како „еден од најдобрите во светот“.
Фотографија: Martin Erl/toonpool.com
„Заспаниот Џо“ и „Кловнот“
Бајден е „заспан старец“ и „марионета на радикалната левица“, вели Трамп, Бајден пак, го Трамп критикува Трамо расист, лажго, кловн и „најлошиот претседател кој Америка некогаш имала“. Италијанскиот уметник Кристи ги сведе овие препукувања во една карикатура.
Инфантилно однесување
И луѓето во Африка се зачудени од недржавничкото однесување на Трамп. Карикатуристот Дамиен Глез од Буркина Фасо го гледа претседателот како мал неранимајко, кој сака да биде по негово без оглед на цената. Она што не одговара, со сила ќе биде направено да одговара. Со надеж е дека не е удира по нуклеарното копче.
Трампѕила
Првиот јапонски филм „Гоѕила“ се појави на екраните во 1954 година. Каде и да помине огромниот гуштер остава пустош. Карикатуристот Такеши Кишино очигледно е развивањето на агресивниот претседател на САД во огромното чудовиште Гоѕила. Може ли Џо Бајден да има шанси против оваа Трампѕила?
Алфа мажите се држат заедно
Доналд Трамп ужива во друштво на лидери кои не се многу загрижени за демократските норми: Путин, Ердоган и севернокорејскиот диктатор Ким Јонг Ун. Холандскиот карикатурист Тјерд Ројардс смета дека заедничко на овие политичари е архетипското ривалско однесување на самонаречени алфа-мажи. Трамп, од друга страна, го нарекува Џо Бајден „слаб старец“, односно за него тој е несериозен противник.
Не ги викајте преселувачите
Трамп повеќепати јасно стави до знаење дека сака да остане во Белата куќа. Доколку ги загуби изборите, тој досега експлицитно не се согласил на мирна транзиција, велејќи само: „Па, ќе видиме што ќе се случи.“ Тој веќе ја повика својата база да протестира доколку не биде реизбран. Но, што ако Бајден стане претседател?
Фотографија: Cartoonfix/toonpool.com
Стабилна династија
Трамп, исто така, го доведе во прашање американскиот устав со кој се забранува трет мандат. Дали размислува за доживотно претседателство? Целото семејство често се појавува на митинзите за кампањата, вклучувајќи го и најмладиот син, Барон, што можеби ја поттикна визијата на германската карикатуристка Кристијане Фолман за раѓањето на монархија во САД.T
Фотографија: Chrsitiane Pfohlmann/toonpool.com
9 фотографии1 | 9
Останатите ќе бидат затворани во наредните шест часа. По затворањето на избирачките места во една сојузна држава, ќе се направат проекции за победникот врз основа на излезните анкети и без оглед на непребројаните гласачки ливчиња.
Годинава, големиот број на гласачки ливчиња по пошта може да го комплицира добивањето официјални резултати. Додека некои држави почнуваат да ги бројат гласачките ливчиња по пошта уште пред денот на изборите, други не смеат да започнат со тоа до 3 ноември. Некои држави исто така го продолжија рокот за доставување на гласачкото ливче по пошта, што значи дека така дадените гласови може да продолжат да пристигнуваат со денови. Во сојузните држави со тесна изборна трка, токму овие гласачки ливчиња би можеле да го одредат победникот.
6. Може подолго време да не го знаеме следниот претседател
Ако резултатите од сојузните држави што ќе недостасуваат ќе значат дека ниту еден кандидат не може да обезбеди 270 електорски гласови, тогаш следниот претседател може да не биде познат со денови, па дури и со недели, сè додека не се пребројат сите гласови дадени по пошта.
Потенцијално, премногу тесните победи не некој од кандидатите може да резултираат и во бројни судски случаи што дополнително може да ја забават постапката. Сепак, има важен рок: 8 декември, до кога гласовите на сите електори од сојузните држави мора да бидат доделени на победникот во гласањето во соодветната држава, доколку Конгресот претходно ги прифати изборните резултати.
Овластувањата на најмоќниот државник во светот
Шефот на Белата куќа има најголема моќ во светската политика – барем така се верува. Но, дали е навистина така? Овластувањата на претседателот на САД се ограничени. И други актери играат важна улога.
Фотографија: Klaus Aßmann
Така вели Уставот...
Претседателскиот мандат во САД трае четири години, а претседателот може да биде реизбран само еднаш. Тој е шеф на државата и шеф на владата, односно управува со извршната власт. Задача на претседателот е да ги спроведува законите изгласани од Конгресот. Претседателот како највисок дипломат може да прима странски амбасадори и на тој начин да признава држави.
Фотографија: Klaus Aßmann
Кој кого контролира?
Трите власти - законодавната, извршната и судската - се поделени и се контролираат меѓусебно. Претседателот има право да помилува осуденици и да ги назначува федералните судии, министрите во кабинетите и амбасадорите на САД - но само со согласност на Сенатот. Ова е еден од механизмите со кои законодавната власт ги контролира активностите на извршната власт.
Фотографија: Klaus Aßmann
„State of the Union“
Американскиот претседател е должен редовно да го информира Конгресот за состојбата на државата. Тоа го прави ова во годишниот „говор за состојбата на нацијата“ („State of the Union“). Претседателот нема право да предлага закони на Конгресот, но за време на говорот може да наведе своите теми и приоритети. Со тоа тој може јавно да врши притисок врз Конгресот. Но, ништо повеќе од тоа.
Фотографија: Klaus Aßmann
Претседателско вето
Претседателот може да одбие да потпише закон донесен од Конгресот и тоа всушност неговото право на вето. Конгресот може да го отфрли претседателското вето само доколку обезбеди двотретинско мнозинство во двата дома на парламентот. Во историјата на САД се познати 1.500 случаи на претседателски вета. Од нив, само 111 (7%), биле успешно надгласани.
Фотографија: Klaus Aßmann
Сива зона
Уставот на САД и одлуките на Врховниот суд не даваат јасна слика за тоа колкава моќ има претседателот. Всушност, претседателот има право на уште еден вид вето, познато како "џебно вето". Под одредени услови, претседателот може одреден закон да со „стави во торба“ и со тоа тој станува неважечки. Овој тип на вето не може да биде надгласано во Конгресот. Овој трик бил користен скоро 1.000 пати.
Фотографија: Klaus Aßmann
Наредби со сила на закон
Претседателот на САД на членовите на владата може да им наметне одреден начин на однесување. Тој издава препораки, т.н „извршни наредби“ (Executive Orders), имаат сила на закон. Сепак, тоа не значи дека на претседателот сè му е дозволено: судовите можат да ги поништат наредбите, Конгресот - да ги сопре со соодветни контра закони, а следниот претседател може да ги укине.
Фотографија: Klaus Aßmann
Конгрес...
Претседателот има право да склучува договори со странски влади, кои потоа треба да бидат одобрени со мнозинство во Сенатот. Ова може да се избегне, ако наместо договор претседателот склучи еден вид меѓувладин договор т.е. „извршен договор“ (Executive Agreement). Ваквите договори се валидни се додека Конгресот не ги оспори или не ги укине со закон.
Фотографија: Klaus Aßmann
Кој може да објави војна?
Претседателот е врховен командант на вооружените сили на САД, но војна може да објавува само Конгресот. Сепак не е многу јасно колку војска смее да испраќа претседателот во вооружените конфликти без одобрение на Конгресот. По војната во Виетнам, Конгресот го усвои следново правило: претседателот може да ги користи надлежностите се додека Конгресот не ги оспори.
Фотографија: Klaus Aßmann
Ултимативна контрола
Ако претседателот ги надмине или злоупотреби овластувањата или изврши кривично дело, Претставничкиот дом, против него може да отпочне процедура за отстранување од должноста. Досега имало два такви обиди, но и двата завршиле несупешно. Сепак, постои многу ефикасен инструмент за да се сопре претседателското самоволие: тоа намалувањето на буџетот – што е во надлежност на Конгресот.
Фотографија: Klaus Aßmann
9 фотографии1 | 9
7. Американците гласаат и за Конгресот
Освен тоа што гласаат за претседател, Американците ги избираат и своите конгресмени и дел од сенаторите. Се гласа за сите 435 места во долниот дом на Конгресот, Претставничкиот дом, а се предвидува дека демократите ќе го задржат мнозинството.
Денеска се одржуваат и избори за 35 места во горниот дом на Конгресот, Сенатот, со републиканско мнозинство, и бројни кандидатски трки се многу тесни, па резултатот тука е многу понеизвесен. Некои сојузни држави во моментов под контрола на републиканците, како Аризона, можат да станат демократски - но некои контролирани од демократите како Алабама би можеле да станат републикански. Демократите треба да додадат четири места на актуелниот број на нивни сенатори за да ја преземат контролата врз Сенатот од републиканците.