Коронавирусот се шири и при зборувањето, опасноста зависи од начинот на кој зборуваме. Дали пак при џогирање вирусите „летаат“ на голема далечина?
Реклама
Коронавирусот веројатно може да се пренесува при зборување. Американски научници извршиле експеримент со ласерска светлина: додека еден човек зборува пред параван со црна боја, од неговата уста прскаат ситни капки плунка, кои можат да содржат вируси, тие преку ласерската светлина се прикажувале во зелена боја.
„Влажноста“ на зборувањето зависи од гласноста и од изговорот на одредени букви, објаснува лекарката Клаудија Треидл-Хофман од Хелмолт центарот во Минхен и Институтот за еколошка медицина на Техничкиот универзитет во Минхен. Тоа важи посебно кај изговорот на букви како „Ц“. Ако инфициран човек стои пред мене и изговара збор со овие букви, постои голема опасност да ме зарази, вели Треидл-Хофман.
Како и останатите вируси, и Сарс-КоВ-2 се пренесува преку ситни капки, затоа првото правило гласи – држење растојание, како и носење заштитна маска. Иако, досега нема никаков научен докази дека едноставните маски кои го покриваат носот и устата, можат да ја спречат инфекцијата. Но, експериментите на американските научници покажуваат дека тие можат да ги запрат ситните капки кои се исфрлаат при дишењето. За таа цел, заради заштита на другите од инфицирање, во Германија важи задолжително носење маски при купување во продавници или во јавниот сообраќај.
Но, колку далеку „летаат“ овие ситни капки? Колкава е опасноста од заразување? И дали игра улога тоа дали луѓето се наоѓаат во затворена просторија или на свеж воздух, и со какво темпо се движат вирусите?
Новиот коронавирус сѐуште не е доволно испитан, но првите сознанија се базираат на истражувања и модели објавени изминатите денови. „Во сегашниот момент ова се уште шпекулации“, истакнува Треидл-Хофман. Сепак, студија од Кина укажува дека концентрацијата на коронавирус најчесто е повисока во затворен простор отколку надвор.
Пет совети за подобро физичко и ментално здравје во корона-кризата
Вакцина нема, лек исто така. Експертите, во моментов, не се сигурни ни дека оние кои оздравеле од Ковид-19 се целосно заштитени од нова инфекција. Затоа е препорачливо јакнење на личниот имунитет среде пандемијата.
Фотографија: Fotolia
Здрава исхрана
Докажано е дека здравата исхрана го намалува ризикот од хронични болести како што се проблемите со циркулацијата, дијабетисот или со дебелината. Исто така, со здрава исхрана се намалува и ризикот од депресија и од анксиозност. СЗО потсетува - но тоа важи и без пандемија - дека треба да се остават алкохолот, цигарите и сите останати дроги
Фотографија: picture-alliance/dpa/V. Heinz
Добар сон
Додека спиеме, телото вредно работи: келиите се обновуваат, се отстрануваат отровите, се зацврстува помнењето. Како што покажаа истражувањата, недостатокот на сон влијае не само на физичката состојба, туку и на психичката. Недостатокот на сон нѐ прави поподложни на хронични болести. На поголемот број луѓе им се доволни 6 до 9 часа сон, но важно е да се спие во одреден ритам.
Фотографија: Colourbox
Движење и вежбање
Движењето го исполнува телото со „хормоните на среќа“. Тоа овозможува подобро спиење, ги намалува стресот и стравовите, го зајакнува помнењето. Движење и спорт, па макар и дома - најмалку 30 минути дневно. Тренерите велат дека не важно како ќе ги поделите тие минимални 30 минути - можеби по 10 минути наутро, напладне и навечер? Кога можете излезете на свеж воздух.
Фотографија: picture-alliance/dpa/B. pedersen
Одржување на контактите
Пријателите во овој период на социјална изолација поради коронавирусот се поважни од кога било. Социјалните мрежи се докажано добри за здравјето. Бидејќи излегувањата и собирите сега не се можни, речиси сѐ се одвива на интернет. Но, подобро така отколку никако.
Изолацијата можеби е шанса да се заборави на светот и на надворешните вести. Размислите, што сакате веќе подолго да направите но никако не стигнувате? Нешто во градината, да испробате нов рецепт, да научите да плетете, да прочитате некоја книга која веќе подолго ве гледа обвинувачки од полицата? Сега е идеално време за тоа.
Фотографија: picture-alliance/dpa/J. Kalaene
5 фотографии1 | 5
И коронавирусот „џогира“?
Научници од Белгија и Холандија неодамна објавија проценки според кои препорачаната физичка дистанца од 1,5 метри за да се избегнат ситните капки не е доволна кога е во прашање брзо движење, односно трчање. Оној кој трча со брзина од пет километри на час, треба да држи растојание од другиот од пет метри, џогерите со темпо од 14,4 километри на час дури и – десет метри.
Но, често овие проценки базирани на експериментални модели не се преносливи во секојдневието. Авторите на оваа студија за инфекција при трчање признаваат дека мора да се води сметка и за воздушните струења. Затоа, констатира и лекарката Треидл-Хофман, од вакви студии не може да се извлекуваат автоматски заклучоци за секој поединец.
И Бернард Вајганд од Институтот за термодинамика и воздушни и вселенски летови на Универзитетот Штутгарт вели: „Директно зад некој кој трча или зад велосипедист се создава воздушно струење и честичките се задржуваат во воздухот. Но, ако не возите баш како на Тур де Франс, не се приближувате толку блиску еден до друг.“
Овен тоа, овие студии-модели често не го земаат во предвид однесувањето на капките“, вели Вајганд. „Сосема ситните капки испаруваат во делови од секундата. Покрупните пак брзо паѓаат и не го следат струењето на воздухот.“ Од аспект на можно инфицирање, интересни се капките со големина од 30 до 40 микрометри, што одговара на пример на половина од дебелината на влакната од косата. На температура од 20 степени овие капки преживуваат 20 до 30 секунди. Моделите според кои станува збор за распространување во рок од повеќе минути, не соодветствуваат на реалноста. Освен тоа, важна е, покрај температурата и влажноста на воздухот, колку е таа повисока, толку побавно испаруваат капките. Генерално важи – колку е пожешко и посуво, толку е помал ризикот од инфекција.
Важно е каде стигнал вирусот
Решавачко е и тоа каде стигнале ситните капки во кои се содржи вирус, истакнува Треидл-Хофман. Од носот тие брзо се исфрлаат со кивање и секнење, но најголеми штети предизвикуваат ако се вдишат директно во белите дробови.
Научниците преку спроведување нови експерименти сакаат да дознаат колкава е концентрацијата на вируси во воздухот околу инфицирано лице кое лежи мирно во кревет или кога е поставено на респиратор. Зашто, токму медицинскиот персонал се заразува зашто е особено изложен на вирусот. Но, овие испитувања се наоѓаат на самиот почеток.
Од Азија кон Европа: Походот на заштитните маски против коронавирус
Прво важеа за неефикасни и збунувачки, но се‘ повеќе земји во меѓувреме воведуваат правило за носење заштитни маски против ширењето на коронавирусот. За победоносниот поход на маските, започнат во Азија.
Фотографија: picture-alliance/dpa/U. Zucchi
Ракавици, мобилен телефон, заштитна маска
Дали и во Германија ќе се воведе обврска за носење заштитна маска? По консеквентната употреба во Азија, институтот Роберт Кох препорача нејзино носење и во Германија. Јена е првиот град кој ја водведе оваа мерка, од 6 април во супермаркетите и јавниот сообраќај таму таа е задолжителна. Како заштита се прифаќа и шал или марамче на устата.
Фотографија: Imago Images/Sven Simon/F. Hoermann
Подарок за пожарникарите
Со оглед на големиот недостиг на заштитни маски, луѓето и институциите се снаоѓаат и сами. На Јутјуб и на Твитер под хаштагот „maskeauf“ многумина демонстрираат колку е едноставно да се изработи маска. Меѓу нив е и професионалната шивачка од Државниот театар Котбус, Керстин Бохов. Маските кои ги изработува оваа костимографка се наменети за пожарникарската служба и за Црвениот крст во Германија.
Фотографија: picture-alliance/dpa/P. Pleul
Плетени маски
Уметничката Манша Фридрих плете маски за заштита од коронавирус. Нејзините маски се украсени со мотиви на насмеани лица, животни, сонце. Внатрешната страна на маските може да се менува. Уметничката од Хановер не дозволува корона-кризата да ѝ го расипе расположението.
Чешка и Словачка се отидени чекор понапред, таму уште на средината на март е воведена обврска за носење заштитни маски. Оној кој влегува во супермаркет или градски превоз, мора да носи маска. Словачката претседателка Зузана Чапутова и премиерот Игор Матович предничат со добар пример. И Австрија во меѓувреме воведе обврска за носење маски во супермаркет.
Фотографија: Reuters/M. Svitok
Будење на пролетта во Кина
Во Кина заштитните маски одамна се задолжителни за граѓаните. Оваа двојка, без оглед на кризата со коронавирус и ригидните контроли, не сака да се откаже од романтика. Двајцата занесено танцуваат на пролетното сонце и сигурно забораваат на сите останати околу себе.
Фотографија: AFP
Израел не дозволува исклучоци
И во Израел во сила се драстични ограничувања на движењето, кои ги воведе премиерот Бенјамин Нетанјаху, а се контролирани од полицијата и од војската. Кон нив мора да се придржуваат и ортодоксните Евреи. Во квартот Меа Шерим во Ерусалим, еден вооружен полицаец му наложува на својот ултраортодоксен сограѓанин да се прибере дома.
Фотографија: picture-lliance/dpa/I. Yefimovich
Уметност во Појасот Газа
Во густо населениот Појас Газа, уметниците се обидуваат да ги мотивираат граѓаните. Во квартот Шујаија, тие украсуваат заштитни маски со различни мотиви. Владата во Појасот Газа воведе ограничување за движењето на населението и забрана за одржување на сите манифестации. И т.н. „Марш на враќањето“, кој секоја година преку масовни протести се одржува на границата кон Израел, годинава е откажан.
Фотографија: Imago Images/ZUMA Wire/A. Hasaballah
Колумбиски „силници“
Во Колумбија на маските доминираат драстични и впечатливи мотиви. Вилиците на маските на двајцата полицајци се чини се инспирирани од колосот Хулк. Хулк е главната фигура во стрипот на Стен Ли и Џек Кирби, објавен во 1962 година. Приказната за неверојатниот Хулк е адаптирана во бројни филмови и серии.
Фотографија: AFP/L. Robayo
Макрон ќе се справува со недостигот од маски
Францускиот претседател посети фабрика за производство на заштитна облека и маски во Сент-Бартоломи д‘Анжу. Стотици лекари ја критикуваат владата што не набави доволни количини заштитна облека во време на епидемијата на коронавирус, но многумина од нив сепак работат, дури и без заштита. Емануел Макрон планира потребата од заштитна опрема да ја покрие со домашно производство до крајот на годинава.