Груевски пробува процесот да го врати на почеток за да обезбеди место во власта, коментираат аналитичари по декларираните очекувања на ВМРО-ДПМНЕ од еврокомесарот Хан и најавениот партиски „документ“ за излез од кризата.
Реклама
ВМРО-ДПМНЕ поставува барања кои тенденциозно го игнорираат фактот дека веќе постои парламентарно мнозинство и дека не е 9-ти јануари, денот кога Груевски го доби мандатот за состав на влада, но и по 20 дена не успеа во тоа. Вака коментираат политичари и аналитичари, по обидот на Груевски процесот да го врати на почеток со нови барања до еврокомесарот Јоханес Хан, кој утре доаѓа во Скопје. Во декларираните барања тие препознаваат обид на ВМРО-ДПМНЕ да издејствува преговарачко столче на зелена маса, со цел да спречи формирање нова влада или барем да биде дел од неа. Како што најави пратеникот на ВМРО-ДПМНЕ, Александар Николовски, партијата очекува Хан да ја осуди Тиранската платформа и мешањето на странски држави во внатрешните работи на Република Македонија, да се почитува правилото „победникот во македонскиот блок да коалицира со победникот во албанскиот блок“ и еврокомесарот Хан да ги земе предвид протестите против албанската платформа.
Груевски е контрадикторен
Каква смисла има реобновување на барањето на принципот „победник со победник“ откако е формирано ново мнозинство?
Никаква, вели потпретседателката на ДУИ, Теута Арифи.
„ДУИ како партија ги немаше бројките за да функционира тој принцип и ние сме ги завршиле тие дебати. Донесовме одлука да одиме со ова мнозинство, кое се залага за реформска и проевропска влада. Сега треба да зборуваме за формирање на институциите - да се одржи собраниска седница, да се избере претседател на Собранието, а потоа и да се даде мандатот за состав на нова влада“, вели Арифи. Таа додава дека „ставовите на ЕУ се јасни и по последните дискусии за земјите од Западен Балкан: во Македонија мандатот за состав на влада треба да се даде на парламентарното мнозинство“.
Повикувањето на принципот „победник со победник“ е спорно не само пост-фестум, туку и генерално, а уште повеќе ако се има предвид дека Груевски и со партискиот Проглас најави дека ќе се спротивстави на хибридни решенија кои не функционираат во ЕУ, потсетува професорот и поранешен министер, Ненад Новковски.
„Тој принцип е спротивен на основното барање што по изборите го постави Груевски, а тоа е да не се применуваат никакви решенија што не се стандардни во Европа. Не постои никаков принцип 'победник со победник' ни во меѓународната практика, ни во нашите важечки акти. Се работи за таен договор применет во 2008 година, со цел да се оправда формирањето на коалиција со ДУИ и исфрлањето на стратегискиот партнер ДПА и сродната ВМРО-НП од власта, што беше почетниот генератор на политичката криза. Можно е ова барање да има за цел враќање на процесот на конституирање на власта на почеток, но со оглед дека тој процес е во одмината фаза, најверојатно ова е само притисок да се издејствува најповолна можна позиција, односно најголемо можно учество во владејачките структури кои се пред конечно формирање“, оценува Новковски.
На слична намера пред две недели укажа и заменик претседателката на СДСМ, Радмила Шеќеринска, која изјави дека министерот за надворешни работи, Никола Поповски, „два дена лобирал во Брисел објаснувајќи ја неопходноста ВМРО ДПМНЕ да остане на власт или во власта“.
Документот на ВМРО-ДПМНЕ
Нов, сличен „крик за спас“ и обид за сопствено факторизирање, аналитичарите препознаваат и во синоќешната најава на Груевски во интервју за ТВ „Канал 5“, дека ВМРО-ДПМНЕ деновиве до сите партии ќе достави политички документ за излез од кризата откако ќе биде усвоен од Извршниот комитет. Како што рече Груевски, тој документ не фаворизира никого ниту како партија ниту како етничка заедница и нема да ја наруши унитарноста на државата.
„Никола Груевски може да се подготви единствено за опозиција и за соочување со правдата“, реагираше СДСМ за најавениот документ.
„Сега пред целата домашна и меѓународна јавност е конкретен документ зад кој стојат околу 700.000 граѓани. Тоа е Програмата на новата реформска влада на унитарна Македонија, која гарантира квалитетен живот за сите граѓани независно од каква било различност, правда за сите, заедништво и реформи за евроатланските интеграции. Таа Програма го разобличува Груевски и тоа го потресува, бидејќи му ги одзема сите лажни вести. Груевски мора веднаш да се повлече од насилната реторика, да шири немир и поделби кај граѓаните за непостоечки теми и да ги малтретира луѓето да ги бранат неговите криминали“, се вели во реакцијата на СДСМ.
„Никој не може да предвиди што ќе прави народот. Народот е над политичарите. Нека му ја мисли тој што оди против волјата на народот“, рече Груевски.
А иницијативата „За заедничка Македонија“ веќе повика на масовен протест со 200.000 луѓе за утре, кога во Скопје доаѓаат еврокомесарот Јоханес Хан и тројцата европратеници Иво Вајгл, Кнут Флекенштајн и Едвард Кукан. Иницијаторите бараат средба со Хан за тој да ги слушне нивните барања.
Лицата на македонската политика
Ниту предвремените парламентарни избори не донесоа нови лица на македонската политичка сцена. Излезот од политичката криза останува неизесен. Таа сега се заканува да прерасне во меѓуетничка криза.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Ѓорге Иванов- претседател на државата
Иванов е на средината на својот втор мандат. Некогаш почитуваниот професор на Правниот факултет во политиката често е предмет на остри критики, а и самиот е извор на бројни контроверзи. Ќе остане запаметен по амнестијата за сите политичари против кои се водеа постапки, по што избувнаа масовни протести. Во јуни 2016 година, по силен домашен и меѓународен притисок, Иванов ја повлече аболицијата.
Фотографија: picture-alliance/AA/M. Sulooca
Христијан Мицкоски- ВМРО-ДПМНЕ
По катастрофалниот пораз на локалните избори, Мицкоски го замени дотогаш неприкосновениот Никола Груевски на чело на ВМРО-ДПМНЕ. Огненото крштевање Мицкоски го имаше на антивладиниот митинг одржан на 2 јуни во Скопје. Оттаму порача дека нема да поддржи промена на Уставот заради промена на името на државата и побара предвремени парламентарни избори заедно со претседателските следната година.
Фотографија: Petr Stojanovski
Зоран Заев - СДСМ
Скандалот со прислушувањето го издигна Заев во водач на фронтот против власта. Долги години мина во сенка на Бранко Црвенковски во СДСМ, кој го аболираше за „случајот Глобал“, а Заев му се одолжи со времено „греење“ на партиската фотелја. Од 2005 е градоначалник на Струмица, а во мај 2013 беше избран за претседател на СДСМ.На чело на Владата застана во мај 2017 година.
Фотографија: DW/K. Ozimec
Али Ахмети- ДУИ
Ахмети во 2002 година ја замени воената униформа на ОНА со интегративниот „костум“ во ДУИ. Со исклучок на периодот од 2006 до 2008 година, неговата партија е постојан придружник во сите македонски влади. Ниту скандалот со прислушкувањето не го убеди да ја раскине коалицијата со Груевски. Во меѓувреме. под силен внатрепартиски притисок, го смени ставот.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Мендух Тачи - ДПА
Иако формално, тој и неговата партија се во опозиција од 2008 година, прислушуваните разговори и начинот на делување на ДПА укажуваат дека Тачи е во постојан дослух со врвот на ВМРО-ДПМНЕ. Долги години во сенка на Арбен Џафери, по неговата смрт во 2012 целосно ја презеде партијата. Од медиумите и опозициските политичари во земјата ја доби титулата „војвода“ поради наводната блискост со ВМРО-ДПМНЕ.
Фотографија: MIA
Здравко Савески- Левица
Докторот на политички науки веќе со години е активен во политиката, не само како член на Президиумот на Левица, туку и како синдикалец и активист за човекови и социјални права. Во политичкото „СиВи“ запишано му е и едно апсење и повеќемесечен домашен притвор под обвинение за учество во толпа. Неговата партија- Левица остана надвор од парламентот.
Фотографија: DW/K. Delimitov
Андреј Жерновски- ЛДП
Иако формално ја напушти лидерската позицијата во Либерал-демократската партија за да им се посвети на општинските задачи, се очекува градоначалникот на скопската општина Центар високо да котира на опозициските листи на парламентарните избори. Со победата во Центар, на изборите кои беа повеќе пати повторувани, доби шанса да стане симбол на движењето против власта.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Африм Гаши- Беса
Гаши е висок функционер и еден од иницијаторите за формирањето на Беса- партија која претендира да го урне „дуополот“ на ДУИ и ДПА кај албанската етничка заедница. Партискиот лидер Билал Касими веќе најави дека целта на партијата е да стане водечка кај Албанците, но и да иницира промена на Уставот за редефинирање на државата. Тој ги отфрла шпекулациите дека Беса се финансира од Турција.
Фотографија: Katerina Blazevska
Љубчо Георгиевски - ВМРО-НП
Поранешниот премиер и лидер на ВМРО-ДПМНЕ на политичката сцена е активен единствено во пресрет на избори. Неговата ВМРО-Народна партија долго соработуваше со опозицијата и беше критична кон власта, но во пресрет на вонредните парламентарни избори одново ја актуелизираше можноста за соработка со некогашните сопартијци од ДПМНЕ. По изборите остана вон парламентот.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Ивон Величковски - Либерална партија
Претседателот на Либералната партија се обидува да игра меѓу „два огна“ позиционирајќи ја својата партија како алтернатива и на власта и на опозицијата. Остар критичар на власта, но и на пазарењата меѓу четирите водечки партии. Бараше опозициски договор за изолација на ВМРО-ДПМНЕ по изборите, но наиде на молк. На изборите оствари незначителен резултат.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Зијадин Села - Движење за реформи во ДПА
Специјалистот по интерна медицина го предводи Движењето за реформи во ДПА откако се одвои од матичната Демократска партија на Албанците и расчисти со некогашниот партиски соработник Мендух Тачи. По изборите стана клучен играч за формирање на ново владино мнозинство. Локалните избори ќе дадат одговор на прашањето дали Села и натаму ќе може да управува со Струга како градоначалник.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Љубе Бошкоски- Обединети за Македонија
По излегувањето од затвор, Бошкоски не е многу активен на политичката сцена. Првите месеци ги мина во изолација, а неговата Обединети за Македонија не се прослави на предвремените избори. По изборите повторно, речиси целосно се повлече и ретко се појавува во јавноста.