Повеќе топлотни бранови, глад, поплави, изумирање на видови - Светскиот совет за климата исцртува мрачна слика во случај да не успее спречувањето на загревањето на Земјата. Луѓето се во опасност, оценуваат експертите.
Реклама
Ако загревањето на планетата не се ограничи на 1,5 степени Целзиусови, како што е предвидено со Парискиот климатски договор, последиците ќе бидат катастрофални, проценува Светскиот совет за климата (ИПЦЦ). Во предлог извештајот на ИПЦЦ, до кој дојде агенцијата АФП, се зборува на „непоправливи последици за луѓето и еколошките системи“. Експертите сметаат дека загревањето од 2 степена ќе изложи на дополнителен ризик од топлотни бранови уште 420 милиони луѓе. Освен тоа, до 2050 година се очекува од глад да бидат загрозени и дополнителни осум до 80 милиони луѓе ширум светот. Колкав ќе биде ризикот зависи од развојот на состојбата со издувните гасови, се вели во предлог извештајот.
Уништување на цели екосистеми, недостиг на вода и храна и болести како последица од загревањето на Земјата ќе стануваат сѐ почести во наредните децении, дури и ако на луѓето им успеее да ги намалат издувните гасови. Притоа, човекот е тој којшто ќе страда најмногу од кризата која ја предизвикува самиот.
Веќе сега - загревање од 1,1, степен
„Животот на Земјата може да се опорави од драстична промена на климата со тоа што ќе создаде нови видови и нови екосистеми. Луѓето тоа не можат да го направат.“, стои во техничкото сиже од предлог извештајот.
Земјата е веќе потопла за 1,1 степен во споредба со прединдустриската ера. Парискиот договор предвидува органичување на затоплувањето значително под два степена, најдобро на 1,5 степени.
Дури и кога загревањето би изнесувало два степена, последиците за луѓето и природата би биле тешки, констатира ИПЦЦ. Во моментов, меѓутоа, затоплувањето се одвива со темпо кое води до три степени.
Промената на климата во изминатите 30 години веќе придонесе за намалување на жетвата за 4 до 10 проценти, во Африка и Јужна Америка уште повеќе.
Крајбрежните градови на „линија на фронтот“
За натамошни промени светот е лошо подготвен, оценува ИПЦЦ. „Најлошото допрва доаѓа и ќе го погоди животот на нашите деца и внуци многу повеќе отколку нашиот“, проценуваат експертите.
Морето им се заканува на британски градови
01:42
До 2050 година, при затоплување од 1,5 степени, околу 350 милиони луѓе во густо населените региони ќе страдаат поради тешки суши и недостиг на вода. При загревање до 2 степена погодени би биле 420 милиони луѓе.
Крајбрежните градови се најдоа на „првата линија на фронтот“ затоа што сѐ почесто се погодени од бури, кои стануваат сѐ поопасни поради зголеменото ниво на морињата. „Актуелната состојба на прилагодување ќе биде недоволна за соочување со климатските ризици во иднина“, стои во предлог извештајот.
Особено тешко погодени од последиците од промените на климата се сиромашните земји. Но и Европа ќе го почувствува тоа - штетите од поплави до крајот на овој век ќе бидат многу поголеми, прогнозираат експертите врз основа не меѓународни истражувања.
Климатска катастрофа во сиромашните земји
01:41
This browser does not support the video element.
Повисок ризик од смрт поради промените на климата
Доколку Земјата се загрее за три степени, бројот на луѓето во Европа кои се загрозени од смрт поради климатските промени би бил трипати повисок отколку во случај загревањето да изнесува 1,5 степени. Тоа особено важи за централна и источна Европа.
Освен тоа, Европа, според ИПЦЦ, би била соочена со повеќе баратели на помош од Африка и болести кои се пренесуваат со комарци, како маларија, денга или зика треска.
Освен тоа, во предлог извештајот се укажува и на опасноста да бидат достигнати т.н. гранични вредности, од каде огромното забрзување на промените на климата веќе нема да може да се запре, како преку топење на ледениот штит во Гренланд и западниот Антарктик.
Во трка со топењето на глечерите
Не само што се еколошки важни, туку глечерите претставуваат и архива на историјата на климата. Во Австрија научниците се обидуваат што поскоро да ги проучат, пред да се стопат.
Фотографија: Reuters/L. Niesner
Убави, загрозени...
Со снег покриени планини ја опколуваат Горска долина во западна Австрија. Тамошните алпски глечери реагираат посебно чувствително на промената на климата и се топат побрзо од останатите. Нивното значење не е само еколошко.
Фотографија: Reuters/L. Niesner
... и полни со информации
Глечерите истовремено претставуваат и леден архив. Во нив се содржани информации за климата во изминатите столетија. Андреа Фишер, научник која ги истражува глечерите, со години со својот тим ги проучува податоците.
Фотографија: Reuters/L. Niesner
Работа на терен
Научниците продираат длабоко во мразот на глечерите. Тие имаат подигнато базна станица на Белиот врв, висок 3.526 метри, во студот и снегот. Навистина студена професија!
Фотографија: Reuters/L. Niesner
Тунел во минатото
Во внатрешноста на глечерот научниците трагаат по стар мраз. Нов не наоѓаат, зашто е веќе стопен. „Се наоѓаме отприлика кај 1920 година. Остатокот е веќе загубен, се` од 1920 наваму“, вели Андреа Фишер од Институтот за инстердисциплинарни геолошки истражувања во Инсбрук.
Фотографија: Reuters/L. Niesner
Стар мраз - стара клима
Фишер смета дека мразот може да е стар меѓу 3.000 и 5.000 години. Тој содржи пред се` детални информации околу врнежите. Овде е компресиран со векови стар снег, а слично како и кај прстените на стеблата на дрвјата, може да се идентификува снегот таложен од година во година.
Фотографија: Reuters/L. Niesner
Екстремна густина на податоците
Научниците од Инсбрук продупчиле до дното на глечерот, за да земат проби од мразот. Долните слоеви се со поголема густина од горните, што значи еден метар мраз во себе може да содржи податоци од илјадници години. „Но, немаме многу време на располагање“, вели Фишер. Глечерот наскоро може да се стопи.
Фотографија: Reuters/L. Niesner
Со тешка механизација
Еколошкиот физичар Паскал Болебер од австрискиот Институт за интердисциплинарни геолошки истражувања со моторна пила пресекува проба од мраз од глечерот Шауфелфернер. Пробите со хеликоптери се транспортираат во лабораторија.
Фотографија: Reuters/L. Niesner
Утврдување старост со инфрацрвени ласери
А колку е стар мразот? Тоа се одредува во лабораторија со помош на ласери со инфрацрвени зраци. Научниците го екстрахираат гасот аргон од воздушните меурчиња настанати во мразот. Преку концентрацијата на аргон можат да ја одредат староста на воздухот и со тоа и староста на мразот.
Фотографија: Reuters/L. Niesner
Трка со времето
Бидејќи глечерите се топат се` побрзо, на научниците не им останува многу време за собирање на податоци. Притоа, тие податоци се екстремно важни за истражувачите на климата.
Фотографија: Reuters/L. Niesner
9 фотографии1 | 9
Авторите на извештајот предупредуваат дека е важен секој „најмал дел од еден степен на загревање на Земјата“. Според нив, неопходно е граѓаните, општините, компаниите и владите да следат нов концепт на „климатска праведност“. „Мора наново да го дефинираме начинот на којшто живееме и нашата потрошувачка“, велат тие.
Предлог извештајот на ИПЦЦ е резултат на работата на работна група на ИПЦЦ која се занимава со загревањето на Земјата. Конечната верзија на извештајот, на којшто работат над 700 експерти, не би требало да биде објавена пред февруари. Претходно, во октомври, ќе се одржи Самитот за биодиверзитет на ОН, а во ноември следува Климатската конференција на ОН.
Кои се последиците од затоплувањето на морињата и океаните?
Поради промена на климата, брзо расте температурата на морињата, што има драматични последици за морските жители. Тоа предизвикува и зачестени временски екстреми, како урагани, поплави и шумски пожари.
Фотографија: NGDC
Почести и посилни урагани
Интензитетот на тропските невремиња е поврзан со површинската температура на океаните и морињата. Ураганите и тајфуните ќе траат се` подолго, во Северен Атлантик и Северен Пацифик ќе има повеќе урагани со уште поголема сила. И во досега поштедените региони ќе доаѓа до разорни бури.
Фотографија: AFP/Rammb/Noaa/Ho
Раст на морското ниво и бури со поплави
Морињата се загреваат како последица на зголемените температури на земјината атмосфера. Со тоа доаѓа до термичко ширење на водените маси, со што расте нивото на водата на морињата. Тоа ќе доведе до исчезнување на животниот простор и егзистенцијалната основа на бројни жители на крајбрежните населби.
Додека на одредени места ќе има обилни врнежи од дожд и поплави, екстремните временски услови во други места ќе предизвикуваат екстремни сушни периоди. Последица на тоа се сиромашни жетви и појава на шумски пожари. Сезоната на пожари на многу места ќе се пролонгира, а бројот на пожари драстично ќе се зголеми.
Фотографија: Reuters/AAP Image/D.
Поместувања во екосистемите
Преку затоплувањето на морињата доаѓа до поместувања кај популациите, а со тоа и кај морските екосистеми. Рибите и морските цицачи се придвижуваат кон северениот или јужниот пол, слично како и копнените животни. Популацијата на бакалар во Северно Море се осипува посилно отколку што е објасниво со прекумерен риболов. Посеверните рибарски региони можат да профитираат од овој развој.
Фотографија: by-nc-sa/Joachim S. Müller
Расте киселоста на морињата
Зголемената температура на морињата води до директно разградување на ЦО2 во површинските слоеви вода, ПХ вредноста на морската вода се намалува и таа станува „кисела“. Школките, морските ѕвезди, коралите, раковите и морските ежови ја губат способноста за градење на енкоскелетите. Затоа отпаѓаат како филтер за штетни материи, но и како храна за други морски жители.
Помалку планктон како храна
Со намалената ПХ вредност на водата, ситните алги можат да примаат помалку железо. Но, минералот му е потребен на планктонот за неговиот раст. Со оглед на тоа што многуте видови планктон градат исто така скелети, од водата со зголемена киселост се двојно погодени.
Фотографија: picture alliance / dpa
Намалување на содржината на кислород
Потоплата вода може да зачувува помалку кислород, па затоплувањето на морињата носи проширување на областите сиромашни со кислород. Во многу мориња уште сега постојат т.н смртни зони, во кои поради ниската количина кислород веќе не можат да живеат никакви животни.
Фотографија: picture-alliance/dpa/C. Schmidt
Експлозивно распространување на алги
Во топли, сиромашни со кислород води, алгите можат експлозивно да се размножуваат. Нивниот отров ги убива рибите и другите морски суштества. Веќе сега цели „теписи“ од алги ги загрозуваат на многу места рибарството и туризмот. Ова се слики од пред брегот на Чиле, каде црвените алги убиваат илјадници риби.
Фотографија: picture-alliance/AP Photo/F. Marquez
Обезбојување на коралите
Бели варовични скелети без живот. Коралите не ја губат само својата боја, туку и способноста за размножување. Колониите корали изумираат и не нудат заштита и храна, како и подлога за лов за бројни морски суштества.
Фотографија: picture-alliance/dpa/D. Naupold
Промена на морските струења
Доколку поради затоплувањето на морињата биде прекината северноатлатската морска струја, ќе дојде до силен студен бран во цела Западна и Северна Европа. Зашто, таа се грижи за постојана циркулација на морската вода, со тоа што водата од површината ја симнува во подлабоките, студени слоеви. Прекин им се заканува и на останатите морски струења.