Коронавирус: Северна Македонија во европскиот и светски врв
БГ
30 јуни 2020
Бројките на новозаразени од Ковид-19 во текот на месец јуни ја ставаат Северна Македонија во редот на најтешко погодените земји во светски рамки од пандемијата- и според регистрираните случаи, но и во однос на смртноста.
Реклама
Денешните 126 нови случаи на заразени од коронавирус само го потврдија трендот кој започна на почетокот на месецов и траеше, речиси непрекинато, сите 30 дена од јуни. Според бројот на случаи на 100,000 жители од почетокот на месецов, Северна Македонија е на петто место во Европа, и на 15 место во светски рамки.
Здравствените власти денеска повторно регистрираа најголем број случаи во главниот град Скопје-66, а следуваат Тетово-19 и Штип со 15 новозаразени од коронавирус. Починале четири лица, а 48 оздравеле.
Податоците на Европскиот центар за контрола и превенција на болести (ЕЦДЦ) покажуваат дека повисок тренд на нови заболувања од опасниот вирус на европско тло имале само Ерменија, Шведска, Белорусија и Молдавија. Просечната стапка на заразени на 100,000 жители во Ерменија во јуни е 547, во Шведска- 298, во Белорусија 212, во Молдавија- 204, и во Северна Македонија- 195. Со просечна стапка на смртност од вирусот од 8 починати на 100,000 жители, Северна Македонија котира уште повисоко на европско ниво- на трето место- веднаш зад Ерменија и Шведска каде таа стапка е 10, односно 9.
Министерот за здравство Венко Филипче денеска соопшти дека најголема причина за смртноста кај заболените пациенти е заради тоа што доцна се јавуваат на болничко лекување и дури 50% од смртните случаи се по првите неколку денови од приемот во болница. Тој ги повика граѓаните да реагираат и на најмало влошување на состојбата, и веднаш да се јават на клиника.
Во светски рамки, апсолутен „шампион“ е Катар каде во јуни годинава биле регистрирани 1,400 случаи на новозаразени на 100,000 жители. Но во азиската држава стапката на смртност е нешто над 2. Чиле и Бахраин бележат стапки на зараза од околу 950 луѓе на 100,000, додека под нив се Оман и Ерменија со над 500. Северна Македонија на светската ранг листа е на 15 место.
Епидемиолозите во земјата долго предупредуваат до граѓаните строго да се придржуваат до мерките за превенција и заштита од коронавирусот.
Последните недели генерално расте бројот на новозаразени во целиот регион, а причините најчесто се бараат во недоволната заштита и неколку големи манифестации кои беа организирани во повеќе земји, а особено во соседна Србија.
Витамин Ц: Добар за имунитет и за сузбивање на инфекции
Токму во време на Ковид-19 е особено важно да се има функционален имунолошки систем. На телото затоа му се потребни доволно микронутриенти, на пример витамин Ц. А него го има во овошјето и зеленчукот.
Фотографија: picture-alliance/Zoonar/D. Freigner
Јади ме!
Најголем дел од животните - цицачи можат да го синтетизираат витаминот Ц, значи сами да го произведуваат. Но, не и луѓето. Ние мораме да го земаме преку храната. Витаминот Ц го има во киви, портокали и грејпфрут, но и во зеленчук како прокељ, брокула и пиперка. За жал, тој е чувствителен на температура, затоа, внимавајте при готвењето!
Фотографија: picture-alliance/Zoonar/S. Schnepf
Помалку мистерија, повеќе биохемија
Витаминот Ц не е важен само за старите луѓе, болните и вегетаријанците. Неговите биохемиски функции во секое тело се исти и подеднакво важни. Витаминот Ц спаѓа во микронутриенти, кои на организмот не му даваат енергија, но сепак се есенцијални за неговите основни функции. Во нив се вбројуваат метаболизмот и нашиот одбранбен систем.
Фотографија: picture-alliance/dpa/F. Gabbert
Радикален ловец на слободни радикали
Како антиоксидант, витаминот Ц ги редуцира штетите кои ги предизвикуваат т.н. слободни радикали, штетни молекули кои ја нарушуваат структурата на здравите ткива во организмот. Овие радикали настануваат при нормалните процеси на метаболизам. Но штетни материи, како на пример цигарите, водат до оксидативен стрес и зголемено настанување на слободни радикали, па се зголемува и потребата од витамин Ц
Фотографија: picture-alliance/dpa/W. Rothermel
Јагоди за ензимски активности
Витаминот Ц од овие јагоди во човечкото тело не се користи само за заштита од слободни радикали, туку тој е важен т.н. кофактор при цела редица ензимски активности, како на пример синтеза на протеинот колаген. Колагенот е дел од тетивите, коските, рскавицата и кожата. Бавно и лошо заздравување на некоја рана од оваа причина може да е знак за недостиг на витамин Ц во организмот.
Фотографија: picture-alliance/dpa/F. Rumpenhorst
Противнапад со помош на грејпфрут
На телото му е потребен витамин Ц за да може да се одбрани од инфекции. Витаминот Ц не само што е задолжен за заштита на клетките, туку во случај на инфекција преминува и во напад. Тој стимулира преместување на имунолошките клетки, т.н. неутрофили на местото на инфекција, ја поттикнува фагоцитозата - разградување и отстранување на штетните материи и убивање на вирусите.
Поголем недостиг од витамин Ц може да доведе до скорбут. Забавено заздравување на рани, модрици, опаѓање на косата, крварење на непцата и губење на забите, како и болки во зглобовите се симптоми на оваа потенцијално смртна болест. За заштита се доволни веќе 10 милиграми витамин Ц дневно. Доволно витамин Ц во телото значи и помал ризик од висок крвен притисок, срцеви заболувања и мозочни удари.
Фотографија: picture-alliance/dpa/B. Pedersen
Колку е доволно?
Според Централата за заштита на потрошувачите, препорачана дневна доза на витамин Ц за мажите е околу 110 милиграми, за жените - 95. Научниците од Државниот универзитет Орегон пак на сите возрасни им препорачуваат 400 мг витамин Ц дневно. Тврдат, тој е безопасен и ако се „предозирате“, ќе се исфрли преку урината. Нема разлика дали го внесувате преку храната или таблети, велат експертите.