Според досегашните искуства од светот, репродукцискиот број на заразени (R) за Ковид -19 изнесува 2,4. Сите мерки се насочени за намaлување на таа бројка
Реклама
Земјите во регионот водат битка со коронвирусот во обид да го успорат неговото ширење. Еден од темелните параметри со кои се следи неговото ширење e т.н. репродукциски број (R), кој го означува просечниот број на здрави лица што еден заболен ќе ги зарази за време на неговата инфективност. Според досегашните искуства, R за Ковид -19 изнесува 2,4. Со мерките за ограничување на движењето, самоизолација и карантини, се води битка репродукцискиот број на заразени да се намали.
Фактот дека едно заболено лице досега можело да го пренесе вирусот на повеќе од две лица, создава главоболки за сите здравствени системи кои би можеле да се соочат со предизвици кои го надминуваат нивниот здравствен капацитет, како што веќе се случува во Италија и Шпанија. Во Бугарија се прогнозира дека ако до пред една недела имало 30 хоспитализирани (дел се лекуваат во домашни услови) во време на пикот може да се стигне до бројка од 4.000 лица за кои ќе биде непоходна исклучиво хоспитализација.
Бидејќи репродукцискиот број на епидемијата зависи од три параметри - траењето на инфективноста кај заболениот, процентот на неимуни здрави лица во популацијата, и патиштата за пренесување на болеста, фокусот на сите мерки е насочен на тој план. Најпроблематично е детектирањето на лица заразени од короновирус кои не развиле симптпоми. Тие ја сочинуваат непознатата сива бројка која му задава главоболки на секој здравствен систем, бидејќи тоа се лицата кои го пренесуваат вирусот без да бидат свесни за тоа. Асимптоматски случи има и во нашата земја. Таков е примерот со петте лица, поврзани со поранешната директорка на Клиника за кожни болести, кои по 16 дена поминати во изолација немаат никакви симтоми, но на направените контролни тестови имале позитивен резултат. Предноста е што тие беа во изолоција, а и во наредниот период ќе останат под истиот третман.
Каде сѐ демне коронавирусот?
Коронавирус насекаде! Можеби дури и на пиперките, билетот за возење, сопственото домашно милениче. Што воопшто смеам да допирам? Ова вознемирувачко прашање си го поставуваат многумина. Еве неколку смирувачки одговори:
Досега познатите коронавируси остануваат опасни на површини како кваките околу четири-пет денови. Како и другите инфекции преку капки и SARS-CoV-2 се пренесува преку рацете и површините кои се допираат често во текот на денот. Иако вирусот е нов и затоа е прилично непознат, експертите сметаат дека и за него важат многу резултати од истражувања на други, веќе познати коронавируси.
Затоа, треба да се биде претпазлив и кога се руча во кантината на работното место - доколку таа одамна не е веќе затворена. Коронавирусите во основа можат преку кивање или кашлање на инфицирано лице да завршат на приборот за јадење или чиниите. Германскиот институт за проценка на ризици (БфР) меѓутоа пишува дека „досега не се познати инфекции со SARS-CoV-2 кои се појавиле со ваков начин на пренос“
Фотографија: picture-alliance/dpa/J. Kalaene
Страв од увозна стока?
Дали родителите мора да се плашат од инфекција преку играчки од увоз? Не, велат од БфР. Досега нема случаи на инфицирани лица за кои е докажано дека се заразиле преку увезени играчки или друга стока. Експертите сметаат дека вирусите немаат голема стабилност при промена на животната средина. Предизвикувачот на болеста е опасен повеќе денови пред сѐ во услови на студ и голема влажност на воздухот.
Фотографија: picture-alliance/dpa/S. Gollnow
Пакети полни вируси
Коронавирусите кои го напаѓаат човекот не се особено стабилни на суви површини. Со оглед на тоа што стабилноста на вирусите надвор од човечкиот организам зависи од могу фактори, како темпертурата и влажноста на воздухот, БфР ја смета инфекцијата по пошта за „главно неверојатна“. Сепак, институтот признава дека сѐ уште не располага со точни податоци за SARS-CoV-2.
Фотографија: picture-alliance/dpa/M. Becker
Вирусен пинг-понг со домашното милениче?
Дали моето куче може да ме зарази мене или јас да го заразам него? Ризикот домашните миленичиња да се заразат од коронавирус е оценет како низок од страна на експертите. Но, тој не може сосема да се исклучи. Самите животни не покажуваат симптоми, значи не заболуваат. Но, доколку се инфицирани тие може преку својот здив, плунка, повраќање, урина да го пренесуваат вирусот.
Фотографија: picture-alliance/dpa/AP/A. Tarantino
Опасен зеленчук?
Пренесување на SARS-CoV-2 преку контаминирани прехранбени продукти, според БфР, не е веројатно. Досега нема докажани случаи на инфицирање на ваков начин. Темелно миење на рацете пред подготовка на оброкот, и во времиња пред и по коронавирусот, е нешто што се подразбира. Со оглед на тоа што вирусите се чувствителни на топлина, загревањето на намирниците натамошно го намалува ризикот од инфекција.
Досега познатите САРС и МЕРС коронавируси не сакаат топлина, но се прилично отпорни на студ. Тие може да останат опасни дури две години на температури од минус 20 степени Целзиусови. БфР меѓутоа смирува: досега нема укажувања за ланец на инфекции со SARS-CoV-2 преку конзумирање храна, вклучително и замрзнати продукти.
Избувнувањето на КОВИД-19 има и едно добро: Кина забрани храна од диви животни. Сѐ укажува на тоа дека новиот коронавирус врз човекот е пренесен од лилјаци. Лилјаците за тоа не се виновни, зашто веројатно завршиле во супа против своја волја. Но, борбата против SARS-CoV-2 ќе трае многу подолго и ќе биде потешка од ослободувањето од храна од диви животни.
Фотографија: picture-alliance/Photoshot/H. Huan
8 фотографии1 | 8
Клучно е тестирањето
Но, што со неоткриените носители на вирусот кои не развиле симптоми и не се во изолација? Бидејќи не се свесни за состојбата, тие се во комуникација со членови од нивното најтесно семејство, влегуваат во продавници, аптеки, банки, одат на работа, кај матичен лекар.., со еден збор, тие се „темпирана бомба“ за околината. Решението за овој непознат податок во равенката, се бара во што помасовно тестирање. Во Србија, како што најави премиерката Ана Брнабиќ, се подготвуваат за воспоставување поефикасен систем за што поголем број тестирања. По синоќешната втора пратка на помош од Кина, покрај 500.000 медицински ракавици за еднократна употреба, 100.000 заштитни и 30.000 медицински изолациски маски, Србија доби и 25.000 тест-реагенси.
Се опремува и Бугарија, која според премиерот Бојко Борисов, нарачала еден милион тестови.
„Во моментов ниту една држава во Европа го нема неопходното количество тестови“, изјави Борисов, нагласувајќи дека ќе дојде време кога ќе мора да се тестираат и по 20 до 30 илјади лица на ден.
Но, додека стигне големата нарачка, соседна Бугарија ќе спроведе т.н. брзи тестови. На околу 1.000 такви тестирања ќе бидат подложени полицајци и возачи во градскиот транспорт.
„Тоа се крвни тестови кои за 10 минути даваат информација дали лицето е заболено и дали има антитела. Од тие 1.000 тестирани лица ќе разбереме каков е примерокот на заразените. Најмногу ќе се тестираат полицајци на контролните пунктови, бидејќи тие се изложени на можна контаминација во текот на целиот ден. По еден месец ќе направиме ново тестирање, и ќе откриеме колку е зголемен бројот на заразените, колку се излекувале, па статистиката ќе ни покаже за колку време ќе дојде врвот на инфекцијата“, изјави Борисов, но не отфрли и сомнеж во сигурноста на тестовите.
„Треба да одговориме на неколку прашања: Има ли лек? Нема. Има ли вакцина? Нема. Има ли сигурен тест - нема!", рече бугарскиот премиер.
Во изолација поради коронавирус? Нема проблем
Со малку креативност можете да ја претворите изолацијата во инспирација. Еве неколку идеи како да го искористите времето во карантин, и да продолжите нормално да живеете дури и затворени во четири ѕида.
Фотографија: picture-alliance/dpa/P. Schickert
Бидете креативни со конзервираната храна
Претворањето на конзервираната храна во нешто вкусно можеби бара малку магија, но сигурно не е невозможно. На пример, експериментирајте со лакса која ги прочистува синусите или пак измешајте конзерва туна со малку пченка и свеж ѓумбир за да го зајакнете вашиот имунолошки систем.
Фотографија: Miguel Medina/AFP/Getty Images
Затворената вежбална не е изговор
Имате доволно начини да ја одржите добрата форма на вашето тело дури и ако не можете да ја посетите вашата вежбална. Загрејте го телото со фитнес вежби или јога со онлајн упатства, а доколку ви е многу здодевно искористете ги и конзервите со храна во вашиот магацин за да ги развиете вашите бицепси и трицепси.
Фотографија: picture-alliance/dpa/K.-D. Gabbert
Време е за пролетно чистење
Искористете ја можноста, засукајте ги ракавите и употребете го вишокот енергија за да го светнете секое ќоше во домот. Ова може да биде најдобриот момент за расчитување на нередот. Можете дури и да ослободите место во плакарите и да зачистите во подрумот.
Целодневното гледање на ТВ серии е гарантиран начин за опуштање на умот и телото. Можеби мини-серијата „Чернобил“ и не е најдобриот избор доколку сте во мрачно расположение. Алтернативата би било нешто полесно, како „Пријатели“. Доколку секој ден потрошите 6 часа и 20 минути на оваа серија, ќе ги изгледате сите 236 епизоди за 14 дена.
Покрај сето слободно време можеби е добар момент да ја избришете прашината од некои постари игри и да се забавувате со оние со кои го споделувате карантинот. Доколку сте сами во изолација, повеќе класични игри денес имаат и онлајн верзии па можете да играте со пријателите преку интернет.
Фотографија: picture-alliance/dpa/S. Stache
Научете нешто ново
Во денешно време можете да научите речиси се онлајн. Можеби секогаш сте сакале да научите некоја нова вештина или дури и јазик. Германски можеби? На интернет ќе најдете многу можности и за бесплатно изучување јазици, па со оглед на слободното време, нема никаков изговор зошто тоа да не го сторите.
Фотографија: Colourbox
Јавете и се на бабата
Вашите роднини секогаш се жалат дека ве гледаат само за празници. Сега е добар момент да им се јавите. Иако веројатноста дека ќе заглавите на телефон 1-2 часа е голема, сепак ќе ви се израдуваат. Притоа, ќе покажете грижа и за нив и за нивното здравје во оваа тешка ситуација, особено за постарите луѓе.
Фотографија: Heike Brauer/Fotolia
Планирајте го следниот одмор
Планирањето одмор е добар начин да избегате од вашата соба, макар и само во мислите. Исполнете го денот замислувајќи си како се релаксирате на Бали или уживате во чистиот планински воздух некаде на Алпите. Само не заборавајте да си купите и патничко осигурување бидејќи никогаш не се знае кога ќе дојде следната криза.
Фотографија: picture-alliance/dpa/P. Schickert
8 фотографии1 | 8
Скопје чека тестови иреагенси за тестирање
Во потрега по опрема и тестови е и нашата земја. Министерот за здравство, Венко Филипче вчера информираше дека во текот на следната недела како донација треба да пристигнат 500 илјади маски и 20 илјади тестови, како и реагенси за тестирање на вирусот.
„Имав состанок со амбасадорката на САД, Кејт Мари Брнс, на којашто и се заблагодарив за поддршката што во изминатиот период ја даваа за осовременување на лабораторијата во Институтот за јавно здравје и сега таа е централна институција во нашата земја, во којашто се вршат тестирања, многу значајни во овој момент за државава. Добивме одговор и од повеќе донатори преку норвешката влада за респираторни машини, кои ги очекуваме во нашата земја во почетокот на април. Во текот на следната недела како донација треба да пристигнат и 500.000 маски и 20.000 тестови-реагенси за тестирање на вирусот“, рече министерот за здравство.
Сите текстови, видеа и фотогалерии за коронавирусот на едно место
Тој најави дека во тек е и онлајн тренингот на здравствени работници со помош на „Brown“ Универзитетот од САД. Во него се вклучени се 20 доктори, 20 медицински сестри, кои се обучуваат да бидат тренери за искуствата во однос на лекувањето на пациенти заболени од Ковид 19 од секој аспект: прием, тријажа, проценка, пристап. Тие луѓе ќе бидат обучени потоа да го пренесат знаењето и на нивните колеги во земјава.
Коронавирус: Кои залихи ви се потребни во кризни ситуации
Кризата со коронавирусот доведе до прогласување вонредни состојби во многу земји. Неретки се случаите на панично купување во супермаркетите. Дознајте што ви е потребно во домот во вакви ситуации, и избегнете паника.
Фотографија: Reuters/V. West
Подгответе се за криза
Германската влада во 2016 година изработи нов план за цивилна заштита со листа на неопходни производи кои во меѓувреме се ажурирани. Германците добија препорака да направат залихи на храна за 10 дена и питка вода за пет дена. Идејата е луѓето да имаат се што им е потребно, вклучително готовина и лекови, за да ја надминат кризната состојба.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Доволно течности
Листата со препораки опфаќа и список на залихи за период од 14 дена. Најважната работа на листата е водата- 28 литри по човек за период од 14 дена, или два литри дневно. Луѓето можат да преживеат неколку недели без храна, но без течности само четири дена.
Фотографија: picture alliance/KEYSTONE
Потребни залихи
Германското министерство нуди и онлајн „калкулатор“ со кој можете да пресметате каква храна да имате во резерва. Се препорачуваат 4,9 килограми ориз, леб и тестенини по човек за две недели. Потоа, 5,6 килограми зеленчук по човек, по 3,7 килограми млечни производи, овошје и јатки, и 2 килограми риба и месо. Водете сметка храната да трае и без ладење. По избор, снабдете се и со масло, шекер и сол.
Фотографија: Markus Mainka - Fotolia
Хигиената е витална
Иако храната и водата се клучни во вакви ситуации, хигиената е исто толку важна за превенција од болести. Имајте на располагање доволно сапун, детергент, паста за заби, влажни марамчиња, кеси за смет и тоалетна хартија.
Фотографија: picture-alliance/Eibner-Pressefoto
Лекови
Се препорачува да имате снабдено медицинско шкафче доколку се случи да не бидете во состојба да отидете до аптека или болница. Меѓудругото, тоа предвидува комплет за прва помош, неопходни лекови на рецепт, лекови за настинка, против болка, анти-диареа лекови и електролити, како и термометар и средство за дезинфекција.
Фотографија: picture-alliance/blickwinkel
Доколку снема струја
Не е честа појава, но може да се случи да снема струја на неколку часа или на подолго. Тоа значи дека ќе нема светлина, мобилни телефони и греење. За да се подготвите за таква евентуалност, чувајте во резерва батериска светилка и свеќи, како и кибрит или запалка.
Фотографија: picture-alliance/dpa/Y. Badawi
Торба за итни ситуации
Создавањето залихи претпоставува дека мора да останете во домот, но некоја кризна ситуација може да ве натера и итно да заминете. Затоа е мудро да се има подготвена патна торба. Германската влада советува во неа да сместите: комплет за прва помош, храна за два дена, најважни лични документи, шише вода, вреќа за спиење, неопходна гардероба и дел од нештата кои беа наведени во претходната листа.
Фотографија: picture-alliance/dpa/I. Kjer
7 фотографии1 | 7
Едукацијата на здравствениот кадар, но и зачувувањето на неговата здравствена и работна кондиција, во моментов се од примарна важност. За тоа колку може да страда здравствениот капцитет, говори и податокот дека во Хрватска во самоизлоција се 495 здравствени работници, од кои дури 223 лекари и медицински сестри потекнуваат од една загребска болница.