Корона кризата и Ромите: Заборавената ризична група
Кено Верзек
6 април 2020
Во централна и југоисточна Европа живеат стотици илјади Роми во трошни живеалишта - корона катастрофа во најава. Но, наместо да им помогнат на загрозените, владите често ја праќаат полицијата или војската.
Реклама
Постарите луѓе и оние кои имаат хронични болести, лекарите и медицинскиот персонал - тие се меѓу најзагрозените во корона- кризата. За една голема и особено ризична група во Европа во јавноста ретко кој зборува: милиони сиромашни Роми. За многу од нив, особено во средна и југоисточна Европа, наскоро може да има здравствена и хуманитарна катастрофа. Повеќето од нив живеат во очајни услови и претежно без можности за одржување на хигиената. Покрај тоа многу неформално ангажирани како оние кои собираат пластичен и метален отпад или на улица тргуваат со прехранбени производи, предмети за домаќинството или цвеќиња, сега немаат работа.
Организации за заштита на Ромите алармираат
Но, не е само тоа. Многу Роми се покрај и онака распространетиот отпор спрема нив, актуелно се изложени на посебна стигматизација. Имено, некои земји како Словачка, Романија и Бугарија покрај општите ограничувања имаат воведено посебни мерки за населбите во кои живеат Роми. Тие се или превентивно под карантин, или под полициска блокада.
Организации за заштита на Ромите во Европа алармираат. Централниот совет на германските Синти и Роми стравува дека „десноекстремистички и националистички политичари во средна и југоисточна Европа ќе ја користат актуелната корона криза за да ги легитимираат и спроведат своите расистички позиции", се вели во соопштението на Советот. И известувачот за состојбата со Ромите на Советот на Европа, чешкиот пратеник Франтишек Коприва, предупредува дека „наместо да се обидат Ромите дополнително да ги заштитат како особено загрозена група од коронавирусот, некои политичари активно поттикнуваат анти-ромско расположение.
Посебно загрозени: маргинализираните
Во Европа има околу 12 милиони Роми – тие се најголемото малцинство на континентот. Речиси половина од сите европски Роми живеат во седум централно и југоисточноевропски земји: Чешка, Словачка, Унгарија, Романија, Бугарија, Србија и Македонија. Таму се наоѓаат и некои од најозлогласените мизерни населби како Луник IX на периферијата на источнословачкиот град Кошице, Столпиново во бугарскиот град Пловдив, Ферентари во романскиот главен град Букурешт или Шуто Оризари во Скопје.
Заедничко на овие и слични населби е дека луѓето таму живеат во голем број на тесен простор. Често семејства од три – четири генерации живеат заедно во една или две соби. Освен неколку заеднички комунални чешми на улица, во голем број од овие населби нема водовод и канализација. Тоа се идеални услови за ширење на зарази и болести како Ковид-19. Иако условите за живот на Ромите во овие населби во сите средно и југоисточноевропски земји се добро познати, во актуелнава корона-криза нкаде нема централни мерки за брзо спречување на масовно ширење на коронавирусот, како воспоставување на подобро снабдување со вода. Жељко Јовановиќ, кој раководи со програмата за Роми на Фондацијата Отворено општество предупредува да не се занемари грижата за сиромашните Роми. „Досега мнозинството го игнорираше фактот дека невработеноста кај Ромите е лоша за целата економија, а десно-екстремистичките напади врз Ромите се лоши за демократијата,“ вели Јовановиќ за ДВ. „Сега мора да стане јасно дека здравствената заштита за Ромите има директни и непоседни последици и за оние кои не се Роми.“
Од Азија кон Европа: Походот на заштитните маски против коронавирус
Прво важеа за неефикасни и збунувачки, но се‘ повеќе земји во меѓувреме воведуваат правило за носење заштитни маски против ширењето на коронавирусот. За победоносниот поход на маските, започнат во Азија.
Фотографија: picture-alliance/dpa/U. Zucchi
Ракавици, мобилен телефон, заштитна маска
Дали и во Германија ќе се воведе обврска за носење заштитна маска? По консеквентната употреба во Азија, институтот Роберт Кох препорача нејзино носење и во Германија. Јена е првиот град кој ја водведе оваа мерка, од 6 април во супермаркетите и јавниот сообраќај таму таа е задолжителна. Како заштита се прифаќа и шал или марамче на устата.
Фотографија: Imago Images/Sven Simon/F. Hoermann
Подарок за пожарникарите
Со оглед на големиот недостиг на заштитни маски, луѓето и институциите се снаоѓаат и сами. На Јутјуб и на Твитер под хаштагот „maskeauf“ многумина демонстрираат колку е едноставно да се изработи маска. Меѓу нив е и професионалната шивачка од Државниот театар Котбус, Керстин Бохов. Маските кои ги изработува оваа костимографка се наменети за пожарникарската служба и за Црвениот крст во Германија.
Фотографија: picture-alliance/dpa/P. Pleul
Плетени маски
Уметничката Манша Фридрих плете маски за заштита од коронавирус. Нејзините маски се украсени со мотиви на насмеани лица, животни, сонце. Внатрешната страна на маските може да се менува. Уметничката од Хановер не дозволува корона-кризата да ѝ го расипе расположението.
Чешка и Словачка се отидени чекор понапред, таму уште на средината на март е воведена обврска за носење заштитни маски. Оној кој влегува во супермаркет или градски превоз, мора да носи маска. Словачката претседателка Зузана Чапутова и премиерот Игор Матович предничат со добар пример. И Австрија во меѓувреме воведе обврска за носење маски во супермаркет.
Фотографија: Reuters/M. Svitok
Будење на пролетта во Кина
Во Кина заштитните маски одамна се задолжителни за граѓаните. Оваа двојка, без оглед на кризата со коронавирус и ригидните контроли, не сака да се откаже од романтика. Двајцата занесено танцуваат на пролетното сонце и сигурно забораваат на сите останати околу себе.
Фотографија: AFP
Израел не дозволува исклучоци
И во Израел во сила се драстични ограничувања на движењето, кои ги воведе премиерот Бенјамин Нетанјаху, а се контролирани од полицијата и од војската. Кон нив мора да се придржуваат и ортодоксните Евреи. Во квартот Меа Шерим во Ерусалим, еден вооружен полицаец му наложува на својот ултраортодоксен сограѓанин да се прибере дома.
Фотографија: picture-lliance/dpa/I. Yefimovich
Уметност во Појасот Газа
Во густо населениот Појас Газа, уметниците се обидуваат да ги мотивираат граѓаните. Во квартот Шујаија, тие украсуваат заштитни маски со различни мотиви. Владата во Појасот Газа воведе ограничување за движењето на населението и забрана за одржување на сите манифестации. И т.н. „Марш на враќањето“, кој секоја година преку масовни протести се одржува на границата кон Израел, годинава е откажан.
Фотографија: Imago Images/ZUMA Wire/A. Hasaballah
Колумбиски „силници“
Во Колумбија на маските доминираат драстични и впечатливи мотиви. Вилиците на маските на двајцата полицајци се чини се инспирирани од колосот Хулк. Хулк е главната фигура во стрипот на Стен Ли и Џек Кирби, објавен во 1962 година. Приказната за неверојатниот Хулк е адаптирана во бројни филмови и серии.
Фотографија: AFP/L. Robayo
Макрон ќе се справува со недостигот од маски
Францускиот претседател посети фабрика за производство на заштитна облека и маски во Сент-Бартоломи д‘Анжу. Стотици лекари ја критикуваат владата што не набави доволни количини заштитна облека во време на епидемијата на коронавирус, но многумина од нив сепак работат, дури и без заштита. Емануел Макрон планира потребата од заштитна опрема да ја покрие со домашно производство до крајот на годинава.
Фотографија: Getty Images/AFP/L. Venance
9 фотографии1 | 9
Итно потребни социјално програми
Новата десно-конзервативна национална влада во Словачка во меѓувреме го призна проблемот – но продолжи со сомнителен пристап. Шефот на владата, Игор Матович изјави дека неделава има масовно тестирање на Ромите за коронавирус. Првично се спроведува во 33 населби. Пред сѐ се тестирани луѓе кои неодамна се вратиле од странство, а тестовите ги прават воени лекари во придружба на војници. Во зависност од резултатите на тестирањата, дел од луѓето се испраќаат во државните карантини или цели населби ќе бидат ставени под карантин.
Лекарите под постојан стрес - на првата борбена линија против коронавирусот
Според Матович воениот пристап „не значи државна демонстрација на сила“, туку се работи само за безбедноста на самите Роми. Специјалниот претставник за Ромите, Абел Раваш, кој беше назначен од новата словачка влада, жестоко ги критикуваше мерките: ангажирање на војската е стигматизирање на Ромите, наместо да им се даде чуство дека државата им е партнер, вели Раваш за порталот Параметер.
Во Романија и Бугарија пак некои поголеми ромски населби се блокирани од полиција, бидејќи многу тамошни жители кои неодамна се вратиле од странство масовно ги прекршувале правилата за карантин и изолација. Во јужниот романски град Тандареи, на пример, каде живеат многу Роми патролираат десетина полицајци во маскирн униформа – градот е блокиран. И во Бугарија се блокирани ромски населби во градовите Нова Загора, Казанлак и Сливен.
Нема реакција од владата
Покрај овие полициски и воени мерки, само поединци од сиромашните и посебно загрозени Роми добија специјална државна помош. Во Словачка во одредени ромски населби е поставена мобилна цистерна за вода. Во романскиот град Клуж, минатата недела градските власти поделија пакети со храна и средства за хигиена на над 300 семејства кои живеат на периферијата на градот покрај депонијата Пата рат.
Во Унгарија, познатиот активист за ромски права и претседател на унгарскиот Ромски парламент се заложи за специјална социјална програма за населението во сегрегираните населби, особено на истокот на земјата каде живеат многу Роми во мизерија. Во допис до владата и до претседателот на државата тој предлага програма од девет точки како кризен менаџмент за сиромашните Роми. „Во гетоизираните области луѓето немаат никаква заштеда, немаат резерви, таму нема ни лекарска грижа и расте стравот дека нивните деца наскоро ќе немаат што да јадат,“ пишува тој. Засега нема добиено одговор.
Упатства: Како да се заштитите од коронавирус
Луѓето ширум светот ставаат заштитни маски за дишење за да спречат вирусна инфекција. Сепак, други мерки се поефикасни. Еве неколку совети засновани на упатствата на СЗО.
Фотографија: Getty Images/X. Chu
Подобро од ништо
Не е докажано дека маските за лице можат ефикасно да ве заштитат од вирусни инфекции. Овие маски веројатно се во можност да фатат некои микроби пред да стигнат до устата или носот. Но уште поважно е тоа дека тие ги спречуваат луѓето да ги допираат устата или носот (што повеќето луѓе го прават инстинктивно). Ако веќе сте болни, таквите маски може да спречат да не заразувате други.
Фотографија: Getty Images/Stringer
Дезинфицирајте ги рацете
Во својот список на препораки како да се заштитите од зарази, Светската здравствена организација не споменува маски за лице. На врвот е често миењето на рацете. СЗО препорачува дезинфекциско средство за рацете на база на алкохол, како на фотографијата, кои најчесто ги гледаме во болниците
Фотографија: picture-alliance/dpa/S. Pilick
И сапун и вода ќе завршат работа
Поедноставното секојдневно решение се водата и сапунот, ако ги имате при рака. Но, проверете дали темелно ги миете рацете...
Фотографија: picture alliance/dpa/C. Klose
Кашлање и кивање - но направете го тоа правилно!
Еве што препорачуваат лекарите: Кога кашлате и кивате, покријте ја устата и носот со вашиот подигнат лакот. Или користете книжни марамчиња - но потоа веднаш фрлете го марамчето и измијте ги рацете. А кошулата или џемперот? Не, нив не мора да ги фрлите. Но, перете ги често или однесете ги на хемиско чистење.
Фотографија: Fotolia/Brenda Carson
Стојте подалеку!
Друга препорака која можеби не функционира за сите: Избегнувајте близок контакт со секој кој има треска и кашлица! Ако треба да имате контакт со болни луѓе, погрижете се да преземете дополнителни заштитни мерки.
Фотографија: picture alliance/empics
Имате треска? Одете на лекар, а не на патување!
Ако имате треска, кашлица и отежнато дишење, побарајте лекарска помош навреме. Избегнувајте јавни места за да не ги инфицирате другите. И, исто така, објаснете му на вашиот лекар каде претходно сте патувале.
Фотографија: Reuters/P. Mikheyev
Избегнувајте контакт!
При посета на сточни и зелени пазари во области во кои во моментот има случаи на новиот коронавирус, избегнувајте директен незаштитен контакт со живи животни. Тоа исто така вклучува какви било површини кои се во контакт со животни.
Фотографија: DW
Добро термички обработено - не сурово!
Варете,печете и пржете го месото темелно. Потребно е да се избегне конзумирање на сурови, недоволно термички обработени производи од животинско потекло. Со суровото месо, млекото или животинските органи треба да се постапува внимателно за да се избегне инфицирање од термички необработена храна. Овие се добри практики за безбедност на храната и помагаат да се спречи ширењето на болести.