Шефот на грчката дипломатија Никос Коѕијас на денешната прес-конференција во Берлин со германскиот колега Хајко Мас потврди дека се подготвува предлогот за кој треба да одлучат премиерите.
Спорот за името меѓу Македонија и Грција бил високо на агендата на денешната средба на шефовите на германската и грчката дипломатија Хајко Мас и Никос Коѕијас во Берлин.
Од германска страна по состанокот уште еднаш беше искажана целосна поддршка за изнаоѓање решение на деценискиот спор.
Мас го поздрави развојот на досегашниот тек на преговори и потенцираше дека Берлин со години силно се залага за решение во спорот за името.
„Германија е заинтересирана за решение кое ќе донесе мир и стабилност на Западниот Балкан", рече Мас.
Коѕијас информираше дека од вчера експертските работни групи од Македонија, Грција и Обединетите нации заседаваат во Атина со цел да го доработат рамковниот договор за двајцата премиери.
Коѕијас рече дека спорот треба да се реши затоа што тоа е во интерес и на Грција, а не само на Македонија.
Според него, тој и македонскиот министер за надворешни работи Никола Димитров сториле сѐ што е во нивна моќ за да ја затворат рамката и да понудат прифатливо решение и сега со темата се занимаваат работните групи.
Германска поддршка за преговорите
Шефот на грчката дипломатија Никос Коѕијас синоќа имаше средба и со германскиот претседател Франк Валтер Штајнмајер. Од средбата нема никакво соопштение, освен заедничка фотографија од двајцата политичари, а од кабинетот на Штајнмајер не успеавме да добиеме одговор за кои теми се разговарало.
Шефот на германската дипломатија Хајко МасФотографија: Imago/photothek
Официјален Берлин веќе подолго време активно ги следи преговорите во спорот за името и дава поддршка за изнаоѓање решение. Германската канцеларка Ангела Меркел минатата недела на таа тема и телефонски разговараше со македонскиот и грчкиот премиер.
Портпаролката на германското МНР, вчера, во пресрет на состанокот на Мас и Коѕијас изјави дека германската влада апелира до Атина и Скопје да ги затворат и преостанатите отворени прашања кои постојат меѓу двете земји. Според Берлин, се работи за историска шанса да се решат отворените прашања и тоа ќе има позитивно влијание не само за билатералните односи меѓу Македонија и Грција туку и за стабилноста на целиот регигон. Сличен став повтори денеска и министерот Мас.
Се огласи и министерот за Европа Михаел Рот кој освен што рече дека е оптимист изрази подготвеност да се даде секаква поддршка за решение на спорот. Рот вчера во Брисел разговараше со шефот на македонската дипломатија Никола Димитров и забележително беше тоа што во неговата порака повика да не се попречува изнаоѓањето на мирно решение, иако остана нејасно до кого ја адресираше ваквата порака.
Децениски спор за името меѓу Македонија и Грција
Спорот за името меѓу Македонија и Грција траеше речиси три полни децении, и беше окончан со Преспанскиот договор. Спорот беше проследен со многу протести, блокади и вето за членството на Македонија во НАТО.
Спорот меѓу двете земји ескалираше веднаш по прогласувањето на независноста на Македонија од поранешна Југославија. Грција го блокираше приемот на земјата во ОН и признавањето од страна на Европската заедница и покрај позитивната препорака од т. н. Бадинтерова комисија.
Фотографија: Dnevnik
Забрана за зборот „Македонија“
Првичната грчка позиција на почетокот на 1990-те години беше дека во името на соседната држава не смее да се содржи зборот „Македонија“. Носители на таквата политика беа владата на премиерот Констанин Мицотакис, и подоцна особено шефот на дипломатијата Андонис Самарас. Самарас поднесе оставка и предизвика пад на владата на Мицотакис по приемот на Македонија во ОН под референцата БЈРМ.
Фотографија: Reuters/A. Avramidis
Привремената спогодба од 1995 година
На 13 септември 1995 година во Њујорк беше потпишана Привремената спогодба која требаше да води кон нормализација на билатералните односи. Претходно, на 6 јануари 1992 година, Македонија го смени државното знаме со симболот на сонцето од Вергина и Уставот во делот кој, според Грција,содржеше иредентистички позиции. Со тоа беше ставен крај и на 18-месечното трговско ембарго кон Македонија од Атина.
Фотографија: picture-alliance/dpa/M. Antonov
Меѓународно признавање
По спогодбата со Грција, Македонија успеа да се избори за меѓународно признавање под уставното име од 118 држави, како и да влезе во најзначајните европски и светски институции. Но, спорот остана да се влече и во децениите кои следеа. Посуштествени напори од двете страни да се реши спорот, според неофицијални информации, се направени во 2001 и 2005 година, но без успех.
Фотографија: picture-alliance/ dpa
(Нe)потребна провокација
Кон крајот на 2006 година, новата влада на ВМРО-ДПМНЕ предводена од Никола Груевски одлучи да го преименува аеродромот Петровец во Скопје во „Александар Велики“. Грција остро реагира, а спорот полека се враќа на голема врата, сѐ до целосната ескалација на самитот на НАТО во Букурешт во 2008 година.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Самитот во Букурешт
И покрај обидите на медијаторот Метју Нимиц со засилени дипломатски напори и под притисок на САД да се изнајде решение за спорот до самитот на НАТО во Букурешт, тоа не се случи. Атина го блокираше приемот на Македонија во воената Алијанса. На 3 април 2008 година, НАТО му порача на Скопје дека поканата за членство останува отворена доколку се најде компромис со Атина за името.
Фотографија: AP
Тужба во Хаг
Во ноември 2008 година, македонската влада одлучи да покрене тужба пред Меѓународниот суд на правдата во Хаг против Грција поради ветото во Букурешт. На 5 декември 2011 година, Судот пресуди во корист на Македонија и заклучи дека Грција ја прекршила Привремената спогодба. Но, во истовреме Судот заклучи дека нема правна сила да ѝ нареди на Грција да го повлече ветото.
Фотографија: MIA
Антиквизација
Процесот што започна со преименувањето на аеродромот во Скопје во 2006 година, по самитот во Букурешт доби далеку пошироки димензии. Владата на ВМРО-ДПМНЕ започна со масовно преименување на објекти и улици и изградба на проектот Скопје 201, во чиј центар се наоѓа споменикот на Александар Велики (наречен Воин на коњ). Проектот чинеше повеќе од 600 милиони евра и ѝ донесе многу критики на земјата.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Преговори во (не)пријателска атмосфера
Иако преговорите околу спорот за името продолжија и во следните години, по самитот во Букурешт, ескалираа националистичките страсти и навреди меѓу двете држави. Грција остро реагираше на билбордот (на фотографијата) на кој грчкото знаме беше претставено со свастика. На слични провокации од грчка страна, особено од страна на грчката армија, реагираа и македонските власти.
Фотографија: picture-alliance/ dpa
Чија е Македонија
И во северна Грција во меѓувреме речиси сите позначајни објекти го носат името „Македонија“. Официјалната „црвена линија“ на Атина во меѓувреме е дека мора да се најде заеднички прифатливо име за меѓународна употреба „ерга омнес“ со географска додавка. Најчесто се споменуваат придавките северна и горна кон името Македонија.
Фотографија: picture-alliance/dpa/S. Barbarousis
„Вечниот“ Метју Нимиц
Единствена константа во деценискиот спор остана американскиот правник и дипломат, Метју Нимиц. Именуван од страна на Обединетите нации за медијатор во спорот пред 23 години, Нимиц и натаму е оптимист и верува дека може да се најде решение за проблемот. Последната серија средби со политичките лидери во Скопје и Атина ја имаше во јули годинава.
Фотографија: MIA
Нов оптимизам
Смената на власта во Македонија и падот на ВМРО-ДПМНЕ донесоа нов оптимизам дека може да се најде решение за спорот. Владата на Заев по секоја цена сака да обезбеди прием во НАТО на следниот самит на Алијансата во 2018 година. Пречката за тоа и натаму останува Грција, но провејува оптимизам дека под притисок од меѓународната заедница и со нова политика во Скопје, би можело да дојде до исчекор.
