И покрај подобрувањата на квалитетот на воздухот во последните децении како резултат на политички мерки, загадувањето на воздухот во Европа генерално е се’ уште е поголемо од дозволеното. Во некои земји рекордно поголемо
Реклама
Прошетките во природа го намалуваат стресот и се здрави. Барем во принцип. Но, колку навистина е чист воздухот којшто секојдневно го дишеме?
Квалитетот на воздухот се мери според тоа колку има ситна прашина, азот диоксид и фотохемиски смог. Овие три елементи се најопасните за човечкото тело и не смеат да ја пречекорат од страна на Светската здравствена организација научно докажаната гранична вредност. Лошиот воздух во Европа е одговорен за рана смрт на 700.000 луѓе годишно. Една четвртина од сите срцеви заболувања и мозочни удари и речиси половината од заболувањата на белите дробови, според СЗО, се должат на загадувањето на воздухот.
И покрај подобрувањата на квалитетот на воздухот во последните децении како резултат на политички мерки, загадувањето на воздухот во Европа генерално е се’ уште е поголемо од дозволеното.
Како самите да придонесеме за почист воздух?
02:14
Најзагаден воздух во Европа се дише во Босна и Херцеговина, Северна Македонија и Косово. Следуваат Бугарија, Србија и Полска. Ако сакате да дишете најчист воздух во Европа, тогаш мора да живеете во Исланд, или во скандинавските земји.
Смог над Балканот
Неколку градови во југоисточна Европа се во самиот светски врв на негативната листа на загаденост на воздухот. Скопје е меѓу нив.
Фотографија: picture-alliance/AA/M. Ozturk
Опасна зима
Видливоста изнесува само неколку метри. Сараево, главниот град на Босна и Херцеговина, веќе со денови е обвиткан со смог. За тоа не е виновен само густиот сообраќај. Многу жители се греат на јаглен и дрва- состојбата е особено критична во зима.
Фотографија: picture-alliance/AA/M. Ozturk
Неповолна географска позиција
Сараево лежи во долина меѓу бројни ридови и тука воздухот далеку побавно се обновува. Според Светската здравствена организација загадувањето ја чини БиХ околу 3,9 милијарди долари годишно.
Фотографија: picture-alliance/AA/M. Ozturk
Смрт поради загадување
Според податоците на македонските власти, годишно во земјата умираат околу 1.300 луѓе поради загадениот воздух. Особено е критична состојбата во Скопје.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Предупредувањата на активистите
Македонските невладини организации со години наназад предупредуваат дека загадувањето на воздухот во Скопје во текот на 269 денови годишно е над нормалата. Слично како Сараево и Скопје се наоѓа во котлина, што го олеснува задржувањето на смогот.
Фотографија: picture-alliance/AA/N. Batev
Старите термоелектрани- големи загадувачи
Според Европската банка за обнова и развој, термоелектраните како оваа во Обилиќ, во близина на косовскиот главен град Приштина, се меѓу најголемите загадувачи на воздухот во регионот.
Фотографија: AFP/Getty Images/A. Nimani
„Дишењето убива“
Во Приштина минатата година беа одржани демонстрации за чист воздух. На некои транспаренти пишуваше „Breathing kills“ – „„Дишењето убива“, со алузија на натписите на кутиите цигари. Во зимските месеци жителите на Приштина имаат големи проблеми со смогот.
Фотографија: AFP/Getty Images/A. Nimani
Драматични споредби
Поради високата загаденост на воздухот во Софија, ситуацијата во градот е „опасна како во Чернобил“, напиша поранешниот бугарски министер за надворешни работи Соломон Паси на Твитер. Тој му се обрати на премиерот со зборовите: „Итно ни се потребни мерки како заштитни маски во аптеките и училиштата“.
Во едно актуелно истражување научниците од Оскфорд докажаа дека намалувањето на фосилните емисии и насочувањето кон обновливи енергии би можело да ја намали стапката на смртност од загадување на воздухот за повеќе од половина.
Значи, многу работи се и натаму во рацете на политиката. Така, во државите на ЕУ до 2020 година 20% од енергијата би требало да се добива од обновливи извори, а до 2030 година - најмалку 32%. Освен тоа, во повеќе градови е веќе воведена забрана за дизел-возила или таква забрана ќе се воведе наскоро.
Скопје и натаму обвиено од смог
Квалитетот на воздухот во Скопје во последните два дена е загаден над дозволеното, или во просек над 200 микрограми штетни честички на кубен метар. Активирани се мерките за ублажување на последиците од аерозагадувањето.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Скопска магла
Намалена видливост и отежнато движење низ градот. Скопските магли - карактеристични за зимскиот период - се придружник на градот поради неговата специфична географска локација. И покрај мерките кои ги преземаат владата и градот, во овие периоди помагаат само ветер, дожд или снег. Спасот - граѓаните можат да го пронајдат само во околните планини и ридови.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Парно-аут, ќумбе-ин
Релативно високите цени за градското парно греење и сиромаштијата натераа голем број граѓани самите да се снаоѓаат во зимските месеци. Поради тоа, наместо на парно многумина се греат на дрва, јаглен или нафта, што пак драматично го зголемување загадување во Скопје.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Движење во магла
Маглите и густиот смог не се никаква новина за Скопје во зимските месеци. Градот годинава веќе по вторпат ги активира вонредните мерки кои опфаќаат бесплатен градски превоз, прекин на сите градежни активности на градилиштата, интензивно миење на градските улици, зајакнати инспекциски надзори и ограничување на обуките на автошколите. Но, колку тоа помага најдобро знаат скопјани.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Сообраќаен хаос
Сообраќајот во зимските месеци наголемо придонесува за зголеменото загадување. Неретко автомобилите се користат и на многу куси релации, а сообраќајната мрежа во главниот град нема капацитет да го издржи напливот. Дополнително, јавниот сообраќај не може да ги задоволи потребите на граѓаните.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Велосипедот е решение...
Во многу светски метрополи велосипедот е омилено превозно средство низ градските турканици. Но, условите во Скопје не дозволуваат слободно и нормално користење на велосипедите. И оние ретки велосипедски патеки во градското јадро најчесто се узурпурани од несовесни возачи, а возењето по улица е опасност поради ниската сообраќајна култура.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Најдобри во најлошото
Многу фактори придонесоа Скопје со години наназад да се најде на црните листи на најзгадени градови во светот, а панорамските фотографии од градот служат како потсетник во водечките светски медиуми за тоа како не треба да изгледа еден град.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
6 фотографии1 | 6
Но, за подобар квалитет на воздухот можеме да придонесеме и ние: да користиме јавен сообраќај, да возиме велосипед или да одиме пеш, да штедиме енергија, да согоруваме што е можно помалку јаглен или дрво, да го компостираме или рециклираме отпадот. И, не како последно, да станеме граѓански поактивни за чист воздух во нашите градови.
Каков е квалитетот на воздухот во вашите градови? Пишете ни! Дискутирајте со нас!
Најзагадените места во светот
Загадена почва, хемиски отпад, електронски смет: според извештајот на фондацијата Зелен крст, 200 милиони луѓе во светот се директно соочени со загадена животна околина. Каде е најопасно?
Фотографија: Blacksmith Institute
Каде е животот најопасен?
Околу 200 милиони луѓе во светот се директно соочени со загаденост на животната околина. Тешки метали ја загадуваат почвата, хемиски остатоци во воздухот, или токсичен електронски смет во реките. Ова се само неколку примери од извештајот на фондацијата Зелен крст.
Фотографија: picture alliance/JOKER
Депонијата Агбогблоши во Гана
Тони сателитски антени и расипани телевизори се нафрлани во втората по големина депонија на електронски отпад во Западна Африка. Во извештајот оваа депонија е рангирана како едно од најзагадените места во светот. Палењето на жиците, со што се одвојува драгоцениот бакар од пластиката, го прави овој електронски смет особено опасен поради тоа што се ослободува олово во околината.
Фотографија: Blacksmith Institute
Реката Ситарум, Индонезија
Водата во реката Ситарум е околу илјада пати позагадена од вообичаената вода за пиење и содржи огромни количества на алуминиум и железо. Околу 2.000 фабрики ја користат реката како извор на вода и го фрлаат својот индустриски отпад во неа. Реката во истовреме е и извор на живот за милиони луѓе.
Фотографија: Adek Berry/AFP/Getty Images
Индустрискиот центар Џержинск, Русија
Џержинск е еден од најважните центри на руската хемиска индустрија. Меѓу 1930. и 1998. година, околу 300 илјади тони хемиски отпад не биле правилно отстранети. Хемиските супстанци ги загадиле подземните води и воздухот. Просечниот животен век на жените во регионот е 47, а на мажите 42 години.
Фотографија: Blacksmith Institute
Нуклеарната централа Чернобил, Украина
До денес, Чернобил важи за најголемата нуклеарна катастрофа во историјата. На 25 април 1986 година, тестовите во централата доведоа до фатални последици - до денес никој не живее во радиус од 30 километри. Почвата околу централата се‘ уште е загадена и го загрозува производството на храна. Многу луѓе околу Чернобил заболеа од леукемија.
Фотографија: Blacksmith Institute
Преработувачката на кожа во Хазарибах, Бангладеш
Хазарибах има повеќе фабрики за кожа отколку каде било во Бангладеш. Мнозинството од нив користат стари и неефективни методи поради што секојдневно се влеваат 22 илјади литри токсичен отпад во реката Буриганга- најважниот извор на вода за главниот град Дака. Многу луѓе страдаат од болести на кожата и на дишните патишта поради карценогените материјали.
Фотографија: Blacksmith Institute
Рудниците за олово во Кабве, Замбија
Во Кабве, вториот по големина град во Замбија, голем број деца страдаат од зголемено ниво на олово во крвта. Веќе цел век, рудниците за олово во воздухот ослободуваат тешки метали кои паѓаат на почвата во и околу градот.
Фотографија: Blacksmith Institute
Рудниците за злато во Калимантан, Индонезија
Калимантан му припаѓа на индонезискиот дел од островот Борнео и е особено познат по своите златни рудници. За да го прочистат златото многу рудници користат жива, со што се ослободуваат илјадници тони отровни материи во животната околина и во подземните води секоја година.
Околу 5.000 фабрики го исфрлаат својот отпад во реката Матанца-Риачуело. Хемиските производители можат да бидат обвинети за повеќе од една третина од загадувањето на водата. Водата содржи високи концентрации на цинк, олово, бакар, никел и други тешки метали. Во овој регион населението страда од цревни и белодробни заболувања.
Фотографија: Yanina Budkin/World Bank
Делтата на Нигер, Нигерија
Делтата на реката Нигер е густо населен регион во Нигерија и дом за околу 8 проценти од севкупното население. Но регионот е тешко загаден бидејќи нафтата и хидрокарбонатите ја трујат почвата и питката вода. Во просек, секоја година околу 240 илјади барели нафта се излеваат во делтата на Нигер поради несреќи и вооружени напади.
Фотографија: Terry Whalebone
Индустрискиот град Норилск, Русија
Во Норилск, руски индустриски град, околу 500 тони бакар и оксиди на никелот, како и 2 милиони тони оксидати на сулгфурот се испуштаат во воздухот. Загаденоста на воздухот е толку екстремна што просечниот животен век на работниците во фабриките е 10 години понизок од просекот во Русија.