Швајцарскиот Ноје Цирхер Цајтунг во анализа посветена на Македонија предупредува дека етнонационализмот се заканува да им стави крај на придобивките на Шарената револуција и обидот да се изгради мултиетничко општество
Реклама
„Дали е можноста веќе пропуштена?“, прашува НЦЦ во воведот на текстот под наслов „Нема крај на етнополитиката во Македонија“. Во него се критикуваат партиите на Албанците кои бараат своите „заштитници“ во Тирана, но и посредувањето на албанскиот премиер Еди Рама, чија политика весникот ја споредува со онаа на Белград и Загреб кон своите сонародници во Босна и Херцеговина.
„Неколку месеци се чинеше дека Македонија ќе успее барем делумно да се ослободи од длабоко вкоренетата етнополитика. Но преговорите за формирање нова влада се закануваат да стават крај на таа надеж.Етничките албански партии се обврзаа на заедничка платформа. Етничката припадност треба да остане главна политичка категорија.
Мобилизацијата пред изборите покажа еден нов тренд. Се говореше за право, правда и морал на кои граѓаните, сеедно дали се Македонци или Албанци, имаат право. Многумина поинаку го претставуваа политичкиот пејзаж: без хоризонтална поделба на една македонска и една албанска сфера, туку поделба на владејачка класа горе и граѓани долу. За благостостојбата беше одлучувачки дали е некој клиент на политичките елити или не.
Предуслов за новата конфигурација е длабоката криза на системот. Двете владејачки партии- националконзервативната ВМРО-ДПМНЕ и нејзиниот коалициски партнер ДУИ- речиси десет години делуваа недостижни. Ги контролираа економијата, судството и медиумите и победуваа на сите избори. Фрустрациите на многу граѓани поради ароганцијата на власта и одвај забележливото подобрување на стандардот добија на сила пред две години, откако беше откриен големиот скандал со прислушкувањето.
(...)Протестите против власта беа мултиетнички. За првпат во историјата на независна Македонија се изградија движења во кои Македонците и Албанците заеднички се бореа против владејачката елита. Предвремените избори доведоа до една мала сензација. Се очекуваше владејачките партии да имаат загуби, но за првпат голем број албански гласачи го дадоа гласот за македонската СДСМ, а не за ДУИ- нивните „застапници“ во владата.
Но, одлучувачкиот збор сега го имаат албанските партии. Обидот, оваа позиција да се искористи, и со еден удар да се решат сите проблеми на албанската заедница, е голем. Но со тоа, ветувачкиот експеримент за една заедничка не-етничка политика би можел да дојде до брз крај.
Албанскиот премиер Еди Рама беше тој кој, на почетокот на јануари, ја иницираше етнополитичката солидарност.
(...) Станува збор за една проблематична традиција на Балканот, малцинствата да бараат поддршка од „татковината“, а таа пак да се поставува како сила заштитничка на своите „сонародници“ надвор од своите граници. Од истите причини и босанските Срби и Хрвати бараат заштита од Белград и од Загреб. Но со тоа го поткопуваат слабиот легитимитет на овие мултиетнички држави и сопствената улога како граѓани на тие држави. За политичарите од татковините таквото мешање е добрејдојдено, за себеси да се постават како заштитници на нацијата“, пишува Ноје Цирхер Цајтунг.
2016- Годината на Шарената револуција
Годината започна со оставката на премиерот Никола Груевски, продолжи со затворањето на границата за бегалците, а несомнено настан кој и даде белег на годината беше „Шарената револуција“- реакција на амнестијата на Иванов
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Настан на годината: „Шарена револуција“
Несомнено, 2016 година ќе остане запаметена по „Шарената револуција“- движењето кое за првпат од независноста ги извади граѓаните на улиците на македонските градови на протест против корупцијата и политичката неодговорност, а во заштита на демократските вредности и слободата. Шарената револуција се обиде да ги постави темелите за една поинаква, нова Македонија. Патот дотаму ќе биде долг.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Јануари: Оставка на Груевски
Годината започна со оставката на Груевски од премиерската функцијата, на 14 јануари, согласно Договорот од Пржино. По речиси десет години на функцијата, Груевски експресно најави дека нема мирно да се повлече. Во говор пред Унија на жени на ВМРО-ДПМНЕ, на 24 јануари, тој порача дека народот на избори ќе си ја врати одземената власт и „ќе ги избрка на клоци вештачки и насила насадените функционери“
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Февруари: Има-нема избори
Иако првично беше предвидено парламентот да се распушти на 24 февруари и да се одржат предвремени избори на 24 април, одлуката во последен момент беше повлечена, а новиот термин беше 5 јуни. СЈО го обзнани првиот случај под кодно име „Титаник“. Осомничени за кривични дела против изборите и гласањето се екс- министрите Гордана Јанкулоска, Миле Јанакиески, генералниот секретар на владата и други.
Фотографија: MIA
Март: Ескалација на бегалската криза
Македонија и официјално ја затвори границата кон Грција, со што илјадници бегалци останаа заглавени во Идомени. Неколку обиди насилно да се мине границата минаа неуспешно. СЈО продолжува со истрагите и отвори нови случаи, меѓу нив и „Тортура“ за апсењето на Љубе Бошкоски. Претседателот Иванов најавува дека „нема намера да амнестира изборни силеџии“ откако Уставниот суд направи законски измени.
Фотографија: Reuters/S. Nenov
Април: Амнестијата на Иванов
Со еден потег, претседателот Иванов ја предизвика најголемата политичка криза во земјата од независноста, која доведе до жестока осуда од меѓународниот фактор, но и раѓањето на „Шарената револуција“. На 12 април, Иванов ги амнестираше сите политичари против кои се водат постапки. Со тоа предизвика бура од реакции. Веќе следната ноќ, на 13 април, беше демолирана неговата канцеларија во Скопје.
Во услови на секојдневни протести на „шарените“ ни делумното повлекување на амнестијата од страна на Иванов не донесе смирување на состојбата. Германија го испрати специјалниот пратеник Јоханес Хајндл. Груевски најавува дека сам ќе оди на изборите на 5 јуни, опозицијата бара тие да се одложат за наесен. Расчистен бегалскиот камп во Идомени. Одбележана една година од кумановските настани.
Фотографија: picture alliance/CTK/Horazny/Sterba
Јуни: Масовни протести и соцреализам
Протестите на „Шарената револуција“ земаа голем замав и покрај тоа што на 6. јуни Иванов целосно ја повлече амнестијата. Паралелни контра-протести и на здружението ГДОМ. Оставка на Ставрески од здравствени причини. Во јавноста протекоа уметнички слики во духот на социјалистичкиот реализам од новото седиште на ВМРО-ДПМНЕ.
Фотографија: Nova TV
Јули: Пржино 2
По долги преговори на четирите најголеми политички партии со посредство на ЕУ и САД се роди „Пржино 2“. Поставени се нови услови за организирање предвремени избори, меѓу нив- измени во Изборниот Законик, враќање на опозицијата во парламентот и влез на технички министри во владата. ЕУ блокираше средства од ИПА фондовите. По неуспешниот пуч во Турција, протести на приврзаници на Ердоган и во Скопје.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Август: Смртоносни поплави
Катаклизмична ноќ во Стајковци и други села во околината на Скопје однесе 21 човечки живот. Десетици луѓе беа повредени, а стотици останаа без кров над главата. Никој не презеде одговорност за катастрофата, иако експертите подолго време предупредуваа од погубната политика која практично ги остави граѓаните без заштита од налети на природата.
Фотографија: picture-alliance/dpa/G. Licovski
Септември: Серија земјотреси и 25-годишникот со бајпас
Серија силни земјотреси ги исплашија граѓаните на Скопје и околните градови и ги вратија страшните спомени на 1963 година. Немаше многу славје ни по повод 25-та годишнина на независноста на која некои аналитичари оценија дека Македонија е 25-годишник со бајпас. СЈО продолжи со отворање нови случаи од кои исплива и „Трезор“, околу набавката на опрема за прислушкување во МВР.
Фотографија: picture-alliance/dpa/M. Gambarini
Октомври: „Случајот Спасов“ и драмата во УБК
Распишани изборите на 11 декември. Обидот на обвинителите на СЈО да влезат во просториите на УБК и да ја испитаат опремата за прислушкување заврши со жестоки блокади и очекување на помош од експерт на „Ериксон“. Скандалот со заменикот-министер Диме Спасов уште еднаш го отвори прашањето за политичката (не)одговорност. Младите фудбалери ја израдуваа нацијата со пласманот на Европското првенство.
Фотографија: MIA
Ноември: Трамп и Македонија
Додека светот беше во шок поради победата на Доналд Трамп на изборите во САД, во Македонија наголемо течеше изборната кампања. Вестите за улогата на велешките „спамери“ во победата на Трамп го засенија и новиот Извештај „за напредокот“ на Европската Комисија. Најголемо внимание, сепак, привлекуваа информациите за најбарани профили на работници во Германија.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Декември: Сите победија на изборите
Гласањето мина мирно, но резултатите отворија повеќе дилеми, одошто дадоа одговори за можниот излез од длабоката политичка криза. „Прогласот“ на Груевски и прегласувањето во Теарце фрлија уште една дамка на процесот. Молкот од меѓународната заедница укажува дека никој не го знае решението. Очекувањата се дека кризната 2016 ќе има свое продолжение и во 2017 година.