Кога ќе падне ноќта се палат стотици огнови со она што е собрано во текот на денот, а чадот го исполнува воздухот. За разлика од состојбата во текот на денот кој најчесто е исполнет со протести, ТВ камери и одвреме-навреме насилни судири, ноќите во Идомени се мирни, овозможувајќи им на жителите да одморат - доколку најдат каде, се разбира.

Околу 12 илјади бегалци се наоѓаат во Идомени, во кампот предвиден за 2.500 луѓе, претворајќи ги околните полиња во лавиринт на шатори. Луѓето останаа тука по воведувањето на ригорозните контроли на македонската граница и одлучија да останат и да чекаат таа повторно да се отвори.

Кампот е добро организиран и луѓето се релативно мирни, но мислам дека е прашање на време кога состојбата ќе експлодира, вели Калиопи Мителинеос, експерт за помош на жртви од локална НВО. „Границите веќе нема да функционираат како досега, и Грција не е подготвена за ова. Немаме пари за ова.“

Една локална шега вели дека во Идомени има новинари колку и бегалци, но Јазан, сириски гитарист, вели дека ги избегнува камерите по секоја цена. „Се обидувам да избегам од фотографирањето затоа што не сакам моето семејство да ме види ваков. Ме прашуваат како е, и никогаш не им ја кажувам вистината“.

Откако загубил сѐ освен гитарата додека минувал кон Самос, Јазан ги минал првите ноќи во Идомени во групни шатори, а потоа еден хуманитарен работник му дал мал шатор за него. „Луѓето кои работат во овој камп се толку добри. Мислам дека не би можеле да останеме мирни без нивна помош“.

И покрај 24-часовното присуство на хуманитарните работници, луѓето кои пристигнуваат доцна ноќе најчесто мораат да останат надвор. За да го решат проблемот, комбиња на организацијата Save the Children, како и доброволци, патролираат низ кампот ноќе и делат шатори за семејствата без покрив над главата.

„Доколку ви треба нешто во кампот, прашувате наоколу и следниот ден веќе некој го продава тој производ на влезот“, вели Јазан. Најчесто тоа се грчки или арапски продавачи. Има сѐ, од цигари до халал бургери.

Дождот носи кал во кампот и често ги уништува малите шатори. Сам Исмаел, поранешен пешмерга-борец од Киркук, Ирак, се жали на времето. „Ноќе се будам и моето ќебе е влажно дури и ако не врне. Не го разбирам времето тука. Воздухот е многу влажен“.

Во моментов, меѓу 50 и 200 луѓе ја минуваат македонската граница секој ден. Иако пропустливоста е далеку помала од бројот на луѓето кои дневно пристигнуваат во Идомени, Исмаил вели дека ќе стори сѐ за да стигне кај својот брат во Англија. „По шест обиди успеав да стигнам од Турција во Грција. Навистина ли мислите дека ќе застанам тука?“

Договорот за решавање на спорот за името во Псарадес, на грчката страна од Преспанското Езеро, го потпишаа министрите за надворешни работи Никола Димитров и Никос Коѕијас. „Горди сме затоа што избравме решение што нѐ обединува“, оцени македонскиот премиер Заев. Неговиот грчки колега Ципрас рече: „Овде сме да ги залечиме раните што ги остави времето, да отвориме пат за мир, братство и пораст“.

Потпис на договорот стави и долгогодишниот посредник на Обединетите Нации во спорот за името, Метју Нимиц. Потпишувањето се падна токму на неговиот 79-ти роденден. „На членовите на моето семејството им реков дека не сакам подароци за овој роденден, зашто двајца премиери ќе ми дадат еден голем подарок“, рече Нимиц на церемонијата во Псарадес.

Кога по потпишувањето на договорот требаше да се направи семејна фотографија од настанот, македонскиот премиер Зоран Заев, веројатно не сакајќи да се разликува од Алексис Ципрас, кој е познат по тоа што не носи вратоврски, ја извади својата црвена вратоврска и му ја подари на својот грчки колега. Тоа беше поздравено со широки насмевки и громогласен аплауз од присутните.

Официјалната средба по потпишувањето во Псарадес се префрли на македонскиот брег на Преспанското Езеро. Двете делегации до Отешево стигнаа по воден пат, со чамци. Во Отешево се водеа билатерални разговори и имаше свечен ручек. На заедничкиот ручек присуствуваа и претставниците на Европската Унија и Обединетите Нации – Федерика Могерини, Јоханес Хан, Метју Нимиц и Розмари Ди Карло.

Потпишувањето на договорот за решавање на спорот за името предизвика протести во Македонија. Демонстрантите пред Собранието на 17.06.2018 се судрија со полицијата. Во безредијата имаше повредени и приведени лица. Според полициски наводи, има неколку повредени полицајци, како и над 25 уапсени учесници на протестите. Официјален организатор на протестите нема.

Во Грција исто така се протестира. Противниците на договорот за решавање на спорот за името во Атина за време на расправата за доверба на владата на Ципрас се судрија со полицијата пред парламентарната зграда (фото: 16.06.2018). Полицијата мораше да употреби солзавец за да ја разбие толпата која се обиде да влезе во парламентарната зграда. Владата го преживеа гласањето.

Ставањето потпис на Конечната спогодба за решавање на спорот за името е само еден од чекорите кои следуваат во наредните месеци до конечно решение. Следува ратификација во македонското Собрание, референдум на кој македонските граѓани ќе се изјаснат за договорот, а потоа и ратификација во грчкиот парламент.