Американските Демократи ја почнаа конвенцијата за номинација на кандидат за претседател со остри напади против актуелниот шеф на државата Доналд Трамп. Главна говорничка беше Мишел Обама.
Фотографија: picture -alliance/AP/Democratic National Convention
Реклама
„Ние, народот“ - гласеше мотото на двочасовната онлајн-програма на Демократите со која ја почнаа неколкудневната национална конвенција. Главна говорничка на првиот ден беше поранешната прва дама на САД, Мишел Обама. Таа во емоционалниот говор побара поддршка за кандидатот Џо Бајден и остро го нападна актуелниот претседател на државата, Доналд Трамп. „Доналд Трамп е погрешен претседател за нашата земја“, рече сопругата на поранешниот претседател на САД, Барак Обама. Трамп имаше повеќе од доволно време да докаже дека е дораснат на задачата, но е „сосема јасно префорсиран“, рече Мишел Обама.
„Кога си претседател, тоа не го менува она што си, туку го потенцира она што си“, оцени таа. Според Обама, во мандатот на Трамп владееле „хаос, поделби и тотален и целосен недостиг од емпатија“ во Белата куќа. „Ако верувате дека работите во никој случај не може да бидат уште полоши, верувајте ми дека можат. И такви и ќе станат ако на овие избори не промениме ништо“, рече Мишел Обама.
Бајден, кој во мандатот на Барак Обама беше потпретседател на САД, од Мишел Обама беше наречен „фантастичен Потпретседател“: „Тој знае што е потребно за спас на економијата, за сузбивање на пандемијата и за водење на нашата земја.“
Пред Обама, на конвенцијата зборуваа низа познати политичари, меѓу кои и гувернерот на Њујорк, Ендру Куомо и сенаторот Берни Сандерс. Освен тоа, во видеата збор имаа и многу граѓани, како братот на Афроамериканецот Џорџ Флојд, кој го загуби животот во брутална полициска акција. Тој повика на минута молчење за Џорџ и многумина други, кои го загубиле животот како последица на омраза и неправда.
Покрај расизмот, тема беше и пандемијата на коронавирусот. Во едно од видеата, девојка, чиј татко починал од Ковид-19, остро го критикуваше претседателот Трамп за неговиот однос кон пандемијата. „Единствената болест“ која татко и’ ја имал пред да се разболи од Ковид-19 била „што му веруваше на Доналд Трамп и за тоа плати со својот живот“, рече таа.
Низ првиот ден од конвенцијата на Демократите водеше актерката Ева ЛонгоријаФотографија: Getty Images/DNCC
На конвенцијата која во голем дел ќе се одвива виртуелно, Бајден денеска треба да биде номиниран и официјално за претседателски кандидат, а тој својот говор треба да го одржи в четврток. Според анкетите, Бајден во моментов води пред Трамп, но со оглед на тоа што до изборите има повеќе од два месеца, тоа може да се промени. Мишел Обама од Демократите побара острина во предизборието. Претставниците на партијата не смеат на „лошотилакот“ и „суровоста“ на политичкиот противник да одговараат „љубезно“ и со „насмевка“, смета таа.
Актуелниот претседател Доналд Трамп ги обвини Џо Бајден и Камала Харис дека сакаат да водат „луда социјалистичка“ политика. „Ова се најопасните избори што некогаш сме ги имале“, рече тој во говор пред своите приврзаници во Ошкош, во сојузната држава Висконсин. Според Трамп, тој на изборите може да загуби само во случај на изборна измама. „Осигурајте се дека вашиот глас е избројан. Осигурајте се, зашто единствениот начин да ги загубиме изборите е само ако тие се манипулирани. Мислете на тоа. Тоа е единствен начин да ги загубиме изборите“, порача Трамп.
Овластувањата на најмоќниот државник во светот
Шефот на Белата куќа има најголема моќ во светската политика – барем така се верува. Но, дали е навистина така? Овластувањата на претседателот на САД се ограничени. И други актери играат важна улога.
Фотографија: Klaus Aßmann
Така вели Уставот...
Претседателскиот мандат во САД трае четири години, а претседателот може да биде реизбран само еднаш. Тој е шеф на државата и шеф на владата, односно управува со извршната власт. Задача на претседателот е да ги спроведува законите изгласани од Конгресот. Претседателот како највисок дипломат може да прима странски амбасадори и на тој начин да признава држави.
Фотографија: Klaus Aßmann
Кој кого контролира?
Трите власти - законодавната, извршната и судската - се поделени и се контролираат меѓусебно. Претседателот има право да помилува осуденици и да ги назначува федералните судии, министрите во кабинетите и амбасадорите на САД - но само со согласност на Сенатот. Ова е еден од механизмите со кои законодавната власт ги контролира активностите на извршната власт.
Фотографија: Klaus Aßmann
„State of the Union“
Американскиот претседател е должен редовно да го информира Конгресот за состојбата на државата. Тоа го прави ова во годишниот „говор за состојбата на нацијата“ („State of the Union“). Претседателот нема право да предлага закони на Конгресот, но за време на говорот може да наведе своите теми и приоритети. Со тоа тој може јавно да врши притисок врз Конгресот. Но, ништо повеќе од тоа.
Фотографија: Klaus Aßmann
Претседателско вето
Претседателот може да одбие да потпише закон донесен од Конгресот и тоа всушност неговото право на вето. Конгресот може да го отфрли претседателското вето само доколку обезбеди двотретинско мнозинство во двата дома на парламентот. Во историјата на САД се познати 1.500 случаи на претседателски вета. Од нив, само 111 (7%), биле успешно надгласани.
Фотографија: Klaus Aßmann
Сива зона
Уставот на САД и одлуките на Врховниот суд не даваат јасна слика за тоа колкава моќ има претседателот. Всушност, претседателот има право на уште еден вид вето, познато како "џебно вето". Под одредени услови, претседателот може одреден закон да со „стави во торба“ и со тоа тој станува неважечки. Овој тип на вето не може да биде надгласано во Конгресот. Овој трик бил користен скоро 1.000 пати.
Фотографија: Klaus Aßmann
Наредби со сила на закон
Претседателот на САД на членовите на владата може да им наметне одреден начин на однесување. Тој издава препораки, т.н „извршни наредби“ (Executive Orders), имаат сила на закон. Сепак, тоа не значи дека на претседателот сè му е дозволено: судовите можат да ги поништат наредбите, Конгресот - да ги сопре со соодветни контра закони, а следниот претседател може да ги укине.
Фотографија: Klaus Aßmann
Конгрес...
Претседателот има право да склучува договори со странски влади, кои потоа треба да бидат одобрени со мнозинство во Сенатот. Ова може да се избегне, ако наместо договор претседателот склучи еден вид меѓувладин договор т.е. „извршен договор“ (Executive Agreement). Ваквите договори се валидни се додека Конгресот не ги оспори или не ги укине со закон.
Фотографија: Klaus Aßmann
Кој може да објави војна?
Претседателот е врховен командант на вооружените сили на САД, но војна може да објавува само Конгресот. Сепак не е многу јасно колку војска смее да испраќа претседателот во вооружените конфликти без одобрение на Конгресот. По војната во Виетнам, Конгресот го усвои следново правило: претседателот може да ги користи надлежностите се додека Конгресот не ги оспори.
Фотографија: Klaus Aßmann
Ултимативна контрола
Ако претседателот ги надмине или злоупотреби овластувањата или изврши кривично дело, Претставничкиот дом, против него може да отпочне процедура за отстранување од должноста. Досега имало два такви обиди, но и двата завршиле несупешно. Сепак, постои многу ефикасен инструмент за да се сопре претседателското самоволие: тоа намалувањето на буџетот – што е во надлежност на Конгресот.
