Младите луѓе низ цела Европа го свртија вниманието врз себе барајќи ги своите права- за Брегзит, климатските промени или заштита на податоците. Можат ли нивните гласови да влијаат на изборите за Европски парламент?
Реклама
„На овие избори решавате за животните услови на човештвото" – ова јасни зборови Грета Тунберг им ги упати на членовите на Европскиот парламент во април. Нејзиниот штрајк инспирира секој петок стотици илјади тинејџери на протести за заштита на климата.
Со своите 16 години Швеѓанката е премлада за самата да може да гласа на претстојните европски избори, но многумина нејзини истомисленици оваа година првпат ќе го остварат гласачкото право. 28 милиони гласачи кои првпат даваат свој глас имаат можност да ја променат европската политика.
Младите Европејци излегоа на улици...
Со околу 400 милиони граѓани со право на глас, изборите за Европскиот парламент од 23 до 26 мај се второ по големина демократско изјаснување во светот, по Индија.
Токму пред европските избори, бројни млади Европејци излегоа на улиците за да ги изнесат своите барања. Во Германија тие протестираа против новата регулатива на ЕУ за авторските права. Во Велика Британија демонстрираа против планираното заминување на Обединетото Кралство од ЕУ, за кое покрај британскиот, треба да гласа и Европскиот парламент.
Но, колкаво влијание има гласот на европската младина на изборите? Европските избори се одржуваат секои пет години. Оние кои првпат го остваруваат гласачкото право се на возраст меѓу 18 и 22 години. Анализата на Дојче веле покажува дека бројот на оние кои првпат ќе гласаат во ЕУ изнесува меѓу пет и осум проценти. Заедно со гласачите кои имаат помалку од 30 години, европската младина изнесува една петтина од граѓаните со право на глас.
Но, дали ќе излезат на гласање?
Младите гласачи често се сметаат за непотегливи. Тоа може да се потврди и на овие избори. Прогноза на тинк-тенкот Европски совет за надворешни релации вели дека излезноста на младите ќе биде меѓу најниските од сите старосни групи.
Но, доколку го остварат своето законско право, младите можат да имаат релативно големо влијание врз распределбата на мандатите, првенствено во джавите од ЕУ каде политичките определби меѓу генерациите драстично се разликуваат.
„Чешката Пиратска партија е двојно поомилена кај младите избирачи отколку кај другите чешки гласачи“, објаснува Павел Церка од Европскиот совет за надворешни релации. И полската партија Виосна (Пролет) постои само од почетокот на годинава, ама според прогнозите, со десет проценти би можела да освои до шест места од полските седишта во Европскиот парламент.
Меѓутоа, не секоја партија која се обраќа претежно кон младите избирачи има успех. Европската младинска партија на пример, која постои низ цела Европа- Волт, според анкетите нема изгледи да освои места во ЕП. А во Велика Британија нагласено проевропските партии кај избирачите кои првпат го остваруваат своето право се зад Лабуристичката партија, која е неодлучна во поглед на прашањата околу Брегзит.
За младите гласачи Европа не е само мировен проект
Причината е што младите Европејци имаат сосем поинаков поглед врз ЕУ од нивните родители и баби и дедовци. Тие не познаваат друг живот без ЕУ. Некои од нив никогаш не добиле џепарлак во друга валута освен во евра. Тие се родени во обединета Европа, но израснати во од кризи тешко погодената Европа. Финансиската криза ги уништи економските перспективи во прв ред на младите Јужноевропејци. Бидејќи никогаш не доживеале воен конликт или Студена војна, за младите Европејци нивната иднина има поголема важност од минатото, вели Церка. „Тие не ја прифаќаат безусловно идејата за ЕУ како мировен проект.“
Ним им е важна првенствено нивната професионална и еколошка иднина. Партиите со вакви перспективи поентираат кај нив. „Тоа важи најмногу за Зелените во Германија, Австрија, Франција, Шведска и Холандија“, истакнува Церка. Токму овие земји уште на минатите избори испратија по повеќе од еден пратеник во ЕП и овојпат можат да имаат уште поголем успех.
Исто толку омилени кај младите луѓе меѓутоа се и популистите. „Во некои држави нагласен број млади луѓе се чувствува привлечен кон десничарските или антиграѓанските партии“, потенцира Церка. Младите ја претпочитаат на пример партијата Јобик во Унгарија, Вокс во Шпанија или Котлеба во Словенија.
Промена на европскиот политички пејзаж
За младите гласачи не се важни само изборните програми, туку и изборните плакати. Во изминатиот легислатурен период просечната старост на европратениците изнесуваше 55 години. Најмладиот пратеник имаше 28, најстариот- 90 години. Просечната старост на пратениците во ЕП сега може да се намали, барем ако се имаат во предвид годините на водечките кандидати. Француските десничарски популисти дури на својата кандидатска листа како прв имаат номинирано еден 23- годишник - Жордан Бардела.
Придобивањето на денешните млади избирачи е одлична долгорочна инвестиција за политичарите. Определбата на првото гласање може решавачки да влијае врз подоцнежните политички ставови, како што констатираа политиколозите на Истражувачкиот центар Пев во една долгорочна студија. Политичките навики, гласи нивниот заклучок, ретко се менуваат во текот на животот. Тоа значи, она што оние кои првпат избираат ќе го заокружат на своето гласачко ливче, може на долги патеки да го промени политичкиот пејзаж на ЕУ.
Поглед кон многуте лица на Европа
„Тука е Европа. Како изгледа? Како шарено исфарбана лудница“, се потсмеваше поетот Курт Тухолски во 1932 година. Што е оттогаш променето? Лицата на Европа покажуваат: борбата за единство се исплати!
Фотографија: Getty Images/S. Gallup
Европа: Повеќе од Меркел
Германската канцеларка Ангела Меркел на многу ноќни заседанија во Брисел или други места ги смируваше раскараните влади и ги воведуваше во еден колосек. Или можеби во нејзиниот колосек? Нејзините критичари во ЕУ се жалат на доминација на Меркел, некои велат дека таа е шефица на Европа. Тоа, се разбира, е погрешно - формално погледнато.
Фотографија: Reuters/Y. Herman
Новата Европа: Макрон се бори за реформи
Кога француските војници се постројуваат пред Триумфалната капија, тогаш атмосферата е полна со патос, но и национализам. Европа? Тоа беше идејата за надминување на националистичките тенденции и непријателства. За францускиот претседател Емануел Макрон гордоста на неговата „гранде“ нација и вербата во една нова Европа не се спротивности. Макрон се бори за реформи.
Фотографија: picture-alliance/abaca/C. Liewig
Грета Тунберг не е сама
Девојчето со плетенки (во средина на сликата) во моментов е највозбудливото лице на Европа. 16-годишната Грета Тунберг од Шведска со „Училишниот штрајк за климата“ иницираше глобално движење. Во многу земји учениците во петоците не одат на настава, туку излегуваат на протести од кои ги повикуваат политичарите на акција за заштита на климата.
Фотографија: Imago/IP3press/V. Isore
Жената со име Кончита. Жена?
Австриската пејачка Кончита Вурст е сликана по нејзиниот голем успех - победата на Евросонг 2014 година во Копенхаген. Пејачка? Самонаречената „Dragqueen“ е уметникот Том Нојвирт, кој денес впрочем изгледа сосема поинаку отколку на оваа фотографија. Успехот на Кончита го славеа не само фановите на поп-музиката, туку и многумина кои се залагаат за отворена Европа.
Фотографија: Getty Images/R. Singsaas
„Не ве сакаме“
И ова се лица на Европа: демонстрации на ултрадесничари во Брисел против странците кои во Европа доаѓаат како бегалци. Повод за безредијата во декември 2018 година беше Миграцискиот пакт, кој европските политичари претходно го склучија во Маракеш.
Фотографија: Reuters/F. Lenoir
„We never go out of style“: Мода во Милано
Европа е шик - особено во Милано, за време на Неделата на модата. И, види: Европа е и разнолика. Овде, на пример, на пистата има манекени од различни земји, во класични модели на германската дизајнерка Џил Сандер. Кога дизајнерката од Хамбург креира, Европа се облекува со многу стил!
Фотографија: picture alliance/Photoshot
Волјата на народот. Но која волја?
Поглед одозгора врз пленарната сала на Европскиот парламент во Стразбур: Кога се сите присутни, во клупите седат 751 жени и мажи, избрани за период од 5 години од страна на граѓаните од - сѐ уште - 28 земји членки. Европратениците по изборите треба да ја застапуваат волјата на граѓаните. Но, со оглед на разликите во ЕУ, се поставува прашањето: Која волја?
Фотографија: picture-alliance/dpa/P. Seeger
Виктор Орбан: Поглед на Европа од десно
Кога картата на ЕУ ќе се погледне одозгора, Унгарија се наоѓа десно од Брисел. Прилично подесно. Тоа што таму владее Виктор Орбан, еден националистички настроен политичар, за врвот на ЕУ во Брисел е мачно. Орбан, на свој начин, е успешен десен популист, што не секаде во Европа се прифаќа со радост.
Фотографија: Reuters/B. Szabo
Гордоста на Французите: "Allez les bleus!"
Француската фудбалска репрезентација на тренинг. Во 2018 година „сините“ станаа светски прваци, а насмеаниот Килијан Мбапе (во средина) на последниот натпревар против Хрватска го постигна решавачкиот гол за резултат 4:20. Мбапе е Французин, мајка му е од Алжир, татко му од Камерун. Мултикултурност - за многу луѓе во Франција тоа е нешто што се подразбира само по себе.
Фотографија: Imago/PanoramiC/A. Bibard
Европа старее
До 2025 година речиси 30% од европските граѓани ќе бидат постари од 60 години. Во оваа пешачка зона во Италија тоа веќе може да се препознае. Што значи демографската промена? И дали ЕУ ги нема сите причини за на луѓето од странство да им посака добредојде? Само за пример - во Гана само 4% од населението е постаро од 65 години.
Фотографија: picture alliance/AP Images/L. Bruno
Муслимани во Бугарија
Човек на молитва во Бугарија. Православна Бугарија, која се граничи со Турција и со регион на повеќе исламски земји, има голем број граѓани со исламска вероисповед. Секој седми жител е муслиман. Многумина на тоа гледаат како на закана наместо како на богатство.
Фотографија: BGNES
Федерика Могерини и погледот кон светот
Како „Висока претставничка на ЕУ за надворешна и безбедносна политика“ италијанската политичарка Федерика Могерини е надлежна за меѓународни прашања. Во ЕУ постојано се слуша барање за заедничка надворешна политика. Но досега нема „министер/ка за надворешни работи“ на ЕУ.
Фотографија: Reuters
Патување опасно по живот
Чамец со бегалци од Сирија и Ирак пред грчкиот остров Лезбос. Сѐ уште многу луѓе го ставаат својот живот на коцка и тргнуваат на опасно патување кон Европа. Криумчарите на луѓе со тоа заработуваат огромни суми пари. Според проценки на хуманитарните организации, во 2018 година во Средоземното Море се удавиле повеќе од 2.000 бегалци.
И во некои земји членки на ЕУ има млади луѓе кои и покрај доброто образование и квалификации попусто бараат работа. Овде, на пример, млади стојат пред огласната табла на Агенцијата за работа во Ваљадолид, Шпанија. Во оваа јужноевропска земја стапката на невработени млади, според Евростат, изнесува речиси 38%. За споредба: во Германија таа е само 6,6%.