Салата е преполна вечерва. Секое место е зафатено а и балконите се полни. Нешто невидено во последниве неколку месеци. Првиот ден од повторното отворање на операта во Барселона, 3000… саксиски растенија на седишатата, каде обично седат луѓето. Нивната зелена боја е во нежен контраст со црвеното кадифе на столчињата и позлатените лустери.

Конечно!  Сцената додуша делува надреално, но она што ни се случува во последните месеци исто така не е нормално. Кој да биде поканет на концерт кога стравот е сè уште во воздухот, вирусот е тука, а луѓето не можат да излезат? Растенијата. Билките. Тие секогаш знаат како да слушаат. Тие не претаат и кашлаат, не се плашат и мирно зрачат со добра волја.

Квартетот го свири „Хризантеми од Пучини“. Дело инспирирано од природата, од растенијата - а сега им е вратено токму ним. Може да има нешто поприродно? На крајот, четворицата музичари застануваат и се поклонуваат пред зелената публика. Овој поклонување е важно. Поклонувањето пред  растенијата, пред кактусот, алое верата, филодендронот, пред она што расте околу нас и ни носи кислород е тивка благодарност.

Овој концерт може да се смета како ексцентричен гест. Но, токму таа ексцентричност е важна - таа нè извлекува од нашиот егоцентризам, нè преместува од центарот на светот што го окупираме со векови. Не случајно е што насловот на концертот е „Концерт за биоценозата“.

Короната принудува на молчење

Пред некое време напишав во еден од моите романи дека луѓето треба да молчат за момент, за да можат да го слушнат гласот на другите раскажувачи - гласот на животните, на растенијата, на вилинското коњче, на школката ... сите тие имаат акумулирано многу молчење- но и тие  раскажуваат приказни, нивниот пригушен, потиснат наратив се претвора во светкави минерали и мов, алги, лишаи, мед ...

Други колумни од авторот:

-Вирусот како временска машина

-Бројките да се претворат во луѓе: Литературата во време на корона

-Моја Европа: 1968-ма на бугарски

Сега вонредната состојба нè принудува нас да молчиме. Еден пријател ми раскажа дека никогаш претходно не ја доживеал промената на годишните времиња како сега. И јас, за првпат, полека и концентрирано гледав како лисјата ги покриваат гранките на дрвото пред мојот прозорец, колку нијанси има зелената боја и дека е малку грубо и непрецизно за нејзино опишување  да се користи еден ист термин.

Уште од моете детство толку јасно не го имав слушнато пеењето на птиците. Дури почнав да препознавам која птица пее во моментот и почнав да читам за различни видови птици. Една соседка ми рече дека од балконот набљудувала 19 различни видови птици. Никогаш претходно не сме разговарале со соседите за птиците и за дрвото надвор. 

Се прашувам како би звучеле нашите приказни ако беа раскажувани од други суштества. Да се ​​има овој поинаков поглед на нештата, би било добра вежба за емпатијата. Ајде да си замислиме литературни класици раскажани од животни за животни. Ајде, на пример, да ја прераскажеме на „Старецот и морето“ од гледна точка на рибата, поточно на сабјарката. Нејзината борба со жилавиот старец и со морето не е помалку драматична од онаа на човекот со морето и со неа.

Перспективата на рибата

Во оваа приказна, сабјарката е хероината на битката за живот и смрт, раскрварена, ранета - но и натаму пружајќи отпор. Слушањето на неговата верзија би го нарекол нова емпатија, емпатија кон животната средина. Но, свирењето музика во концертна сала полна со растенија е исто така добар почеток, посебен подарок. И (како и секогаш со подароците) тоа е важно и во двата правци, за растенијата и за нас - но пред сè за нас.

Враќањето на природата го доживуваме на многу начини. Ги слушаме птиците појасно. Низ нашите тела, исто така,  ја чувствуваме праведната одмазда на животните, кои индустриски се убиваат во нашите кланици. Ако не успееме да ја разбереме оваа метафизичка порака, ќе следи буквална, физичка порака. Вирусот е буквален и физички. Така функционира тоа ако не ги разбираш метафизичките пораки на време. 

Ако сакаме да ги живееме нашите животи понатаму, потребна ни е радикална промена на нашата перспектива. Треба да го научиме тоа од вирусот. Ние не треба нашата емпатија да ја насочиме не само кон најблиските луѓе, и не само кон оние кои ни се подалечни, и не само кон луѓето со различна боја на кожата ( чудно е што ова мора да се спомене и во 2020 година); туку и кон природата од која доаѓаме. Тоа би било еколошка емпатија.

Природата се враќа. И од она што го видовме во изминатите недели, треба да научиме дека и историјата се враќа. Потиснатите, неискажани нешта најчесто се враќаат подоцна како голема поплава. Треба да најдеме начин да разговараме и со двете- и со природата и со историјата. Сите одложени разговори се враќаат еден ден. Тој ден е денес.

Георги Господинов (роден 1968) е најпреведуван современ бугарски писател. Неговите романи „Природен роман“ и „Физика на тагата“, како и збирките поезија и драмите, се преведени на 25 јазици. Господинов, меѓу другото, е добитник на Централноевропската награда за литература Ангелус (2019) и Наградата за литература Јан Михалски  (2016).