Воена ескалација во сирискиот регион Идлиб, притисок на мигранти на турско-грчката граница: кои конфликти на интереси се во игра и какви се калкулациите на турскиот претседател?
Реклама
Која е целта на Ердоган?
Турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган ретко кога стоел пред поголеми предизвици. Неговиот надворешнополитички ангажман во северносирискиот регион Идлиб доведе до вооружени судири со режимот на Асад и неговиот сојузник Москва. Во борбите веќе загинаа бројни турски војници. Последиците за цивилното население се катастрофални. Четири милиони Сиријци би можеле во следните недели да притиснат на граничните премини на турско-сириската граница.
Со својата изјава „Вратите се отворени“, Ердоган отвори пат за нов мигрантски бран кон Европа. Зад овој чекор се крие калкулација: вниманието на турската јавност се свртува настрана од сириската граница – кон европската граница.
Покрај тоа, Ердоган се надева преку зајакнатиот притисок врз Запад да го оствари и своето барање: сојузниците од НАТО да учествуваат и да ја засилат турската воздушна одбрана во северна Сирија. Освен тоа, Ердоган се надева ЕУ да ја натера руската влада да прифати прекин на огнот. Натамошна цел на турскиот претседател е добивање согласност за создавање безбедносна зона во северна Сирија.
Ердоган укажува и на тоа дека Бегалскиот договор меѓу ЕУ и Турција предвидува „само“ шест милијарди евра помош. Турската влада тврди дека досега за својата бегалска политика потрошила најмалку 40 милијарди долари. Ердоган во врска со најавата на ЕУ за зголемување на помошта за уште една милијарда, истакна дека очекувањата се многу повисоки. „Ние веќе не ги сакаме овие пари“, изјави тој пркосно.
Оправдани ли се барањата за поголема парична помош?
Државите од ЕУ по секоја цена сакаат да спречат повторување на бегалска криза како онаа која ја доживеаја во 2015 година. Токму затоа беше склучен договорот меѓу ЕУ и Турција во 2016 година. Тој предвидува мигрантите кои илегално стигнуваат во Грција, да бидат враќани во Турција, за што Анкара добива финансиска помош.
Договорот имаше јасна поголема ефикасност за ЕУ отколку за Анкара: во 18-те членки на ЕУ стигнаа само 25.000 бегалци, додека Турција прими 3,5 милиони. Турската влада е иритирана од оваа диспропорција.
Анкара аргументира дека ЕУ не се држи до обврската за исплата на шест милијарди евра меѓу 2016 и 2019 година на Турција. И Европската комисија потврди дека до февруари 2020 година за проекти се одобрени само 4,7 милијарди евра, а од оваа сума на Турција ѝ се исплатени само 3,2 милијарди евра.
Остварливи ли се очекувањата на Турција?
Турската влада очекува поголемо залагање од ЕУ за примирје и извршување поголем притисок врз Русија. Но, напорите на германската канцеларка Ангела Меркел и францускиот претседател Емануел Макрон да повлијаат врз шефот во Кремљ, досега не се успешни. На ниво на ЕУ се дискутираше околу санкции против Русија, но прашање е дали тие би го принудиле Кремљ на попуштање. Ни во случајот со украинската криза, санкциите на ЕУ не ја натераа Русија да се откаже од својата експанзивна политика во Крим и источна Украина.
Луѓето на Балканската рута
Стотици илјади луѓе пред една година патуваа кон север преку Балканската рута. Подоцна бројот на бегалците значително се намали, но сѐ уште преку Балканот минуваат илјадници луѓе. Марија Илчева сретна дел од нив.
Фотографија: DW/M. Ilcheva
Родено во бегство
„Во Грција сме од пред шест месеци. Нашето бебе е родено во Турција“, раскажуваат Ахмад и Винус. Тие доаѓаат од село во близина на Латакиа. Во руските бомбашки напади загубиле сѐ.
Фотографија: DW/M. Ilcheva
Десет години бегалец
Абдуламир има 49 години. Последните 10 години овој Ирачанец живее во бегство. Во февруари 2016 дошол во Грција. „Непосредно пред грчкиот брег се појави брод на турската крајбрежна стража. Тој предизвика големи бранови. Смртно се преплашивме.“
Фотографија: DW/M. Ilcheva
Кон Германија, „како и останатите“
„Во Бугарија стигнав вчера - преку Турција. Одам за Германија, како и останатите“, вели со широка насмевка 18-годишниот Фарман од Пакистан. „Германија е многу убава. Таму сакам да работам како готвач. Можам многу добро да готвам.“
Фотографија: DW/M. Ilcheva
„Кон Германија - по секоја цена“
„Србите по трет пат ме вратија назад во Бугарија. Но, ќе се обидам повторно. Одам за Германија, по секоја цена“, вели 28-годишниот Пакистанец Васим (со бела маичка). „Многу други успеаја, ќе успеам и јас.“
Фотографија: DW/M. Ilcheva
Две семејства од Кина
Во бугарскиот бегалски камп Пастрогор доминираат млади луѓе од Авганистан и Пакистан. Таму живеат само две семејства. Тие се Монголци од Кина. И тие сакаат во Германија. Доаѓаат од Шилин Гол во автономната територија Внатрешна Монголија во НР Кина. „Постојано сме изложени на репресии поради тоа што сме Монголци.“
Фотографија: DW/M. Ilcheva
Во Германија за да биде таксист
Патот од Пакистан до Германија го чини 6 илјади американски долари. Али (лево) е две недели во бугарскиот камп Пастрогор. Сега чека повик од шверцерот. „Морам да заминам за Германија. Мора да ја поддржувам финансиски мојата фамилија во Пакистан. Можам да возам такси.“
Фотографија: DW/M. Ilcheva
Христијанин меѓу муслимани
„Јас сум христијанин и постојано сум навредуван од муслиманите во овој бегалски камп“, вели 22-годишниот анестезиолог од Иран. „Можам да си претставам да живеам во Бугарија. Само морам задолжително да се тргнам од луѓето со поинаква вера. Тие ми додеваат.“
Фотографија: DW/M. Ilcheva
„Вратете ме назад“
„Please, Mister, please, deport. Pakistan“, го моли овој човек (десно) раководителот на сместувалиштето за бегалци во Пастрогор. Неговото дете тешко се разболело и тој бара да го вратат кај него. „Патувањето за Европа беше грешка“, вели тој. Не е единствениот што мисли така. Назад сакаат и некои бегалци од Авганистан.
Фотографија: DW/M. Ilcheva
Тепан од полицајци
Хорам од Пакистан неколку дена е во бегалскиот камп во српскиот град Суботица. Тој веќе се обидел да ја мине границата со Унгарија. „Таму бев брутално истепан од унгарски полицајци. Зошто? Не разбирам.“
Фотографија: DW/M. Ilcheva
Посредно преку Италија
Омар Хидад е во бегство 11 месеци. 23-годишниот Пакистанец во меѓувреме е во Србија. Од Суботица сака да продолжи за Италија. „Таму добиваме азил многу бргу. Потоа ќе можеме да патуваме каде што сакаме“, се надева Хидад.
Фотографија: DW/M. Ilcheva
Надеж за враќање
„Две недели сум во Келебија и се надевам дека наскоро ќе смеам да поднесам барање за азил во Унгарија“, вели ова момче од Сирија на српско-унгарската граница. „Кога војната во Сирија ќе заврши, ќе се вратам назад. Сирија е моја татковина. Моето срце ѝ припаѓа нејзе.“
Фотографија: DW/M. Ilcheva
„Меркел нѐ покани“
„Што направи госпоѓа Меркел?“, прашува ова момче од Авганистан. Тој една недела е во транзитната зона на српско-унгарската граница. „Таа нѐ покани и сега? Сега ги затвори границите. Зошто?“
Фотографија: DW/M. Ilcheva
12 фотографии1 | 12
Исплаќањето на финансиската помош се одолговлекува меѓутоа поради голема недоверба кон Анкара – кон тоа придонесува растечкото отстапување од демократијата, слободата на печат и владеењето на правото во Турција. Од ЕУ стигнуваат критики и на директното исплаќање на финансиската помош на турската влада, а не на меѓународите хуманитарни организации, како што често се бара.
Што ќе преземе сега ЕУ?
Брисел се обидува да најде дипломатски решенија за совладување на кризата на грчкиот дел од надворешната граница на ЕУ. ЕУ од една страна се обидува преку јакнење на надворешната граница да покаже солидарност со Грција и на тој начин да му сигнализира на Ердоган да се придржува кон Бегалскиот договор. Освен тоа, европските држави би сакале Анкара повторно да ја стави под контрола ситуацијата на турско-грчката граница и да ги запре жестоките немири на граничните премини.
За оваа цел претставникот на ЕУ за надворешна политика Жозеп Борел заедно со еврокомесарот за кризен менаџмент, Јанез Ленарчич патувааше во Турција. На 6 март членките на ЕУ на вонреден самит на Советот на министрите за надворешни работи во Загреб ќе се обидат да договорат заеднички чекори. Ново издание на Договорот за бегалци е отежнато поради најновите барања на Анкара. Како предлог се споменува ставање на располагање поголема финансиска помош и согласност парите да смеат да течат и во регионот Идлиб.
Бегалци кои го сменија светот
Новиот претседател на САД го ограничи влезот за бегалците во земјата. Многу поранешни бегалци станаа светски познати музичари, актери, политичари или научници.
Фотографија: imago/Thomas Bielefeld
Алберт Ајнштајн
Познат по неговата Теорија за релативноста, германскиот Eвреин, добитник на Нобелова награда, Алберт Ајнштајн, бил во посета на САД во 1933. година кога му станало јасно дека не може да се врати во нацистичка Германија. Во една прилика тој напишал дека се чувствува како „привилегиран од судбината“ што живеел во Принстон, но речиси бил „засрамен што живеел во таков мир, додека останатите страдале“.
Фотографија: Imago/United Archives International
Марлен Дитрих
Германската пејачка и глумица Марлен Дитрих веќе беше ѕвезда и живееше во САД, кога го доби американското државјанство во 1939. година и ѝ сврте грб на нацистичка Германија. Проминентната бегалка говореше против Хитлер и настапуваше за војската на САД за време на војната. Истовремено, нејзините филмови беа забранети во Германија. Но таа кажа: „Родена сум како Германка и засекогаш ќе бидам тоа.“
Фотографија: picture-alliance/dpa
Хенри Кисинџер
Професор на Харвард и авторитет во областа на меѓународните односи-Кисинџер беше 56-от државен секретар на САД и одигра клучна улога во обликувањето на надворешната политика. Во 1938. година, Хенри Кисинџер, роден во Баварија, избега од Германија за да не се соочи со прогон од нацистите. Чувствата кон татковината останаа исти: „Германија никогаш не престана да биде дел од мојот живот“, изјави тој.
Родена во денешна Република Чешка, Медлин Олбрајт и нејзиното семејство дојдоа во САД во 1948. година кога комунистите ја презедоа власта во нејзината татковина. Таа почна да се занимава со политика и стана највисоко рангираната жена во владата на САД: Медлин беше првата жена државен секретар на САД (1997-2001).
Фотографија: Getty Images/AFP/S. Loeb
Џорџ Вајденфелд
Роден во Виена во 1919. година, лордот Џорџ Вајденфелд бил британски Евреин и издавач. Тој емигрирал во Лондон по анектирањето на Австрија од страна на нацистите. Бил соосновач на издавачка куќа и работел во кабинетот на првиот претседател на Израел. Го финансирал спасувањето на христијаните од Сирија и Ирак. „Не можам да го спасам светот... но имам долг за отплаќање“, се неговите зборови.
Фотографија: picture-alliance/dpa/N.Bachmann
Бела Барток
Унгарскиот композитор, виртуоз на пијано и колекционер на народна музика, Бела Барток, иако не бил Евреин, се спротивставил на подемот на нацизмот и прогонот на Евреите. Во 1940. година тој се преселил во САД. Тој еднаш изјавил: „Мојата главна идеја е братство на луѓето, над сите конфликти“.
Фотографија: Getty Images
Милош Форман
Иако веќе бил познат режисер во татковината, тој ѝ го свртел грбот на Чехословачка и се преселил во САД по Прашката пролет во 1968. година. Подоцна, Милош Форман режираше два меѓународно познати филмови, кои освоија Оскар.
Фотографија: picture-alliance/abaca/V. Dargent
Изабел Аљенде
Чилеанскиот претседател Салвадор Аљенде беше насилно симнат од власт со пучот од 1973. година. Ќерката на неговиот братучед, Изабел, избегала во Венецуела откако почнала да добива смртни закани. Таа подоцна се сели во САД. Нејзините романи се меѓународно признати класици на магичниот реализам, како „Куќата на духовите“ и „Ева Луна“.
Фотографија: Koen van Weel/AFP/Getty Images
Мириам Макеба
Мириам Макеба беше на турнеја во САД, кога властите во Јужноафриканската Република ѝ го поништија пасошот поради нејзино учество во кампањата против апартхејдот и подоцна ѝ забранија да се врати во државата. Нејзината песна „Пата пата“ беше светски хит во 1967. година. Легендарната пејачка живееше во САД и Гвинеја пред повторно да може да се врати во сопствената земја, една деценија подоцна.
Фотографија: Getty Images
Седечки бик
Лидерот на Сијуксите, Татанка Ијотаке – Седечки бик е еден од најпознатите поглавари на домородните Американци во историјата. Неколку години од животот ги поминал како бегалец во Канада, каде што заминал во 1877. година. Во 1881. година се враќа во САД, каде првично бил затворен, по што бил ослободен и вратен во резерват.
Фотографија: Imago/StockTrek Images
Невен Суботиќ
Како и неговиот колега, Ведад Ибишевиќ од Херта Берлин, играчот во Бундеслигата, Невен Суботиќ побегна од војната во БиХ како дете. Свесен за тешките животни услови, Суботиќ во 2012. година основа фондација за помош на луѓето во најсироманите делови на светот и пристап до чиста вода.
Фотографија: imago/Thomas Bielefeld
11 фотографии1 | 11
Што ќе направи Германија?
За германската канцеларка Меркел спречувањето на нова бегалска криза како онаа од 2015 година има врвен приоритет. Настаните на турско-грчката граница го доведоа Бегалскиот договор до пад, но таа како ретко кој друг шеф на влада во ЕУ притиска на продолжување на договорот на ЕУ со Турција.
Важноста на овој дил за Меркел ја илустрира и зачестеноста на нејзините пофалби за турскиот однос кон сириските бегалци. Таа вети и дополнителна финансиска помош за надминување на кризата во Идлиб. Договорот за бегалци меѓу Европа и Турција германската влада го вреднува како чист успех и затоа и го брани. Од сите европски влади, Берлин најодлучно се обидува да го убеди Ердоган во натамошна соработка во бегалската политика.