Американскиот претседател Барак Обама одржа проштален говор, кој ќе влезе во историјата, коментира Миодраг Шориќ.
Реклама
Традицијата на држење проштален говор води корени од времето на првиот американски претседател: Џорџ Вашингтон. Обраќањето има двојна функција: осврт на она што е постигнато, и поглед кон иднината- кон предизвиците кои земјата треба да ги совлада предводена од новото раководство. Прошталните обраќања на најголем дел од претседателите не се историски. На многумина им се важни самофалбите, некои тука гледаат последна прилика за свое оправдување - зошто во текот на мандатот донеле такви, а не поинакви одлуки. Исклучок претставува говорот на претседателот Двајт Ајзенхауер и неговото предупредување од опасно растечката моќ на „воено-индустрискиот комплекс“.
Обама е свесен за тоа и сепак не дозволува поматување на оптимизмот. Неговата верба во Американците, во нивните вредности, во уставот на земјата, се чини нескршлива. Американската демократија е во опасност само тогаш ако Американците ја сметаат за гарантирана, изјави тој во Чикаго, во градот каде почна неговата политичка кариера која го одведе во Белата куќа. Обама, исто како и во времето кога беше млад сенатор, ги повика своите сонародници да се ангажираат општествено и политички, да не западнат во цинизам и да не дозволат да бидат обесхрабрени од неуспесите.
Тоа беше обраќање на државник со морален интегритет, од кого зрачи достоинство и врз чие претседателство не падна ни ронка од некаков скандал. Каков контраст во однос на Трамп, кој уште пред полагањето претседателска заклетва, доминира во медиумите со своите навреди и подбуцнувања. Додека Обама во Чикаго апелираше на идеалите на своите сонародници, американските тајни служби ја информираа политичката елита во Вашингтон дека е можно руската тајна служба да располага со компромитирачки материјал за Трамп. Каква симболика! Раликата не може да биде подрастична.
Обама може да се гордее
Сепак мора да се признае: Обама е суетен. Во својот проштален говор тој ги наброја постигањата на своето претседателство: спасувањето на економијата во 2009. година, намалувањето на стапката на невработеност, здравственото осигурување-Обамакер, ликвидацијата на Осама бин Ладен, нова климатска политика, договорот со Иран или новиот почеток во односите со Куба. А зошто и да не ги спомене овие и други свои успеси? Републиканците не пропуштија прилика да му го отежнат животот на претседателот Обама. Америка денес вистински е во подобра позиција отколку пред осум години. Обама има причина да се гордее со постигнатото.
Очекувањата од овој претседател од самиот почеток беа нереалистични. Јазот меѓу богатите и сиромашните и натаму е голем. Расизмот како американски проблем не исчезна со самиот факт што во Белата куќа се всели еден Афроамериканец. Обама никогаш не сакаше за неговиот мандат да биде пресудна неговата боја на кожата. За промени е потребно време, истакна Обама, кој во голем дел од својот говор звучеше исто како на почетокот од своето претседателство. Како некој, кому образованието и шансите за напредување на сиромашните му лежат на срце, исто како и здравствено осигурување за сите луѓе или рамноправност за малцинствата.
Обама сѐуште е претседател, но на многумина Американци тој веќе им недостасува.
Претседателството на Обама низ фотографии
На крајот на мандатот на Обама, ДВ се осврнува на неговото време во Белата куќа. Од реформите во здравството до осветлувањето на Белата куќа во боите на виножитото, ова се најважните моменти.
Фотографија: picture-alliance/dpa/US Navy/Shane T. McCoy
Им пееше Бијонсе
Денот кога Барак Обама стана 44-от претседател на САД беше историски за земјата. На 20 јануари 2009 година, повеќе од 230 години по основањето на државата, на нејзино чело застана првиот претседател кој не беше белец. На инагурацискиот бал, Барак и Мишел Обама го одиграа својот прв танц како претседател и прва дама на САД.
Фотографија: Getty Images/W. McNamee
Земја во криза
Мандатот на Обама започна за време на една од најголемите економски кризи по Големата депресија. Балонот на пазарот со недвижнини пукна по банкротирањето на банката „Лиман брадерс“ и предизвика рецесија во целиот свет. Денот по давањето на заклетвата, Обама воведе мерки за заживување на економијата кои вклучуваа даночни олеснувања и инвестиции во инфраструктурата вредни 800 милијарди долари.
Здравствено осигурување за 20 милиони граѓани на САД
Во март 2010 година Обама исполни едно од главните предизборни ветувања: потпиша нов Закон за здравствена заштита кој овозможи здравствено осигурување за 20 милиони луѓе. Наследникот на Обама, Доналд Трамп повеќе пати изјави дека ќе настојува да го укине тој систем час поскоро.
Фотографија: Reuters/J. Roberts
Нобелова награда во време на војни и напади со дронови
Обама не ја извршуваше функцијата ниту една година кога Нобеловиот комитет му додели Нобелова награда за мир за „неговите големи заслуги во зајакнувањето на меѓународната дипломатија и соработката меѓу народите“ – иако во тој период САД учествуваа во две војни, а нивните дронови беа одговорни за смртта на стотици цивили
Фотографија: picture-alliance/AP Images
Смрт на стариот непријател – и раѓање на нови
По еднодеценискиот лов на лидерот на Ал Каеда, Вашингтон во мај 2011 година соопшти дека специјалците на САД го убиле Осама Бин Ладен, за кого тврдеа дека е одговорен за нападите од 11 септември 2001 година. Но, тоа не го намали бројот на терористи. Напротив. САД во 2014 година почнаа да изведуваат воздушни напади против борците на „Исламска држава“.
Фотографија: dapd
Новиот почеток и повторно заладување на односите со Русија
Обама го почна својот мандат со ветување дека ќе ги обнови односите со Русија. Во 2010 година тој го покани тогашниот руски претседател Димитриј Медведев на хамбургер. Но, по анексирањето на Крим од страна на Русија и руската воена поддршка на режимот на Башар ал Асад во Сирија, односите се заладија. Сега САД ги обвинуваат „руските хакери“ дека влијаеле на претседателските избори во 2016.
Фотографија: Getty Images/AFP/M. Ngan
Декрет за имигрантите
Во јуни 2012 година, Обама потпиша декрет со кој на младите нерегистрирани имигранти им овозможи да студираат во САД и на оние кои служеле војска да можат да останат во земјата. Четири години подоцна, Врховниот суд го блокираше декретот. Соочен со Конгресот во кој доминираат републикаците, Обама често се служеше со декрети да ја оствари својата политичка агенда.
Фотографија: Getty Images
Уште четири години
Во ноември 2012 година, Обама прослави уште една победа на изборите – иако победата ја извојува со помала разлика во освоените гласови. Во инагурацискиот говор тој ги изнесе целите на неговата администрација во новиот мандат: промовирање на правата на ЛГБТ заедницата, заштита на животната средна, реформа на законот за имиграција и контрола на продажбата и користењето на оружје.
Фотографија: Reuters
Претседател на виножитото
Обама е првиот претседател на САД кој одобри истополови бракови. Кога Врховниот суд одлучи да ги легализира истополовите бракови – во јуни 2015 година – Белата куќа беше осветлена во боите на виножитото – во знак на солидарност со ЛГБТ движењето.
Фотографија: Reuters/G. Cameron
Bienvenido a Cuba
Обама ги оживеа дипломатските односи со соседната Куба. Кога ја посети земјата во март 2016 година, тој беше првиот претседател на САД кој го сторил тоа во последните 88 години. Кон крајот на 2014 година, претседателите Раул Кастро и Барак Обама најавија обновување на односите. Обама ги укина сообраќајните санкции и повторно отвори амбасада на САД во Хавана.
Фотографија: picture-alliance/dpa/CTK Photo
Секогаш во центарот на вниманието
Без разлика дали станува збор за ТВ емисии со Џими Фелон или Зак Галифијанакис, претседателот – вешт говорник со беспрекорен тајминг – секогаш привлекуваше поголемо внимание од познатите комичари. На сликата е Барак Обама на сцена со својот „гневен преведувач“.
Фотографија: Getty Images/AFP/Y. Gripas
Првата Латиноамериканка во Врховниот суд
Обама именуваше две жени за судијки во Врховниот суд. Тоа се Елена Кејган и Соња Сотомајор – првата Латиноамериканка која ја извршувала оваа функција. Со тоа, бројот на жени помеѓу деветмината врховни судии се зголеми на вкупно три.
Фотографија: Getty Images/AFP/S. Loeb
Далеку од пост-расистичка САД
Изборот на Обама често беше нарекуван „почеток на крајот на расизмот“, но почетното одбивање да се занимава со решавањето на расните конфликти разочара многумина. Во март 2015 година, во Алабама, претседателот Обама го одбележа 50 годишниот напредок во однос на времето кога полицијата ги тепаше мирните Афроамерикански демонстранти. И призна дека борбата за расна еднаквост не е завршена.
Фотографија: Reuters/J. Ernst
Гвантанамо е сеуште отворен
Обама не го исполни ветувањето дека ќе го затвори логорот за заробеници на САД во кубанското пристаниште Гвантанамо. Во овој озлогласен затвор во кој се сместени луѓе без претходна судска постапка, а нивните признанија се изнудуваат со тортура, сеуште има неколку десетици затвореници.
Фотографија: picture-alliance/dpa/US Navy/Shane T. McCoy