За разлика од контроверзната забрана за влез во земјата, новите имиграциски одлуки на претседателот Трамп не предизвикаа големо внимание. Но токму тие претставуваат остра промена на курсот на САД кон имигрантите
Фотографија: picture-alliance/abaca/O. Olivier
Реклама
На администрацијата на Трамп мора да ѝ се оддаде признание онаму каде ја заслужува: Департментот за внатрешна безбедност направи мудар потег со одлуката да ги брифира новинарите за новите директиви, објаснувајќи дека новите правила издадени од претседателот нема да водат кон итни масовни депортации на недокументираните имигранти и дека ткн. Сонувачи- стотици илјади луѓе кои во земјата пристигнале како деца- нема да бидат погодени од тоа.
Потегот веројатно беше насочен кон намалување на ударот од новите мерки и кон намалување на отпорот во јавноста сличен на оној кој се јави по избрзаните први мерки на Трамп во однос на имиграцијата. Но дури и без масовното протерување на сонувачите и на другите, новите правила се круцијални и означуваат пресвртна точка во ставот на владата на САД кон недокументираните имигранти.
Спротивно на мислењето на многумина, Вашингтон ни досега не беше нежен кон илегалната имиграција. Всушност, поранешниот претседател Барак Обама депортираше повеќе луѓе од било кој од неговите претходници- Републиканец или Демократ.
Главен депортер
Михаел Книге
Во времето на Обама, отстранувањето на недокументираните имигранти достигна највисоко ниво во 2013 кога речиси 44 илјади луѓе беа депортирани. Поради неговиот фокус на депортациите, Обама беше наречен „врховен депортер“ од страна на најголемата група за поддршка на хиспанците во САД. Во последната година, администрацијата на Обама го намали бројот на депортациите, фокусирајќи се во најголем дел на бркање на оние со пресуди за кривични дела.
Сега, одлуката на администрацијата на Трамп го удвојува и онака строгиот став кон недокументираните имигранти заземен од Обама но, уште поважно, се зголемува бројот на луѓе кои можат да бидат цел на депортација. Под Обама, власта се фокусираше на депортирање мигранти со судско досие. Со новите правила на Трамп, секој кој ги прекршил имигрантските правила може да биде депортиран.
Дополнително, ткн. забрзани отстранувања на домашното биро за безбедност ќе бидат зголемени, а ќе им бидат дадени поголеми права на државните и регионалните власти да одлучуваат за поединци кои треба да бидат депортирани, како и на имиграциските власти кои ќе можат да оценуваат дали некој поединец претставува опасност за националната безбедност. Во целина, правилата на Трамп веројатно ќе водат кон драматично зголемување на депортациите.
Иако мерките на Трамп веројатно ќе се покажат популарни- не само кај неговите главни поддржувачи- тие се сепак погрешни. Едно е да се депортираат недокументирани имигранти со криминално досие и кои претставуваат очигледна опасност за националната безбедност. Сосема друго, и погрешно е, дополнително да се стигматизира и онака длабоко стигматизирана група на луѓе, недокументираните имигранти, кои според истражувањата вршат помалку кривични дела од родените Американци, и таквиот потег само ќе ги продлабочи поделбите во државата.
Но, тоа не е единствената причина зошто ваквата политика е погрешна. Тоа е непотребно трошење на време и ресурси во Департментот за внатрешна безбедност и во други владини агенции за пресметка со луѓе кои, во споредба со други предизвици, претставуваат многу мала опасност и ризик за националната безбедност на САД.
Овластувањата на најмоќниот државник во светот
Шефот на Белата куќа има најголема моќ во светската политика – барем така се верува. Но, дали е навистина така? Овластувањата на претседателот на САД се ограничени. И други актери играат важна улога.
Фотографија: Klaus Aßmann
Така вели Уставот...
Претседателскиот мандат во САД трае четири години, а претседателот може да биде реизбран само еднаш. Тој е шеф на државата и шеф на владата, односно управува со извршната власт. Задача на претседателот е да ги спроведува законите изгласани од Конгресот. Претседателот како највисок дипломат може да прима странски амбасадори и на тој начин да признава држави.
Фотографија: Klaus Aßmann
Кој кого контролира?
Трите власти - законодавната, извршната и судската - се поделени и се контролираат меѓусебно. Претседателот има право да помилува осуденици и да ги назначува федералните судии, министрите во кабинетите и амбасадорите на САД - но само со согласност на Сенатот. Ова е еден од механизмите со кои законодавната власт ги контролира активностите на извршната власт.
Фотографија: Klaus Aßmann
„State of the Union“
Американскиот претседател е должен редовно да го информира Конгресот за состојбата на државата. Тоа го прави ова во годишниот „говор за состојбата на нацијата“ („State of the Union“). Претседателот нема право да предлага закони на Конгресот, но за време на говорот може да наведе своите теми и приоритети. Со тоа тој може јавно да врши притисок врз Конгресот. Но, ништо повеќе од тоа.
Фотографија: Klaus Aßmann
Претседателско вето
Претседателот може да одбие да потпише закон донесен од Конгресот и тоа всушност неговото право на вето. Конгресот може да го отфрли претседателското вето само доколку обезбеди двотретинско мнозинство во двата дома на парламентот. Во историјата на САД се познати 1.500 случаи на претседателски вета. Од нив, само 111 (7%), биле успешно надгласани.
Фотографија: Klaus Aßmann
Сива зона
Уставот на САД и одлуките на Врховниот суд не даваат јасна слика за тоа колкава моќ има претседателот. Всушност, претседателот има право на уште еден вид вето, познато како "џебно вето". Под одредени услови, претседателот може одреден закон да со „стави во торба“ и со тоа тој станува неважечки. Овој тип на вето не може да биде надгласано во Конгресот. Овој трик бил користен скоро 1.000 пати.
Фотографија: Klaus Aßmann
Наредби со сила на закон
Претседателот на САД на членовите на владата може да им наметне одреден начин на однесување. Тој издава препораки, т.н „извршни наредби“ (Executive Orders), имаат сила на закон. Сепак, тоа не значи дека на претседателот сè му е дозволено: судовите можат да ги поништат наредбите, Конгресот - да ги сопре со соодветни контра закони, а следниот претседател може да ги укине.
Фотографија: Klaus Aßmann
Конгрес...
Претседателот има право да склучува договори со странски влади, кои потоа треба да бидат одобрени со мнозинство во Сенатот. Ова може да се избегне, ако наместо договор претседателот склучи еден вид меѓувладин договор т.е. „извршен договор“ (Executive Agreement). Ваквите договори се валидни се додека Конгресот не ги оспори или не ги укине со закон.
Фотографија: Klaus Aßmann
Кој може да објави војна?
Претседателот е врховен командант на вооружените сили на САД, но војна може да објавува само Конгресот. Сепак не е многу јасно колку војска смее да испраќа претседателот во вооружените конфликти без одобрение на Конгресот. По војната во Виетнам, Конгресот го усвои следново правило: претседателот може да ги користи надлежностите се додека Конгресот не ги оспори.
Фотографија: Klaus Aßmann
Ултимативна контрола
Ако претседателот ги надмине или злоупотреби овластувањата или изврши кривично дело, Претставничкиот дом, против него може да отпочне процедура за отстранување од должноста. Досега имало два такви обиди, но и двата завршиле несупешно. Сепак, постои многу ефикасен инструмент за да се сопре претседателското самоволие: тоа намалувањето на буџетот – што е во надлежност на Конгресот.
