Промената на ставот на САД во однос на заштита на патентите за корона-вакцините предизвика различни реакции во Европа. Но, оваа дебата нема да доведе до повеќе вакцини, туку води во заблуда, смета Бернд Ригерт.
Реклама
Да им се укинат патентите на производителите на ковид-вакцини! Светот побрзо да се вакцинира против Ковид 19! – ова се популарните барања што во Светската трговска организација, СТО, од октомври до сега ги доставија стотина земји. Не е баш јасно зошто американскиот претседател Џо Бајден сега го прифати овој премногу едноставен концепт. Тој не даде објаснување за промената на ставот, најмалку па официјално пред европските партнери од ЕУ. Можеби се работи само за популизам.
Проблемот со недостаток на вакцини за жал е многу покомплексен од тврдењата на многу влади и хуманитарни организации според кои на наводно алчната фармацевтска индустрија само треба да им биде одземено знаењето. Прво, не постои само еден патент за една вакцина. Компаниите во најдобар случај имаат заштитено постапки и техники на работа.
Производството на секоја од ковид-вакцините се заснова на повеќе патенти кои ги поседуваат или за кои аплицирале повеќе различни компании. Второ, не е клучна формулата, туку знаењето и техниката како конкретно да се произведе вакцината. За таа цел производителите на вакцини мора да издаваат лиценци, да ги опремуваат производствените капацитети и да обучуваат персонал. Се разбира, Светската трговска организација во Женева секако може да дебатира за овие детали.
Вакцини- адути на човештвото против Ковид-19
Глобалната кампања за вакцинација против Ковид-19 зема сѐ поголем замав. Во различни земји, создадени се или на повидок се вакцини, кои сега се главно оружје на човештвото во справувањето со пандемијата.
Фотографија: Francis Dean/Dean Pictures/imago images
Бионтек/Фајзер: почеток на иРНК-револуцијата
Првата вакцина против Ковид-19, одобрена за употреба во САД и во ЕУ, беше вакцината на германските научници со турски корени Угур Шахин и неговата сопруга Озлем Туречи. Нивната фирма Бионтек од Мајнц влезе во сојуз со американскиот гигант Фајзер. Медиумите почнаа да зборуваат за „револуција“ во фармацевтската индустрија, откако е создадена првата иРНК вакцина.
Фотографија: Francis Dean/Dean Pictures/imago images
Модерна: родум од универзитетот Харвард
Американската компанија за биотехнологија Модерна е специјализирана и за РНК технологии, кои се сметаат за нов чекор во медицината. Нејзиното седиште се наоѓа во Кембриџ, Масачусетс, во близина на универзитетот Харвард, чии научници ја основаа компанијата во 2010 година. Вакцината на Модерна, создадена со финансиска поддршка од властите, беше втората корона-вакцина регистрирана во САД и во ЕУ.
Фотографија: Matthew Healey/AFP/Getty Images
АстраЗенека: „Оксфордската вакцина“
Научниците од Универзитетот Оксфорд во соработка со британско-шведската компанија АстраЗенека вршеа клинички испитувања и производство на нивната вакцина. Таа во голема мерка се користи во Велика Британија, ги исполнува условите во ЕУ и активно се користи во земјите во развој, бидејќи „вакцината од Оксфорд“ има многу ниска цена. Така, таа се произведува во Индија за локалниот пазар и за извоз.
Фотографија: Channi Anand/AP/picture alliance
Спутник V: првата одобрена вакцина во светот
Во август 2020, Русија објави дека прва во светот регистрирала вакцина против коронавирусот наречена Спутник V. Масовната вакцинација на руското население официјално започна во јануари 2021. Оваа векторска вакцина, изработена од научниците од Московскиот центар Гамалеја, се промовира на странските пазари од страна на Рускиот фонд за директни инвестиции.
Фотографија: Aizar Raldes/AFP/Getty Images
Џонсон и Џонсон: доволна е една доза
Американска корпорација Џонсон и Џонсон е еден од шесте производители на корона-вакцини со кои ЕУ склучи прелиминарни договори за снабдување. Од нејзината векторска вакцина потребна е само една доза, а не две како останатите и се чува во конвенционални фрижидери. За ЕУ оваа вакцина, која доби дозвола за употреба на 11.03. ќе ја произведува белгиската сестринска фирма на Џонсон и Џонсон - Јансен.
Фотографија: Johnson/AP/picture alliance
Синовак: тивкиот конкурент од Кина
Без многу врева и детални извештаи за клиничките испитувања, Кина разви најмалку три вакцини. Една од нив, создадена од деактивиран коронавирус, Синовак Биотек ја тестираше во неколку азиски земји, вклучувајќи ја и Индонезија, која потоа веднаш ја нарача. Да им даде пример на своите сонародници, претседателот на Индонезија, Џоко Видодо, прв се вакцинираше.
Фотографија: Laily Rachev/Biro Pers Sekretariat Presiden
Синофарм: Првата кинеска вакцина
Станува за вакцина со „деактивиран“ вирус која државната компанија ја разви во соработка со Институтот за вирологија од Вухан. Овој вид на вакцини се користи веќе со децении, со добри резултати во пракса. Вакцината која веќе се користи во Србија и во Унгарија, беше првата која доби одобрение за употреба од кинеските власти.
Американската фармацевтска компанија Новавакс објави дека нејзината вакцина е 96 процентно ефикасна против оригиналниот вирус и 86 проценти против британскиот сој. Тоа произлегува од студијата што Новавакс ја спроведуваше во Велика Британија. Вакцината може да биде одобрена за употреба во САД уште во мај, доколку властите утврдат дека податоците од Велика Британија се доволни, соопшти компанијата.
Фотографија: Justin Tallis/AFP/ Getty Images
КјурВак: Печатач за вакцини на Тесла
Втората германска иРНК вакцина, која се очекува да биде регистрирана до лето, ќе биде произведена и извезена на глобално ниво од компанијата КјурВак од Тибинген, во партнерство со концернот Баер. Но, ќе биде можно таа да се направи директно во клиниките ширум светот. Елон Маск (втор од лево) демонстрираше мобилен печатач на вакцини создаден од германската сестринска фирма Тесла Громан.
Фотографија: picture-alliance/dpa/T. Schwarz
Санофи: два неуспеха и помош за Европска унија
Француската компанија Санофи е еден од најголемите светски производители на вакцини. Но, овојпат тоа не и' успеа - двапати: ни заедничкиот развој со британската ГлаксоСмитКлајн, ниту обидот за создавање иРНК вакцина досега не дадоа резултати. За да помогне во обезбедувањето на вакцини за земјите од ЕУ, нејзината фабрика во Франкфурт на Мајна ќе произведе 125 милиони дози од вакцината на Фајзер.
Фотографија: C. Stoll/Sanofi
10 фотографии1 | 10
Нема едноставна формула
Лиценцирање и соработка меѓу научници кои развиваат вакцини и производители веќе постои. Според податоците на ЕУ, фармацевтски компании веќе имаат склучено над 200 договори во светот за трансфер на технологија. Значи не е проблем заштитата на интелектуалната сопственост, туку недостатокот на големи производствени капацитети кои во моментов се градат на многу локации.
Споделувањето на упатство за правење вакцина со генерички производител во Индија или Јужна Африка краткорочно нема да има никаква корист. во најмала рака нема ни да го ублажи акутниот проблем со недостаток на вакцини во Индија во моментов.
Вакцина која се базира на генетски инженеринг, како онаа на Бионтек/Фајзер има над 300 компоненти кои претходно се произведуваат во 20 различни земји. Оваа вакцина, како и векторските на АстраЗенека или Џонсон и Џонсон, се компликувани биолошки производи кои не може да се репродуцираат едноставно како генерички лек, за разлика од на пример таблети против болка составени од хемиски компоненти.
Европската комисија е подготвена да разговара за патентите и лиценците, но до сега нема никаков доказ дека заштитата на интелектуалната сопственост го забавува производството на вакцини – барем според наодите на СТО. И самите производители велат дека патентите не се проблем и дека нивното споделување нема да промени ништо во однос на производството на вакцини во моментов.
Оттука е сосем исправно тоа што германската влада што не се приклучи веднаш на површните и паушални барања од Вашингтон. Недостаток на заштита на интелектуалната сопственост може да доведе до тоа помалку компании да работат на развој на нови вакцини. А нам итно ни требаат Бионтек, Модерна, АстраЗенека и останатите за да работат на развој на нови засилени формули против мутациите кои веројатно ќе ни бидат потребни уште есеноска.
Се зајакнуваат капацитетите
Патем, ЕУ во своите договори за финансирање на истражување на фармацевтските компании утврди дека знаењето стекнато преку јавно финансирање мора отворено да се објавува и да биде достапно за секого - што значи дека нема патент што треба да се укине.
Изградбата на производствените капацитети е веќе во тек. Само годинава треба да се произведат околу девет милијарди вакцини. Побарувачката е околу 11,5 милијарди. ЕУ, САД, Индија и другите земји со големи фармацевтски компании треба да работат во насока на брзо проширување на капацитетите, да поттикнат инвестиции и да им помогнат на производителите, наместо да „купуваат“ политички поени.
Светските лидери ги засукаа ракавите - која вакцина ја одбраа
Германската канцеларка Ангела Меркел се приклучи на растечката листа на светски лидери кои се вакцинираа против Ковид-19, таа прими АстраЗенека. Преглед на дел од државниците кои веќе се вакцинираа.
Фотографија: Frank Augstein/AP Photo/picture alliance
Џо Бајден
Американскиот претседател Џо Бајден во јануари ја прими втората доза вакцина од Бионтек/Фајзер. До средината на април, според податоците на Американските центри за контрола и превенција од заразни болести, во САД најмалку 120 милиони граѓани примиле прва доза вакцина, а преку 70 милиони се целосно имунизирани.
Фотографија: Tom Brenner/REUTERS
Бенјамин Нетанјаху
Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху исто така прими вакцина од Бионтек/Фајзер. Израел има на располагање милиони вакцини преку договор со Фајзер, кој предвидува давање медицински податоци на фармацевтскиот концерн за возврат. До средината на април, 53% од 9 милиони жители на Израел се имунизирани со вакцината на Бионтек/Фајзер. Израел главно ги укина рестрикциите воведени поради пандемијата.
Фотографија: Amir Cohen/REUTERS
Нарендра Моди
Индискиот премиер Нарендра Моди на 1 март бил имунизиран со вакцината Коваксин, произведена во Индија. Во земјата први на ред за вакцинација се вработените во здравството, на првата линија во борба против Ковид-19 и хронично болните. Индија во моментов е втора во светот според бројот на случаи на заболени од Ковид-19, по најновиот пораст на нови инфекции.
Британскиот премиер Борис Џонсон ја прими првата доза од вакцината на АстраЗенека во март. Таа е развиена во соработка со Универзитетот Оксфорд и во моментов е во фокусот поради низа контроверзи. Неколку земји ја прекинаа нејзината употреба поради случаи на згрутчување на крвта кај вакцинирани со оваа вакцина.
Фотографија: Frank Augstein/AP Photo/picture alliance
Жан Кастекс
Францускиот премиер Жан Кастекс беше вакциниран со АстраЗенека во истиот ден со британскиот колега Борис Џонсон. Тој тоа го направи пред телевизиските камери, со цел да ја врати довербата во оваа вакцина кај граѓаните.
Фотографија: Thomas Coex/AP Photo/picture alliance
Скот Морисон
На австралискиот премиер Скот Морисон му беше инјектирана вакцината на Бионтек/Фајзер. Тој тврдеше овој месец дека Австралија во вакцинацијата ги надминала Германија, Нов Зеланд, Јужна Кореја и Јапонија. Но, сепак тој се откажа од својата цел – сите Австралијци да бидат целосно имунизирани до крајот на оваа година.
Фотографија: Mark Evans/Getty Images
Реџеп Таип Ердоган
Турскиот премиер Ердоган пред камерите се вакцинираше со кинеската вакцина Синовак во јануари. Целта на јавното вакцинирање беше да ги мотивира граѓаните да се имунизираат. Во Турција досега се дадени околу 19 милиони дози вакцини, главно Синовак, додека вакцинирањето со Бионтек/Фајзер почна на 2 април.
Фотографија: Murat Cetinmuhurdar/Presidential Press Office/REUTERS
Јок Видодо
Индонезискиот претседател Јоко Видодо ја прими вакцината Синовак. Втората доза му беше дадена на 27 јануари, настанот беше пренесуван во живо на телевизијата. Владата планира со вакцинација на 181 милион жители да заврши во следната година.
Би било добро, доколку на пример, САД, Велика Британија и Индија, се воздржат од трупање залихи на прелиминарни компоненти за производство на вакцина, или наметнување забрани за извоз. Во моментов голем проблем се и синџирите за испорака низ континетите.
ЕУ се обидува да „изглуми невиност" и посочува на своите алтруистички постапки: од ЕУ досега се испратени 200 милиони вакцини во Азија и Африка. Доколку американскиот претседател Џо Бајден навистина сака веднаш да помогне, може конечно да даде зелено светло за извоз на корона-вакцините и од САД.
Ако сакаме посиромашните земји да добијат што повеќе вакцини и побрзо, тогаш едноставно мораме да ги споделиме вакцините кои во моментов ги имаме на располагање, и покрај тоа што ни се ограничени. Сепак, се сомневам дека владите во Германија, Европа или САД би презеле ваков политички потег пред сопственото население. Многу поедноставно е да се поддржат барања за споделување на формулите за вакцини, но за жал и без ефект.