САД ја блокираа резолуцијата за Ерусалим во Советот за безбедност, но муслиманските држави членки на ОН сега го вклучуваат Генералното собрание. Американската амбасадорка во ОН реагира налутено.
Реклама
Итната седница на Генералното собрание на Обединетите нации би требало да се одржи во четврток, соопшти портпарол на ОН во Њујорк. Претставниците на сите 193 земји членки би требало да гласаат за резолуцијата со која се бара повлекување на одлуката на американскиот претседател Доналд Трамп за признавање на Ерусалим за главен град на Израел. Огорченост предизвика и најавата на Трамп за префрлање на американската амбасада од Тел Авив во Ерусалим.
„Ништовна“
Во понеделникот САД со свое вето ја блокираа реолуцијата во Советот за безбедност на ОН. Останатите 14 земји членки на Советот се согласија со предлог текстот на резолуцијата поднесен од страна на Египет. Во текстот се изразува „длабоко жалење“ за „најновите одлуки во однос на статусот на Ерусалим“, без притоа директно да се спомене Трамп или САД. Сите дејства со кои би требало да се промени статусот на градот се „ништовни“, се вели во предлог-резолуцијата. Израел го поздрави ветото од страна на САД, додека Палестинците го критикуваа.
Дали Генералното собрание сега ќе гласа за истиот текст или за некоја променета верзија е нејасно. Во генералното собрание секоја членка на ОН има глас и не постои право на вето. Оттука, прифаќањето на резолуцијата во случај на гласање важи за веројатно. Резолуцијата има извесна политичка тежина, но меѓународно правно не е обврзувачка.
Американската амбасадорка во ОН, Ники Хејли, ги предупреди останатите членки на ОН да не ја одобруваат резолуцијата. САД ќе ги запамтат имињата на земјите кои ќе гласаат „за“, напиша Хејли на Твитер.
Итни седници на Генералното собрание на ОН се исклучително ретки. Последен пат ваква седница се одржа во 2009 година, а се работеше за источниот дел на Ерусалим, кој е окупиран од страна на Израел, и за палестинските територии.
Град на судири: комплексната историја на Ерусалим
Ерусалим е еден од најстарите и најоспоруваните градови во историјата на светот. Ерусалим е свет град за евреите, муслиманите и христијаните. Оттука произлегуваат и речиси сите контроверзи поврзани со него.
Фотографија: picture-alliance/Zumapress/S. Qaq
Ерусалим, градот на Давид
Според Стариот завет, Давид, кралот на двете кралства на Јудеја и Израел, го освоил Ерусалим околу 1.000 година пред новата ера. Седиштето на владата го префрлил во Ерусалим, со што го претворил во главен град и верски центар на кралството. Библијата вели дека синот на Давид, Соломон го изградил првиот храм во чест на Јахве, богот на Израел. Ерусалим станува центар на јудаизмот.
Фотографија: Imago/Leemage
Под персиска управа
Нео-вавилонскиот крал Небукаданезар II (трет од лево) го освоил Ерусалим во 597 п.н.е., според Библијата. Ги заробил кралот Јехоаким (петти од десно) и припадниците на високата класа, ги испратил во Вавилон и го уништил храмот. Откако персискиот крал Сирус Велики го освоил Вавилон, им дозволил на прогонетите Евреи да се вратат во Ерусалим и повторно да го изградат својот храм.
Од 63 година п.н.е. Ерусалим паѓа под окупација на Рим. Се формираат повеќе движења на отпорот, па во 66 година избувнува првата Еврејско-Римска војна. По четири години војната завршува, а храмот е повторно уништен. Римјаните и Византијците владеат со Ерусалим околу 600 години.
Фотографија: Historical Picture Archive/COR
Освојувањето на Арапите
При освојувањето на Сирија, муслиманските армии стигнуваат и до Палестина. По наредба на Калифот Умар (на фотографијата), Ерусалим е освоен во 637 година. Во следните години повеќе различни, меѓусебно спротивставени муслимански владетели го контролираат градот. Ерусалим е често под опсада, а владетелите се менуваат.
Фотографија: Selva/Leemage
Крстоносците
Од 1070 година, муслиманските владетели стануваат сѐ поголема закана за христијанскиот свет. Папата Урбан II повикува на крстоносна војна. Севкупно, пет крстоносни походи се организираат во период од 200 години. Во 1244, крстоносците конечно ја губат контролата врз градот и тој паѓа под муслиманска управа.
Фотографија: picture-alliance/akg-images
Отоманите и Британците
По освојувањето на Египет и Арабија од Отоманите, Ерусалим станува административно седиште на Отоманскиот административен регион во 1535 година. Во првите децении на отоманското владеење, градот доживува процут. Со победата на Британците над Отоманските трупи во 1917 година, Палестина потпаѓа под британска управа. Ерусалим е преземен од Британците без борба.
Фотографија: Gemeinfrei
Поделениот град
По Втората светска војна, Британците се откажуваат од палестинскиот мандат. ОН гласаат за поделба на земјата, со цел да се отвори простор за преживеаните од Холокаустот. Неколку арапски држави започнуваат војна против Израел и освојуваат дел од Ерусалим. Сѐ до 1967 година, градот е поделен на израелски западен и јордански источен дел.
Фотографија: Gemeinfrei
Израел го освојува источен Ерусалим
Во 1967, Израел ја започнува Шестдневната војна против Египет, Јордан и Сирија. Израел ги освојува Синај, Појасот Газа, Западниот Брег, Голанската висорамнина и источен Ерусалим. Израелски падобранци доаѓаат до Стариот град и стојат пред Ѕидот на плачот за првпат од 1949 година. Источен Ерусалим не е официјално анектиран, туку административно интегриран.
Израел не им забранува на муслиманите пристап до светите места. Ридот на храмовите е под автономна муслиманска администрација: муслиманите можат да влегуваат, да го посетуваат храмот и блиската Ал-Акша џамија.
Фотографија: Getty Images/AFP/A. Gharabli
Нерешен статус
Ерусалим до денес останува пречка за мирот меѓу Израел и Палестина. Во 1980, Израел го прогласува целиот град за свој „вечен и нераздвојлив главен град“. Откако Јордан се откажува од своето право на Западниот Брег и Источен Ерусалим во 1988 година, прогласена е државата Палестина. И Палестина го смета Ерусалим, во теорија, за свој главен град.