Од владејачката ЦДУ на канцеларката Меркел за ФАЦ велат дека не ја разбираат нервозата во Скопје. Датумот за почеток на преговорите со ЕУ за Северна Македонија ќе биде одобрен во септември.
Реклама
Во текст насловен „Дали Северна Македонија ја губи желбата за Европа?“, авторот Михаел Мартенс прави пресек на ставовите во Берлин и Скопје околу добивањето датум за почеток на преговорите, и значењето на тој потег за македонската влада.
Централно место во анализата има улогата на Бундестагот, односно одлуката на мнозинството во него, да се одложи расправата за Северна Македонија за крајот на септември годинава.
Од една страна, ФАЦ пренесува дека во Скопје нема разбирање за одложувањето на расправата во ситуација кога земјата уште во февруари годинава го затвори спорот за името со Грција, и веќе 15 години чека на почеток на преговори. Во Скопје не го прифаќаат ниту аргументот дека одложувањето се случува поради одлуката на Европската комисија да го објави извештајот за напредокот дури по завршувањето на изборите за Европскиот парламент.
„Уште во февруари им беше јасно на сите заинтересирани дека Европската комисија, како и шест пати претходно од 2009 година, ќе препорача почеток на преговорите“, пишува ФАЦ.
Но, пратеникот на ЦДУ, партијата на канцеларката Меркел, Јохан Вадефуп ги отфрла ваквите критики на сметка на Бундестагот.
„Ние имаме одговорност пред нашиот народ, особено кога станува збор за една позитивна одлука за почеток на преговори. Мораме на нашиот народ точно да му објасниме, зошто сме рекле Да“.
„(...) Извештајот за напредокот и други извори за степенот на подготвеност на Северна Македонија мора точно да се проверат. Тоа бара време и не може да се заврши за неколку дена“.
„(...) Северна Македонија покажа напредок во владеењето на правото во однос на извештајот од 2018 година, но во тој дел се уште не ги исполнила сите услови“, вели Вадефул.
Од ЦДУ за ФАЦ велат дека „не разбираат зошто е толку голем проблем одложувањето за три месеци, особено што е веќе решено дека отворањето на првите поглавја од преговорите ќе се случи во декември“.
„Што се однесува до Северна Македонија, според моите сознанија и проценки, можам да кажам дека земјата на крајот на септември ќе добие согласност од мојата пратеничка група и од Бундестагот“, тврди Вадефул. Притоа тој предупредува дека „не е од помош, ширењето страв од трети сили или земји“- став кој може да се смета за директно отфрлање на изјавите на премиерот Зоран Заев оти Русија или Кина ќе го засилат своето влијание во земјата.
ВМРО-ДПМНЕ не сака избори
ФАЦ понатаму се прашува „дали состојбата е навистина толку драматична како што ја претставува Заев“ од аспект на неговите најави дека Владата може да падне и дека ќе треба да се распишат предвремени избори.
Во разговор за весникот, поранешен неименуван пратеник на опозициската ВМРО-ДПМНЕ, тврди дека партијата нема никаков интерес за нови избори во моментов.
„Подобро е владата да се мачи уште некое време на власт за сите гласачи да ја видат лагата на нивните ветувања дека во замена за промена на името ќе добиеме почеток на преговори како награда. Настаните ги потврдуваат нашите тврдења. ВМРО уште во 2018 предупреди дека Македонците на крај ќе останат без своето државно име, и освен топли зборови нема да добијат ништо друго“, ја пренесува ФАЦ изјавата на функционер на ВМРО-ДПМНЕ.
Доста празни ветувања
Коментар на тема датум за преговори со ЕУ синоќа објави и влијателниот економски дневен весник Ханделсблат.
„Франција, Холандија и Данска се скептични во однос на проширувањето на ЕУ. Во Германија потврда мора да даде Бундестагот, но нема да го постигне тоа пред летната пауза. Европската Комисија предолго го држеше предлогот под притисок на скептиците за проширувањето. ЕУ го блокира партнерот. И тоа е фатално. Затоа што кога-тогаш трпението ќе има крај, и тој ќе се сврти на друга страна во лутина и разочараност. Токму тоа го посакуваат Русија, Кина и државите од Заливот кои се борат за влијание во регионот.
Аргументите на противниците на проширување не треба да се отфрлат: Недостатокот на владеење на правото и лошите економски перспективи се проблем. А ЕУ веќе има доволно проблеми.
Но: отворањето на преговорите со кандидат за членство во ЕУ, не значи дека таа земја следната година ќе стане членка. Преговорите за членство со ЕУ траат со години. Притоа, тие се подобра мотивација за реформи во државата отколку празните ветувања од кои полека исчезнува надежта дека некогаш ќе бидат остварени“, коментира Ханделсблат.
Децениски спор за името меѓу Македонија и Грција
Спорот за името меѓу Македонија и Грција траеше речиси три полни децении, и беше окончан со Преспанскиот договор. Спорот беше проследен со многу протести, блокади и вето за членството на Македонија во НАТО.
Спорот меѓу двете земји ескалираше веднаш по прогласувањето на независноста на Македонија од поранешна Југославија. Грција го блокираше приемот на земјата во ОН и признавањето од страна на Европската заедница и покрај позитивната препорака од т. н. Бадинтерова комисија.
Фотографија: Dnevnik
Забрана за зборот „Македонија“
Првичната грчка позиција на почетокот на 1990-те години беше дека во името на соседната држава не смее да се содржи зборот „Македонија“. Носители на таквата политика беа владата на премиерот Констанин Мицотакис, и подоцна особено шефот на дипломатијата Андонис Самарас. Самарас поднесе оставка и предизвика пад на владата на Мицотакис по приемот на Македонија во ОН под референцата БЈРМ.
Фотографија: Reuters/A. Avramidis
Привремената спогодба од 1995 година
На 13 септември 1995 година во Њујорк беше потпишана Привремената спогодба која требаше да води кон нормализација на билатералните односи. Претходно, на 6 јануари 1992 година, Македонија го смени државното знаме со симболот на сонцето од Вергина и Уставот во делот кој, според Грција,содржеше иредентистички позиции. Со тоа беше ставен крај и на 18-месечното трговско ембарго кон Македонија од Атина.
Фотографија: picture-alliance/dpa/M. Antonov
Меѓународно признавање
По спогодбата со Грција, Македонија успеа да се избори за меѓународно признавање под уставното име од 118 држави, како и да влезе во најзначајните европски и светски институции. Но, спорот остана да се влече и во децениите кои следеа. Посуштествени напори од двете страни да се реши спорот, според неофицијални информации, се направени во 2001 и 2005 година, но без успех.
Фотографија: picture-alliance/ dpa
(Нe)потребна провокација
Кон крајот на 2006 година, новата влада на ВМРО-ДПМНЕ предводена од Никола Груевски одлучи да го преименува аеродромот Петровец во Скопје во „Александар Велики“. Грција остро реагира, а спорот полека се враќа на голема врата, сѐ до целосната ескалација на самитот на НАТО во Букурешт во 2008 година.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Самитот во Букурешт
И покрај обидите на медијаторот Метју Нимиц со засилени дипломатски напори и под притисок на САД да се изнајде решение за спорот до самитот на НАТО во Букурешт, тоа не се случи. Атина го блокираше приемот на Македонија во воената Алијанса. На 3 април 2008 година, НАТО му порача на Скопје дека поканата за членство останува отворена доколку се најде компромис со Атина за името.
Фотографија: AP
Тужба во Хаг
Во ноември 2008 година, македонската влада одлучи да покрене тужба пред Меѓународниот суд на правдата во Хаг против Грција поради ветото во Букурешт. На 5 декември 2011 година, Судот пресуди во корист на Македонија и заклучи дека Грција ја прекршила Привремената спогодба. Но, во истовреме Судот заклучи дека нема правна сила да ѝ нареди на Грција да го повлече ветото.
Фотографија: MIA
Антиквизација
Процесот што започна со преименувањето на аеродромот во Скопје во 2006 година, по самитот во Букурешт доби далеку пошироки димензии. Владата на ВМРО-ДПМНЕ започна со масовно преименување на објекти и улици и изградба на проектот Скопје 201, во чиј центар се наоѓа споменикот на Александар Велики (наречен Воин на коњ). Проектот чинеше повеќе од 600 милиони евра и ѝ донесе многу критики на земјата.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Преговори во (не)пријателска атмосфера
Иако преговорите околу спорот за името продолжија и во следните години, по самитот во Букурешт, ескалираа националистичките страсти и навреди меѓу двете држави. Грција остро реагираше на билбордот (на фотографијата) на кој грчкото знаме беше претставено со свастика. На слични провокации од грчка страна, особено од страна на грчката армија, реагираа и македонските власти.
Фотографија: picture-alliance/ dpa
Чија е Македонија
И во северна Грција во меѓувреме речиси сите позначајни објекти го носат името „Македонија“. Официјалната „црвена линија“ на Атина во меѓувреме е дека мора да се најде заеднички прифатливо име за меѓународна употреба „ерга омнес“ со географска додавка. Најчесто се споменуваат придавките северна и горна кон името Македонија.
Фотографија: picture-alliance/dpa/S. Barbarousis
„Вечниот“ Метју Нимиц
Единствена константа во деценискиот спор остана американскиот правник и дипломат, Метју Нимиц. Именуван од страна на Обединетите нации за медијатор во спорот пред 23 години, Нимиц и натаму е оптимист и верува дека може да се најде решение за проблемот. Последната серија средби со политичките лидери во Скопје и Атина ја имаше во јули годинава.
Фотографија: MIA
Нов оптимизам
Смената на власта во Македонија и падот на ВМРО-ДПМНЕ донесоа нов оптимизам дека може да се најде решение за спорот. Владата на Заев по секоја цена сака да обезбеди прием во НАТО на следниот самит на Алијансата во 2018 година. Пречката за тоа и натаму останува Грција, но провејува оптимизам дека под притисок од меѓународната заедница и со нова политика во Скопје, би можело да дојде до исчекор.