Неделните протести во Атина наидоа на голем одзив во германските медиуми. За зголемените даноци и намалените пензии на улиците излегуваа едвај неколку илјади луѓе, но кога е национализмот во прашање, масовноста е голема.
Фотографија: Reuters/C. Baltas
Реклама
„Време е за решенија“, оптимистички најавува во коментарот весникот Тагесцајтунг. Авторот на коментарот смета дека условите се добри за конечно решение на спорот.
„Со минување на време проблемот нема да се реши. Во Атина се свесни за тоа. Веројатно и во Скопје расте свеста дека јужниот сосед, и покрај патриотскиот патос кој одвреме-навреме го емитува, нема територијални претензии. Притоа, сите грчки влади во последните 20 години прифаќаа дека името Македонија ќе биде дел од решението. Во замена бараат уставни и безбедносни гаранции кои ќе ги спречат идните соништа за Голема Македонија до Егејот.
Поранешниот македонски премиер Груевски не беше подготвен да даде такви гаранции. Неговиот социјалистички наследник Зоран Заев, размислува поинаку и добро се разбира со грчкиот премиер Алексис Ципрас. Но одеднаш повторно се јави улицата во Грција. Стотици илјади демонстрираат. Како времето да се врати назад за 26 години. Но сепак многу нешта се поинакви:
Денес големите партии не се категорично против компромис, државната телевизија не промовира патриотска идеологија, а моќната православна црква делува поделена по однос на македонското прашање. Сѐ на се: доаѓа времето за решение“, заклучува Тагесцајтунг.
Големо внимание во германските медиуми за протестите во АтинаФотографија: deutschlandfunk.de
„Флексибилно цинично“ е насловот на коментарот во Франкфуртер алгемајне цајтунг, во кој освен состојбата во Грција, се анализира и однесувањето на Русија во спорот за името.
„Спорот за името меѓу Грција и Македонија е повеќе од само фарса меѓу две држави. Тој може да има последици за стабилноста на целиот регион на Југоисточна Европа. Затоа што Атина не дозволува Македонија да се вика исто како и нејзината истоимена провинција, со години го блокира приближувањето на нејзиниот северен сосед кон ЕУ и НАТО. Тоа со години ја насочуваше Македонија кон авторитарно-националистички курс кој речиси ја растргна земјата, а последиците за околните држави ќе беа непроценливи. Новото придвижување во спорот за името е овозможено благодарение на демократските промени во Македонија. Но тоа ќе биде доведено во опасност доколку Атина под притисок на националистичките демонстрации повторно стане тврдоглава. Надвор од Македонија тоа ќе израдува уште некого: Кремљ, кој сака да го спречи зачленувањето на Македонија во НАТО. Во однос на ова прашање Москва се покажува флексибилно цинична како и секогаш. Досега имаше големо разбирање за македонските националисти, а министерот Лавров сега ги советува Грците да не прифаќаат компромис“, пишува ФАЦ.
Во анализата која ФАЦ дополнително ѝ ја посветува на состојбата во Грција, се наведува дека барањето на грчките националисти зборот Македонија да не се содржи во името на соседната земја „звучи апсурдно и е апсурдно, но во истовреме тоа претставува политичка реалност која не може да се игнорира“.
Во однос на критиката кон Русија содржана во коментарот, ФАЦ ги наведува изјавите на шефот на дипломатијата Сергеј Лавров од изминатиот период, но и начинот на кој известуваат руските медиуми.
Државно контролирана новинска агенција Риа со недели редовно и со големи симпатии известува како 'гласот на народот' се спротивставува на сопствената влада. Можно е гласот на народот кој има поддршка од Кремљ да победи“, пишува ФАЦ.
Против зголемувањето на даноците, намалувањето на пензиите и приватизациите не излегуваа ни по 5.000 луѓе на улиците. Но, Македонија ги разбранува Грците.Фотографија: Getty Images/AFP/L. Gouliamaki
Ноје Цирхер Цајтунг пишува за протестите во Атина во текст под наслов „Против 'кражбата на Македонија'“.
„Со напорите да му стави крај на 26 годишниот спор околу името, се чини дека премиерот Алексис Ципрас ја отвори Пандорината кутија. Најголемата опозициска партија, Нова демократија, е поделена во однос на македонското прашање. Неговиот помал десно-националистички коалициски партнер Анел го доведе Ципрас во невозможна позиција. А гласачите му ја откажуваат поддршката. Против зголемувањето на даноците, намалувањето на пензиите и приватизациите не излегуваа ни по 5.000 луѓе на улиците. Но, Македонија ги разбранува Грците.
'Луѓето сакаат нешто на што конечно ќе бидат горди. Националните теми, притоа, се најлесните околу кои може да се постигне единство', вели Христомос Тасис, политиколог на Универзитетот Комотини. Тој детектира една нова поделба во земјата: од една страна политичките и економските елити кои се залагаат за реализам и посакуваат компромис со Македонија, а од другата страна народот, кој вели 'не'“, пишува НЦЦ.
Децениски спор за името меѓу Македонија и Грција
Спорот за името меѓу Македонија и Грција траеше речиси три полни децении, и беше окончан со Преспанскиот договор. Спорот беше проследен со многу протести, блокади и вето за членството на Македонија во НАТО.
Спорот меѓу двете земји ескалираше веднаш по прогласувањето на независноста на Македонија од поранешна Југославија. Грција го блокираше приемот на земјата во ОН и признавањето од страна на Европската заедница и покрај позитивната препорака од т. н. Бадинтерова комисија.
Фотографија: Dnevnik
Забрана за зборот „Македонија“
Првичната грчка позиција на почетокот на 1990-те години беше дека во името на соседната држава не смее да се содржи зборот „Македонија“. Носители на таквата политика беа владата на премиерот Констанин Мицотакис, и подоцна особено шефот на дипломатијата Андонис Самарас. Самарас поднесе оставка и предизвика пад на владата на Мицотакис по приемот на Македонија во ОН под референцата БЈРМ.
Фотографија: Reuters/A. Avramidis
Привремената спогодба од 1995 година
На 13 септември 1995 година во Њујорк беше потпишана Привремената спогодба која требаше да води кон нормализација на билатералните односи. Претходно, на 6 јануари 1992 година, Македонија го смени државното знаме со симболот на сонцето од Вергина и Уставот во делот кој, според Грција,содржеше иредентистички позиции. Со тоа беше ставен крај и на 18-месечното трговско ембарго кон Македонија од Атина.
Фотографија: picture-alliance/dpa/M. Antonov
Меѓународно признавање
По спогодбата со Грција, Македонија успеа да се избори за меѓународно признавање под уставното име од 118 држави, како и да влезе во најзначајните европски и светски институции. Но, спорот остана да се влече и во децениите кои следеа. Посуштествени напори од двете страни да се реши спорот, според неофицијални информации, се направени во 2001 и 2005 година, но без успех.
Фотографија: picture-alliance/ dpa
(Нe)потребна провокација
Кон крајот на 2006 година, новата влада на ВМРО-ДПМНЕ предводена од Никола Груевски одлучи да го преименува аеродромот Петровец во Скопје во „Александар Велики“. Грција остро реагира, а спорот полека се враќа на голема врата, сѐ до целосната ескалација на самитот на НАТО во Букурешт во 2008 година.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Самитот во Букурешт
И покрај обидите на медијаторот Метју Нимиц со засилени дипломатски напори и под притисок на САД да се изнајде решение за спорот до самитот на НАТО во Букурешт, тоа не се случи. Атина го блокираше приемот на Македонија во воената Алијанса. На 3 април 2008 година, НАТО му порача на Скопје дека поканата за членство останува отворена доколку се најде компромис со Атина за името.
Фотографија: AP
Тужба во Хаг
Во ноември 2008 година, македонската влада одлучи да покрене тужба пред Меѓународниот суд на правдата во Хаг против Грција поради ветото во Букурешт. На 5 декември 2011 година, Судот пресуди во корист на Македонија и заклучи дека Грција ја прекршила Привремената спогодба. Но, во истовреме Судот заклучи дека нема правна сила да ѝ нареди на Грција да го повлече ветото.
Фотографија: MIA
Антиквизација
Процесот што започна со преименувањето на аеродромот во Скопје во 2006 година, по самитот во Букурешт доби далеку пошироки димензии. Владата на ВМРО-ДПМНЕ започна со масовно преименување на објекти и улици и изградба на проектот Скопје 201, во чиј центар се наоѓа споменикот на Александар Велики (наречен Воин на коњ). Проектот чинеше повеќе од 600 милиони евра и ѝ донесе многу критики на земјата.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Преговори во (не)пријателска атмосфера
Иако преговорите околу спорот за името продолжија и во следните години, по самитот во Букурешт, ескалираа националистичките страсти и навреди меѓу двете држави. Грција остро реагираше на билбордот (на фотографијата) на кој грчкото знаме беше претставено со свастика. На слични провокации од грчка страна, особено од страна на грчката армија, реагираа и македонските власти.
Фотографија: picture-alliance/ dpa
Чија е Македонија
И во северна Грција во меѓувреме речиси сите позначајни објекти го носат името „Македонија“. Официјалната „црвена линија“ на Атина во меѓувреме е дека мора да се најде заеднички прифатливо име за меѓународна употреба „ерга омнес“ со географска додавка. Најчесто се споменуваат придавките северна и горна кон името Македонија.
Фотографија: picture-alliance/dpa/S. Barbarousis
„Вечниот“ Метју Нимиц
Единствена константа во деценискиот спор остана американскиот правник и дипломат, Метју Нимиц. Именуван од страна на Обединетите нации за медијатор во спорот пред 23 години, Нимиц и натаму е оптимист и верува дека може да се најде решение за проблемот. Последната серија средби со политичките лидери во Скопје и Атина ја имаше во јули годинава.
Фотографија: MIA
Нов оптимизам
Смената на власта во Македонија и падот на ВМРО-ДПМНЕ донесоа нов оптимизам дека може да се најде решение за спорот. Владата на Заев по секоја цена сака да обезбеди прием во НАТО на следниот самит на Алијансата во 2018 година. Пречката за тоа и натаму останува Грција, но провејува оптимизам дека под притисок од меѓународната заедница и со нова политика во Скопје, би можело да дојде до исчекор.
