Идејата за формирање на регионална зона на слободна трговија на Западниот Балкан е тема со која се занимава швајцарскиот Ноје Цирхер Цајтунг, споредувајќи ја притоа со „мини-Југославија“.
Реклама
„Оние кои со автомобил ги минуваат границите на Западниот Балкан, знаат како изгледа кога десетици, понекогаш и стотици камиони стојат на работ на патот и со часови и денови чекаат да ја минат границата. Возачите дремат или играат карти. Колоната на секои половина час се поместува за неколку метри. Тоа чини многу. Според проценките на српската влада, бирократските пречки во регионот на Западниот Балкан предизвикуваат двојно поголеми трошоци во логистиката од оние кои се вообичаени во ЕУ“, пишува „Ноје цирхер цајтунг“.
„Тие околности во февруари го поттикнаа тогашниот српски премиер и актуелен претседател Александар Вучиќ да му предложи на австрискиот канцелар Кристијан Керн формирање на царинска унија на Западниот Балкан. Идејата беше позитивно примена. Австрија, заедно со Германија, Франција и Италија го поддржуваат т. н. Берлински процес. Од 2014 година оваа иницијатива се обидува да ја унапреди интеграцијата на Западниот Балкан. Реформската динамика запре бидејќи претседателот на Европската Комисија, Жан Клод Јункер најави петгодишен мораториум на прием на нови членки во ЕУ. Досегашните резултати на Берлинскиот процес се скромни. Дотолку повеќе, Берлин и Брисел го поздравуваат предлогот од регионот кој е на нивна линија“.
Според НЦЦ, актуелната состојба во регионот не е добра: „Шесте национални пазари на Западниот Балкан се премногу мали и компликувани за да можат да привлечат странски инвеститори. Доколку би се поврзале во заеднички економски простор, тој би имал нешто помалку од 20 милиони жители- и заедничка регулатива“.
„За волја на вистината, земјите на Западниот Балкан се членки на Договорот за слободна трговија- Цефта, но неговото спроведување е фалично. Државите се изолираат со трговски пречки и повремено отвораат мали трговски војни за да ги заштитат своите пазари од конкуренција. Бирократските пречки за слободата на капиталот на пазарот на трудот се големи. Трговскиот волумен со ЕУ изнесува 57,4%, а во рамките на регионот е само 18,5%. Создавањето на царинската унија, според српско видување, би било круна на регионалната економска зона. Благодарение на подобрените сообраќајници, меѓусебно признавање на дипломите, отворање на пазарот на трудот и брз интернет, треба да се стимулира раст кој ќе биде овозможен со извоз“.
„Предлогот на Вучиќ во регионот е примен со скепса“, пишува натаму НЦЦ, со објаснување дека Косово е против затоа што стравува дека нема сите да бидат еднакви во унијата, додека Црна Гора стравува дека тоа би било „евтина алтернатива на ЕУ“. Дополнително, во регионот се стравува какво влијание врз нив би имал договорот за слободна трговија меѓу Русија и Србија. Економистите велат дека тој ќе мора или да се поништи или да го прифатат сите земји.
„Но, не само изјавите од Белград донесоа позитивно расположение во регионот. Комесарот за проширување на ЕУ, Јоханес Хан со шестмината премиери во албанскиот град Драч договори акциски план за создавање на регионална економска унија. Одеднаш сите беа сложни за натамошните чекори. На Западниот Балкан очигледно не е сеедно дали некоја порака ќе стигне од Белград или од Брисел“, заклучува НЦЦ.
Фотографија: picture-alliance/ dpa
Тито како симбол
Австрискиот „Стандард“ пишува за одлуката на властите во Загреб, Хрватска да го сменат името на плоштадот Маршал Тито - сега тоа ќе биде Плоштад на Републиката. „Тоа беше желба на една екстремно десничарска партија чиј соосновач е поранешниот хрватски министер за култура Златко Хасанбеговиќ. На Милан Бандиќ, градоначалникот на Загреб, таа нова мала партија му беше потребна за да има мнозинство во градското собрание. За Бандиќ идеологиите и онака никогаш не биле важни- важно му е само да остане на власт“.
„Во Хрватска, дебатата за историската улога на Тито редовно води во ерупција на емоции и жестоки политички судири меѓу неговите симпатизери и противници. За Хасанбеговиќ, Тито не е ништо друго освен тоталитарен лидер под чија команда по Втората светска војна биле вршени злосторства и кој ги кршел човековите права. За неговите симпатизери во земјите на екс Југославија, антифашизмот како персонификација на Тито, е единствена позитивна идеологија која има традиција и со која се идентификува секој кој сака да се дистанцира од доминантниот национализам“, пишува „Стандард“.
Насловните страници на „Шпигел“ за Југославија
Германскиот неделник „Шпигел“ слави 70 години постоење. На неговите насловни страници Југославија се најде 15-тина пати. Македонија, досега, ниту еднаш.
Титовата одисеја?
Во септември 1951. насловната страница излезе во 3 бои. Приказната за „Титовата одисеја“, наречена е „Ничиј слуга во ничија земја“. Во текстот е картата на двата блока и Југославија помеѓу со прашањето: Клучна алка или пукнатина во тврдината?. Авторот пишува: силната Југославија му е потребна на Запад- „засега“- и тоа како комунистичка земја која ја демонстрира слабоста на Источниот блок.
Фотографија: Der Spiegel
Свежа крв
Насловната страница од октомври 1964. година има посредно врска со Југославија. Станува збор за гастарбајтерите, кои пристигнуваа од Иберискиот полуостров, од Италија, Југославија, Грција и од Турција. „Стројниците на западногерманските работодавачи зујат по континентот за да донесат свежа крв на пазарот на труд“, пишува во текстот.
Фотографија: Der Spiegel
Моделот се распаѓа
Неверојатно далековиден изгледа текстот од 21. јануари 1980: „Тито е сѐ уште жив“- кој во „Југославија по Тито“ ја гледа следната светска криза? Прогнозата гласи: „Националистичките групи се борат меѓу себе, економскиот замав е запрен, моделот Југославија се распаѓа“. Додуша, не дојде до светска војна, т.е. до судир меѓу Советите и Американците во Југославија, како што се плашеше „Шпигел“.
Фотографија: Der Spiegel
Големосрпски блок
„Зандана за народот на Југославија: Терор на Србите“ е наслов од јули 1991. по прогласувањето независност на Хрватска и Словенија. Во текстот се потсетува дека 38% Срби живеат во другите југословенски републики и оти Милошевиќ веќе подготвува ново цртање на границите. „Во оваа завршна фаза чукна часот за српската воена мафија во карпата на мултинационална држава да издлаби големосрпски блок.“
Фотографија: Der Spiegel
Импотентноста на Западот
„Сликите не се толку утописки, толку слични на Војни на ѕвездите“, како што е случај во Заливската војна која е водена со прецизни бомби, пишува „Шпигел“ на почетокот на јули 1992. Сликите од Југославија се „полни со бруталност и архаична грозоморност“. Се тематизира и „импотентноста“ на западните демократии и ОН за време на оваа, како што ја нарече Милован Ѓилас: „најглупава од сите војни“.
Фотографија: Der Spiegel
Непожелни
Приказната за егзодусот од Југославија звучи актуелно. Насловот од крајот на јули 1992. гласи: „Бран од Балканот: Кој ќе ги прифати бегалците?“ Зборовите за прифаќањето на стотици илјади босански муслимани можат да се применат и денес: Бегалската трагедија можат да ја ублажат само брзи договори и прифатни контингенти. Но Европската заедница се колеба: секој непожелните ги турка кај некој друг“.
Фотографија: Der Spiegel
Србите против остатокот од светот
Наредната насловна страница е дури во јуни 1995. На неа „господарот на војната“ Радован Караџиќ со зборовите: „Србите против остатокот од светот“. Повод е заробувањето на 370 Сини шлемови. Интервју даде тогашниот шеф на дипломатијата на СРЈ, Владислав Јовановиќ: „Младиќ е тврдоглав, но способен генерал. Во Титовите школи научи да почитува политички авторитети. Нема да се закачи со Караџиќ“
Фотографија: Der Spiegel
Казнено бомбардирање
„Шпигел“ за бомбардирањето на СРЈ во 1999. објавува пет насловни страници едно по друго. Првата е со наслов: „Војна против убивањето- страв од неконтролиран пожар“. Интервенцијата на НАТО е наречена „казнено бомбардирање“, кое Белград треба да го принуди на договор со косовските Албанци. Но се ризикува прелевање на конфликтот посебно во Македонија, но и во Германија, каде има многу Срби и Албанци.
Фотографија: Der Spiegel
Дебакл на НАТО
Три недели подоцна магазинот пишува за „дебакл на НАТО“, кој со „сѐ повеќе авиони и напади“ се обидува да го зголеми притисокот врз Белград, но се почесто погодува и цивилни цели. Дури тројца новинари во интервју го притискаат шефот на дипломатијата Јошка Фишер, кој се брани од обвинувањата: „За мене војна е војна, а тоа значи дека страдаат луѓе, често невини луѓе. Затоа војната е толку ужасна.“
Фотографија: Der Spiegel
Војна за чиста совест
Во наредното издание се најавува „одлуката“- копнена војна или мир. Во остриот текст германското учество во бомбардирањето на СРЈ се критикува како „војна за чиста совест“. Се исмеваат и споредувањето на Милошевиќ и Хитлер и „војничкиот новоговор“ за „колатерална штета“ со заклучок: „Никој сериозно не може да тврди дека војната на Косово е во согласност со повелбите на ОН“.
Фотографија: Der Spiegel
Mir?
На 7. јуни, три дена пред крајот на бомбардирањето, насловот е „Мир? Цена, ризик, последици“.Канцеларот Герхард Шредер во интервју вели: „Војната никогаш не се исплатува.Но за жал беше неопходна за да се елиминира конфликт, кој инаку би имал далеку потешки последици.“ Дописничката од Белград јавува:„Олеснувањето кај Србите поради претстојниот крај на војната се меша со бесот кон режимот“.
Фотографија: Der Spiegel
Најопасен дел од авантурата
Седма насловна страница која е посветена на војната на Косово. Тоа говори колку за Германците беше значаен овој судир- прва „германска војна“ по Хитлер. Шпигел за влегувањето на меѓународните сили на Косово пишува дека тоа е „можеби најопасниот дел од целата балканска авантура на НАТО“.За Милошевиќ пак прашањето: Уште колку царот на Србите може да се задржи на власт? Дали му се заканува пуч?“
Фотографија: Der Spiegel
Пад на последниот бастион
Последната насловна страница на „Шпигел“ за регионот е на 9. октомври 2000., што покажува дека падот на Милошевиќ значеше и пад на интересот на светските медиуми за регинот. Во насловот цитат од Воислав Коштуница: „Денеска пишуваме историја“. Во текстот малку помпезно (и неточно) стои: „Со неосталинистот Милошевиќ, волјата на народот го збриша и последниот комунистички бастион во Европа.“
