Европа пред половина година за првпат „ги засука ракавите“ за вакцинација против Ковид-19. Но, кампањата за вакцинација не се одвиваше секаде и секогаш лесно. Ова е европскиот биланс.
Реклама
Каков успех беше тоа кога Европската комисија неколку дена пред Божиќ ја одобри за употреба корона вакцината на Бионтек/Фајзер и на 27 декември повеќето ЕУ земји започнаа со вакцинација. Оттогаш милиони дози од неа се веќе аплицирани низ Европа, а во меѓувреме во Европската унија беа одобрени и вакцините на Астра Зенека, Модерна и Џонсон и Џонсон. Во кои земји кампањата за вакцинација се одвиваше добро, а каде имаше проблеми и процесот беше бавен?
Германија
Едит Квоизала, 101 годишна старица која живее во старечки дом во Саксонија Анхалт, беше првата во Германија која прими вакцина за заштита од Ковид-19. И тоа еден ден пред официјалниот старт на вакцинацијата закажан за 27 декември. Но, вакцинацијата во Германија се одвиваше бавно, бидејќи од различни причини имаше недостаток на вакцини.
На почетокот се вакцинираше само во набрзина поставени центри за вакцинација, а потоа тоа почнаа да го прават и матичните лекари. Првите недели и месеци министерот за здравство Јенс Шпан сигурно имаше неколку непроспиени ноќи бидејќи кампањата за вакцинација на почетокот беше близу до фијаско. Многумина кои сакаа да се вакцинираат се жалеа на хаос во закажувањето термини и долги часови чекање на телефонските инфо-линии.
Обвинувањата на сметка на политиката гласеа – за разлика од САД, Европската комисија пропушти навреме да нарача доволно вакцини додека тие беа сè уште во тест фаза. Германската канцеларка Ангела Меркел ја презема кампањата за вакцинација во свои раце и свика неколку “самити за вакцинација“ – додуша без видлив успех. Дури во вториот квартал од годинава вакцинацијата се забрза. Според податоците од Роберт Кох институтот во моментов половина од населението во Германија има примено барем по една доза.
Франција
„Премногу сме бавни, компликувани и бирократски. Мора да бидеме побрзи“, изјави претседателот на втората по големина држава во ЕУ, Емануел Макрон, прилично самокритично на самитот на крајот на март, на кој меѓу другото се разговараше и за распределбата на вакцини во Европската унија. И во Франција вакцинацијата се подобруваше од месец во месец. Исто како и во други земји имаше приоритетни листи на за вакцинација според старост и ризични групи.
Вакцини- адути на човештвото против Ковид-19
Глобалната кампања за вакцинација против Ковид-19 зема сѐ поголем замав. Во различни земји, создадени се или на повидок се вакцини, кои сега се главно оружје на човештвото во справувањето со пандемијата.
Фотографија: Francis Dean/Dean Pictures/imago images
Бионтек/Фајзер: почеток на иРНК-револуцијата
Првата вакцина против Ковид-19, одобрена за употреба во САД и во ЕУ, беше вакцината на германските научници со турски корени Угур Шахин и неговата сопруга Озлем Туречи. Нивната фирма Бионтек од Мајнц влезе во сојуз со американскиот гигант Фајзер. Медиумите почнаа да зборуваат за „револуција“ во фармацевтската индустрија, откако е создадена првата иРНК вакцина.
Фотографија: Francis Dean/Dean Pictures/imago images
Модерна: родум од универзитетот Харвард
Американската компанија за биотехнологија Модерна е специјализирана и за РНК технологии, кои се сметаат за нов чекор во медицината. Нејзиното седиште се наоѓа во Кембриџ, Масачусетс, во близина на универзитетот Харвард, чии научници ја основаа компанијата во 2010 година. Вакцината на Модерна, создадена со финансиска поддршка од властите, беше втората корона-вакцина регистрирана во САД и во ЕУ.
Фотографија: Matthew Healey/AFP/Getty Images
АстраЗенека: „Оксфордската вакцина“
Научниците од Универзитетот Оксфорд во соработка со британско-шведската компанија АстраЗенека вршеа клинички испитувања и производство на нивната вакцина. Таа во голема мерка се користи во Велика Британија, ги исполнува условите во ЕУ и активно се користи во земјите во развој, бидејќи „вакцината од Оксфорд“ има многу ниска цена. Така, таа се произведува во Индија за локалниот пазар и за извоз.
Фотографија: Channi Anand/AP/picture alliance
Спутник V: првата одобрена вакцина во светот
Во август 2020, Русија објави дека прва во светот регистрирала вакцина против коронавирусот наречена Спутник V. Масовната вакцинација на руското население официјално започна во јануари 2021. Оваа векторска вакцина, изработена од научниците од Московскиот центар Гамалеја, се промовира на странските пазари од страна на Рускиот фонд за директни инвестиции.
Фотографија: Aizar Raldes/AFP/Getty Images
Џонсон и Џонсон: доволна е една доза
Американска корпорација Џонсон и Џонсон е еден од шесте производители на корона-вакцини со кои ЕУ склучи прелиминарни договори за снабдување. Од нејзината векторска вакцина потребна е само една доза, а не две како останатите и се чува во конвенционални фрижидери. За ЕУ оваа вакцина, која доби дозвола за употреба на 11.03. ќе ја произведува белгиската сестринска фирма на Џонсон и Џонсон - Јансен.
Фотографија: Johnson/AP/picture alliance
Синовак: тивкиот конкурент од Кина
Без многу врева и детални извештаи за клиничките испитувања, Кина разви најмалку три вакцини. Една од нив, создадена од деактивиран коронавирус, Синовак Биотек ја тестираше во неколку азиски земји, вклучувајќи ја и Индонезија, која потоа веднаш ја нарача. Да им даде пример на своите сонародници, претседателот на Индонезија, Џоко Видодо, прв се вакцинираше.
Фотографија: Laily Rachev/Biro Pers Sekretariat Presiden
Синофарм: Првата кинеска вакцина
Станува за вакцина со „деактивиран“ вирус која државната компанија ја разви во соработка со Институтот за вирологија од Вухан. Овој вид на вакцини се користи веќе со децении, со добри резултати во пракса. Вакцината која веќе се користи во Србија и во Унгарија, беше првата која доби одобрение за употреба од кинеските власти.
Американската фармацевтска компанија Новавакс објави дека нејзината вакцина е 96 процентно ефикасна против оригиналниот вирус и 86 проценти против британскиот сој. Тоа произлегува од студијата што Новавакс ја спроведуваше во Велика Британија. Вакцината може да биде одобрена за употреба во САД уште во мај, доколку властите утврдат дека податоците од Велика Британија се доволни, соопшти компанијата.
Фотографија: Justin Tallis/AFP/ Getty Images
КјурВак: Печатач за вакцини на Тесла
Втората германска иРНК вакцина, која се очекува да биде регистрирана до лето, ќе биде произведена и извезена на глобално ниво од компанијата КјурВак од Тибинген, во партнерство со концернот Баер. Но, ќе биде можно таа да се направи директно во клиниките ширум светот. Елон Маск (втор од лево) демонстрираше мобилен печатач на вакцини создаден од германската сестринска фирма Тесла Громан.
Фотографија: picture-alliance/dpa/T. Schwarz
Санофи: два неуспеха и помош за Европска унија
Француската компанија Санофи е еден од најголемите светски производители на вакцини. Но, овојпат тоа не и' успеа - двапати: ни заедничкиот развој со британската ГлаксоСмитКлајн, ниту обидот за создавање иРНК вакцина досега не дадоа резултати. За да помогне во обезбедувањето на вакцини за земјите од ЕУ, нејзината фабрика во Франкфурт на Мајна ќе произведе 125 милиони дози од вакцината на Фајзер.
Фотографија: C. Stoll/Sanofi
10 фотографии1 | 10
Од 1 јуни во Франција може да се вакцинираат сите возрасни, додека од 15 јуни дозволена е вакцинација и на деца над 12 години. Според извештаите интересот е огромен, но процесот е добро организиран. До сега во Франција се аплицирани 50 милиони дози, а една четвртина од населението има примено по две дози. Неуспех за „Големата нација“ е тоа што сè уште не успеа да извади своја вакцина против корона на пазарот. Вакцината на францускиот концерн Санофи е сè уште во тест-фаза.
Италија
Сликите од Бергамо од минатата пролет делуваа предупредувачки и отрезнувачки – редици пред болниците, истоштени лекари и медицински сестри, преполни одделенија за интензивна нега и цели сали со ковчези на починати од корона. Провинцијата во Северна Италија беше меѓу првите жаришта на корона на континентот. По ова следеа строги мерки и карантин – надежта за вакцините беше разбирливо голема. Во меѓувреме 17 од 60 милиони Италијанци се целосно вакцинирани.
Но, се чини подготвеноста за вакцинирање опаѓа јужно од Алпите. Минатата недела премиерот Марио Драги се чувствуваше принуден да апелира. „Најлошо што може да направите е да не се вакцинирате или да примите само една доза,“ рече Драги.
Светските лидери ги засукаа ракавите - која вакцина ја одбраа
Германската канцеларка Ангела Меркел се приклучи на растечката листа на светски лидери кои се вакцинираа против Ковид-19, таа прими АстраЗенека. Преглед на дел од државниците кои веќе се вакцинираа.
Фотографија: Frank Augstein/AP Photo/picture alliance
Џо Бајден
Американскиот претседател Џо Бајден во јануари ја прими втората доза вакцина од Бионтек/Фајзер. До средината на април, според податоците на Американските центри за контрола и превенција од заразни болести, во САД најмалку 120 милиони граѓани примиле прва доза вакцина, а преку 70 милиони се целосно имунизирани.
Фотографија: Tom Brenner/REUTERS
Бенјамин Нетанјаху
Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху исто така прими вакцина од Бионтек/Фајзер. Израел има на располагање милиони вакцини преку договор со Фајзер, кој предвидува давање медицински податоци на фармацевтскиот концерн за возврат. До средината на април, 53% од 9 милиони жители на Израел се имунизирани со вакцината на Бионтек/Фајзер. Израел главно ги укина рестрикциите воведени поради пандемијата.
Фотографија: Amir Cohen/REUTERS
Нарендра Моди
Индискиот премиер Нарендра Моди на 1 март бил имунизиран со вакцината Коваксин, произведена во Индија. Во земјата први на ред за вакцинација се вработените во здравството, на првата линија во борба против Ковид-19 и хронично болните. Индија во моментов е втора во светот според бројот на случаи на заболени од Ковид-19, по најновиот пораст на нови инфекции.
Британскиот премиер Борис Џонсон ја прими првата доза од вакцината на АстраЗенека во март. Таа е развиена во соработка со Универзитетот Оксфорд и во моментов е во фокусот поради низа контроверзи. Неколку земји ја прекинаа нејзината употреба поради случаи на згрутчување на крвта кај вакцинирани со оваа вакцина.
Фотографија: Frank Augstein/AP Photo/picture alliance
Жан Кастекс
Францускиот премиер Жан Кастекс беше вакциниран со АстраЗенека во истиот ден со британскиот колега Борис Џонсон. Тој тоа го направи пред телевизиските камери, со цел да ја врати довербата во оваа вакцина кај граѓаните.
Фотографија: Thomas Coex/AP Photo/picture alliance
Скот Морисон
На австралискиот премиер Скот Морисон му беше инјектирана вакцината на Бионтек/Фајзер. Тој тврдеше овој месец дека Австралија во вакцинацијата ги надминала Германија, Нов Зеланд, Јужна Кореја и Јапонија. Но, сепак тој се откажа од својата цел – сите Австралијци да бидат целосно имунизирани до крајот на оваа година.
Фотографија: Mark Evans/Getty Images
Реџеп Таип Ердоган
Турскиот премиер Ердоган пред камерите се вакцинираше со кинеската вакцина Синовак во јануари. Целта на јавното вакцинирање беше да ги мотивира граѓаните да се имунизираат. Во Турција досега се дадени околу 19 милиони дози вакцини, главно Синовак, додека вакцинирањето со Бионтек/Фајзер почна на 2 април.
Фотографија: Murat Cetinmuhurdar/Presidential Press Office/REUTERS
Јок Видодо
Индонезискиот претседател Јоко Видодо ја прими вакцината Синовак. Втората доза му беше дадена на 27 јануари, настанот беше пренесуван во живо на телевизијата. Владата планира со вакцинација на 181 милион жители да заврши во следната година.
Според експертите причина за опаднатиот интерес е одлуката на владата поради ретки фатални последици вакцината на Астра Зенека да им се препорачува само на постари од 60 години, што кај многумина предизвика недоверба. Многу Италијанци кои беа вакцинирани со Астра Зенека мораа да добијат различна вакцина како втора доза. Дури и премиерот Драги призна дека и во неговиот случај било така.
Малта
Мала, ама за пофалба. Најмалата држава во Европа е првак во однос на вакцинирањето. Веќе кон крајот на мај министерпт за здравство, Крис Фирне, објави дека Малта ја постигнала прелиминарната цел да се вакцинираат 70 проценти од населението како прва земја во Европа. Експерти сметаат дека кога ќе се достигне тој праг се постигнува т.н. имунитет на стадо. Но, како и успеа на Малта тој подвиг? Малта исто така започна со вакцинацијата во декември минатата година и немаше посебни договори со производителите. Но, тамошната влада реагираше брзо за нарачки на количини кои останале неподигнати од други држави. А, во мала земја како Малта со 440 илјади жители и мал екстра контингент прави голема разлика. Покрај тоа во помала земја се пократки патиштата на дистрибуција, а и се друго е полесно да се организира. Успехот и овозможи на Малта да воведе олабавувања за кои други земји може само да сонуваат. Тоа раѓа надежи за туристичкиот сектор на медитеранскиот остров. Малта за претстојната сезона сака да се профилира како безбедна туристичка дестинација.
Србија: Вакцина за доверба
01:57
This browser does not support the video element.
Велика Британија
Во јануари 2020, нешто пред почетокот на корона кризата, Велика Британија ја напушти ЕУ и затоа за време на пандемијата си тераше своја политика. Веќе на 8 декември, три недели пред ЕУ, Британците започнаа со вакцинацијата, пред се со вакцината на Астра Зенека. Од тогаш Европа без завист мора да признае дека британската кампања за вакцинација е голем успех.
Една од причините е што Велика Британија не е врзана на постапките за одобрение на вакцините и квотите за распределба на Европската комисија. Половина од Британците се вакцинирани со две дози, а околу 80 проценти имаат добиено барем по една доза. Појавата на делта варијантата уште повеќе ја зголеми подготвеноста за вакцинација во земјата. Од 18 јуни може сите лица над 18 години да се пријават за термин, повеќе од еден милион термини се дадени за само два дена по укинувањето на приоретизирањето по возрасни групи. Но, тоа не значи враќање во слобода за Британците. Заради делта варијантата која се шири пред се меѓу млади луѓе за 21 јуни планираното укинување на рестрикциите премиерот Борис Џонсон го помести за четири недели.
„Вакцината е единствено решение за излез од Ковид-кризата“
15:47
This browser does not support the video element.
Бугарија
Последна во Европа во однос на вакцинирањето е Бугарија. Иако министерот за здравство Костадин Ангелов на 27 декември пред камери се вакцинираше како прв бугарски граѓанин воопшто, но очигледно ни тоа не придонело многу за пораст на довербата меѓу населението. Многу Бугари и натаму се скептични.
Здравствениот систем во Бугарија, една од најсиромашните земји во ЕУ, е релативно слаб. Тоа објаснува зошто надпросечно многу лица заразени со Ковид-19 починаа како последица од болеста. Според Џон Хопкинс универзитетот Бугарија со четири проценти има најголема стапка на смртност во рамки на ЕУ. Експертите забележуваат дека стручните медицински лица ја напуштиле земјата за да работат на запад. Според податоци на "Светот во бројки", дата база на универзитетот Оксфорд, едвај над десет проценти од Бугарите се вакцинирани. Колку сограќани ќе им се приклучат со оглед на скепсата во однос на вакцините, е неизвесно.