Зборот е на сечии усни и му дава име на нашето време: живееме во време на популизам. Да се биде популист долго беше политичка стигма. Но, што е популизам и како тој ни се обраќа?
Реклама
Германскиот речник Дуден го дефинира популизмот како „опортунистичка политика која се обидува да ја придобие наклонетоста на масите“. Зборот потекнува од латинскиот populus - „народ“. Во политиката, ни објаснува Дуден, популизмот е полемички израз, обвинување на сметка на политичкиот противник во однос на јавните објави или акции. Популистите тврдат дека говорат во интерес на „народот“, со што имплицираат контраст во однос на елитите. Но кој точно е народот?
„Ние сме народот“!
Слоганот на демонстрациите во Источна Германија во 1989 година кој го кутна целиот режим на колена во последно време добива сосема ново значење. Со распадот на Источна Германија „народот“ се здоби со статус на херој. Но денес, „народот“- оние кои гласаат за десничарските популисти од Алтернативата за Германија (АФД), за Брегзит или за американскиот претседател Доналд Трамп, и кои наскоро би можеле да ѝ помогнат на Марин Ле Пен за француското претседателство - нѐ плашат.
Кога популистите говорат за „народот“, тие говорат само за своите следбеници. Или како што рече Најџел Фараж, поранешниот лидер на британската УКИП, „вистинскиот народ“: во овој случај, 52 проценти кои гласаа за заминување од ЕУ. Според Фараж, останатите 48 проценти гласови не се од „вистинскиот“ народ. Трамп, користејќи малку поинакви зборови, редовно создава поделби меѓу американскиот народ на добри и неважни. Јарослав Качински, лидерот на полската Партија на правото и правдата, дури и ги опиша поддржувачите на опозицијата како „полоша сорта Полјаци“.
Популистите избегнуваат отворени, непристрасни дискусии. Тие веќе го „знаат“ вистинскиот одговор. И се сметаат за единствени вистински претставници на „народот“. Доказ за тоа е однесувањето на Виктор Орбан, унгарскиот премиер, кој по изненадувачкиот пораз на неговиот Фидес на изборите во 2002, изјави дека едноставно не е можно „народот“ да биде во опозиција.
Востание на прекаријатот
Истражувања за феноменот на популизмот има многу одамна, но заклучоците почнаа да привлекуваат внимание од неодамна. Политичкиот новинар Албрехт фон Луке верува дека се соочуваме со политичка контрареволуција, во смисла на брзи промени на стариот политички поредок кои се случуваат речиси насекаде низ светот. Конфликтот, вели тој, се води меѓу претставници на општеството подготвени на промени, и протагонисти на радикална култура на демаркација и исклучивост кои нудат враќање кон хомогено општество. Голем дел од индустриската работна сила им го сврте грбот на социјалистичките и социјалдемократските партии и се сврте кон десно - речиси насекаде низ Европа. Изборните анализи го потврдуваат тоа. Без разлика дали во САД, Полска или Унгарија, работниците - многу од нив синдикални членови - веќе извесно време гласаат за националистичките партии.
Никој не го објаснува тоа подобро од францускиот социолог и писател Дидие Ерибон - и тоа не во научна студија, туку во фиктивното дело објавено во 2009 година со наслов „Враќање во Ремс“. Книгата сега повторно стана бестселер, во Британија беше објавена во 2013, а во Германија во 2016. Во оваа автобиографска новела, нараторот се враќа во својот роден град Ремс, по 20 години минати во Париз, и се соочува со драматичната промена на интелектуалната клима и групните афилијации во неговото семејство, старите пријатели и соседите.
Трамп: популист, могул, претседател
Тој е градежен претприемач, бестселер-автор, ТВ-ѕвезда, а сега и 45-ти претседател на САД. Во Трамп многумина гледаа комична фигура, но тој сега се вселува во Белата куќа.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Семејството, империјата
Во кругот на најмилите: Доналд Трамп со сопругата Меланија, ќерките Иванка и Тифани, неговите синови Ерик и Доналд јуниор, како и внуците Кај и Доналд јуниор III. Трите деца работат како заменици во „Империјата Трамп“.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Неговиот татко: Фредерик јуниор
Почетниот капитал за своите бизниси Трамп го добил од својот татко Фредерик. Тој на почеток му подарил еден милион долари, а по смртта во 1999 на Доналд и неговите три останати деца им оставил во наследство имот од 400 милиони долари.
Фотографија: imago/ZUMA Press
Милијарди заработени со помош на марката Трамп
Трамп инвестира агресивно, постојано доживува неуспеси, но долгорочно има успешен биланс, на пример со Кулата Трамп во Њујорк. Својот имот Трамп денес го проценува на десет милијарди долари. Експертите сметаат дека пореална е третина од оваа сума.
Фотографија: Getty Images/D. Angerer
„Многу добар, многу паметен“
Тао го вели Трамп самиот за себе, додавајќи дека студирал на елитниот универзитет Вортон во Филаделфија, каде се стекнал со бечелор-диплома во 1968. година.
Претходно неговиот татко го испратил 13-годишниот Доналд во воен интернат во Корнвол за да учи диспциплина. На крајот на школувањето се стекнал дури и со офицерски чин.
Фотографија: picture-alliance/AP Photo/
Со коскен шилец избегнат ангажман во Виетнам
Трамп меѓутоа успеал да избегне учество во војната во Виетнам. Спортскиот млад човек бил прогласен за неспособен за војска поради коскен шилец во петицата.
Фотографија: picture-alliance/AP Photo
Првата сопруга: Ивана
Во 1977 година Трамп се ожени со чешката манекенка Ивана Зелничкова. Три деца се родени во бракот кој постојано беше во сенка на гласините за различни афери.
Фотографија: Getty Images/AFP/Swerzey
Семејство број два
Во 1990 година Трамп се разведе од Ивана и се ожени со својата втора сопруга, 17 години помладата Марла. Заедничката ќерка се вика Тифани.
Трамп не се покажуваше радо во јавноста само со својата жена, туку милуваше да се фотографира опкружен со „мисици“ од различни избори на убавици. Од 1996 до 2015 година тој беше главниот спонзор на изборот за Мис универзум во САД.
Фотографија: picture-alliance/dpa/K. Lemm
Како се прават пари
Како брзо да се заработат милиони? Книгата на Трамп „Начинот на склучување зделки“ дава упатства, таа е делумно автобиографска, делумно советник за амбициозни бизнисмени. Ова дело на Трамп не само што стана бестселер, туку и го стави авторот во фокусот на вниманието на јавноста.
Фотографија: Getty Images/AFP/M. Schwalm
Трамп во политиката
Трамп настапуваше во свое ТВ-шоу, се појавуваше пред камери, но со политика не се занимаваше. Но, на 16 јуни 2015 година најави учество во трката за избор на републикански претседателски кандидат. Неговиот слоган е „Да ја направиме Америка повторно голема“. Кампањата ја водеше со настапи со семејството и со навреди кон доселениците, муслиманите, жените и своите конкуренти.
Фотографија: picture-alliance/dpa/J. Lane
Функција со достоинство
Дали популистот и шоумен сега ќе се претвори во предводник на слободниот свет?Многумина тоа не можат да си го замислат. Но, животниот пат на Доналд Трамп покажува: овој човек располага со преобразувачка способност на камелеон.
Фотографија: Getty Images/AFP/M. Ngan
12 фотографии1 | 12
Против наднационалните сојузи
Комунистичките гласачи се во малцинство меѓу работниците. Меѓу нив доминира десничарскиот Национален фронт, и речиси и да нема солидарност со колегите од странство. „Нештата кои секогаш сме ги мислеле, сега се кажуваат гласно и заканувачки“, заклучува Ерибон. Атмосферата е непријателска.
Ремс е насекаде: во американскиот индустриски регион, во поранешните индустриски региони на централна и северна Англија, како и во источна Германија.
Повторното откривање на националниот идентитет како симбол на супериорност над другите, како безбедно место за развој на сопствените сили, кои наводно ослабнуваат во глобалниот натпревар, е во мода - во Полска, во Унгарија, но најмногу во САД под раководство на Трамп. Пренагласувањето на сопствената нација оди рака под рака со затворените граници, економскиот протекционизам и опасната, ксенофобна социјална клима. Популистичките партии, без разлика дали на власт или во опозиција, ги дискредитираат сите наднационални сојузи. Популистите прогласија сезона на лов за „акронимската збрка“ (ОН, НАТО, ЕУ)- децении на постигнувања во балансирањето на меѓунационалните интереси и конфликти. Сите тие сакаат нивните нации да ги стават сопствените национални вредности и интереси на прво место.
Колку е радикална европската десница?
Бавен економски раст, незадоволство поради политиките на Европската унија и мигрантската криза доведоа до изборен успех на десничарските партии низ цела Европа.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Фрауке Петри, Алтернатива за Германија (АФД)
Лидерот на Алтернатива за Германија, Фрауке Петри изјави дека полицијата може да користи оружје како крајна мерка при спречување на илегално преминување на границата, потенцирајќи дека „таков е законот“. Она што започна како евроскептична партија се претвори во антиестаблишмент и анти-ЕУ политичка сила која на покраинските избори во Германија во март 2016 година освои 25 проценти од гласовите.
Фотографија: Reuters/W. Rattay
Марин Ле Пен, Национален фронт (Франција)
Многумина веруваат дека Брегзит и победата на Доналд Трамп може да бидат стимул за Националниот фронт. Со партијата, која беше формирана во 1972 година, раководи Марин Ле Пен, која во 2011 година го презеде водството од нејзиниот татко Жан-Мари Ле Пен. Национален фронт е националистичка партија која користи популистичка реторика да ги промовира своите анти-имиграциски и анти-ЕУ позиции.
Фотографија: Reuters
Герт Вилдерс, Слободарска партија (Холандија)
Лидерот на холандската Слободарска партија, Герт Вилдерс, е еден од најпроминентните десничарски политичари во Европа. Во декември тој беше осуден затоа што во 2014 година праша толпа граѓани дали сакаат повеќе или помалку Мароканци во земјата, но не му беше изречена казна. Неговата партија се смета за анти-ЕУ и антиисламска и моментално има 15 пратеници во холандскиот парламент.
Фотографија: picture-alliance/dpa/S. Koning
Никос Михалолиакос, Златна зора (Грција)
Никос Михалолиакос е претседател на грчката неофашистичка партија Златна зора. Тој и десетина други членови на партијата во септември 2013 година беа уапсени под обвинение за формирање на криминална организација. Михалолиакос беше ослободен во јули 2015 година. Златна зора освои 18 мандати на парламентарните избори во септември 2016 година. Партијата застапува антиимигрантски ставови.
Фотографија: Angelos Tzortzinis/AFP/Getty Images
Габор Вона, Јобик (Унгарија)
Јобик е унгарска антиимиграциска, популистичка и протекционистичка партија која се стреми да биде дел од следната влада во земјата. Јобик е трета по големина политичка партија во Унгарија и на последните избори освои 20 проценти од гласовите. Партијата бара одржување референдум за членството во ЕУ и се залага за криминализација на „сексуалната девијантност“. Лидер на Јобик е Габор Вона.
Фотографија: picture alliance/dpa
Џими Акесон, Шведски демократи
По изборот на Трамп, лидерот на Шведските демократи Џими Акесон во интервју за шведска телевизија изјави: „Постои движење во Европа и САД кое го предизвикува владеењето на естаблишментот. Тоа очигледно се случува и тука“. Шведските демократи бараат ограничување на имиграцијата, се противат на приклучувањето на Турција во ЕУ и бараат референдум за членството на земјата во ЕУ.
Фотографија: AP
Норберт Хофер, Слободарска партија на Австрија
Норберт Хофер, член на австриската националистичка Слободарска партија, загуби на неодамнешните претседателски избори за само 30.000 гласови, откако беше фаворит во првиот круг на гласање. Поранешниот лидер на Зелената партија освои 50,3 проценти од гласовите, а Хофер осови 49,7%. Слободарската партија се залага за зајакнување на државните граници и ограничување на бенефициите на имигрантите.
Фотографија: Reuters/L. Foeger
Мариан Котлеба, Народна партија – Наша Словачка
Лидерот на крајно десничарската Народна партија – Наша Словачка, Мариан Котлеба, изјави: „Дури и еден имигрант е премногу“. Во друга прилика тој го нарече НАТО „криминална организација“. Оваа партија се залага за напуштање на ЕУ и на Еврозоната. На изборите во март 2015 година партијата освои 8 проценти од гласовите, со што обезбеди 14 мандати во националниот парламент кој брои 150 пратеници.