По единаесет дена жестоки борби меѓу Палестинците и Израел, во сила е примирје. Луѓето во регионот чувствуваат олеснување, но истовремено се прашуваат: колку долго ќе трае прекинот на огнот?
Реклама
Возачите ги притискаат автомобилските сирени, возат делумно браник до браник. Светлината од фаровите е единствената што ја осветлува улицата. Зградите наоколу се темни, нема струја.
Сликите кои новинската агенција Ројтерс ги пренесе од градот Газа, прикажуваат нешто налик на живот во ноќните часови по улиците на Појасот Газа. Се гледаат одделни групи, се јавува за пукање од радост.
Примирјето меѓу Израе и милитантните палестинси групи во Појасот Газа стапи во сила во два часот. Двете страни жестоко се бореа 11 дена.
„Ова не е договор за иднината“
И во Тел Авив луѓето ноќеска излегоа на улиците. Мислењата се поделени: „Мислам дека примирјето нема да трае ни осум часа. Тие повторо ќе испалуваат ракети и ќе се обидуваат да ги убиваат нашите луѓе“, вели еден човек. „Мислам дека е ова добро од хуманитарни причини, за цивилното население на двете страни да се смири малку. Но, не мислам дека Израел постигна многу, ова не е договор за иднината. Ова е ништо“, вели друг граѓанин.
Гутереш повика на дијалог
Генералниот секретар на ОН Антонио Гутереш го поздрави примирјето, повикувајќи ги двете страни да се придржуваат кон него: „Ќе биде тешко, но ќе биде исклучително важно да се одржи прекинот на огнот. Многу важна ќе биде програма за хуманитарна помош и обнова во Газа. Мислам дека ќе биде важно повторно заживување на мировниот процес, за да се постигне решението за две држави“.
Засега примирјето се одржува.
Град на судири: комплексната историја на Ерусалим
Ерусалим е еден од најстарите и најоспоруваните градови во историјата на светот. Ерусалим е свет град за евреите, муслиманите и христијаните. Оттука произлегуваат и речиси сите контроверзи поврзани со него.
Фотографија: picture-alliance/Zumapress/S. Qaq
Ерусалим, градот на Давид
Според Стариот завет, Давид, кралот на двете кралства на Јудеја и Израел, го освоил Ерусалим околу 1.000 година пред новата ера. Седиштето на владата го префрлил во Ерусалим, со што го претворил во главен град и верски центар на кралството. Библијата вели дека синот на Давид, Соломон го изградил првиот храм во чест на Јахве, богот на Израел. Ерусалим станува центар на јудаизмот.
Фотографија: Imago/Leemage
Под персиска управа
Нео-вавилонскиот крал Небукаданезар II (трет од лево) го освоил Ерусалим во 597 п.н.е., според Библијата. Ги заробил кралот Јехоаким (петти од десно) и припадниците на високата класа, ги испратил во Вавилон и го уништил храмот. Откако персискиот крал Сирус Велики го освоил Вавилон, им дозволил на прогонетите Евреи да се вратат во Ерусалим и повторно да го изградат својот храм.
Од 63 година п.н.е. Ерусалим паѓа под окупација на Рим. Се формираат повеќе движења на отпорот, па во 66 година избувнува првата Еврејско-Римска војна. По четири години војната завршува, а храмот е повторно уништен. Римјаните и Византијците владеат со Ерусалим околу 600 години.
Фотографија: Historical Picture Archive/COR
Освојувањето на Арапите
При освојувањето на Сирија, муслиманските армии стигнуваат и до Палестина. По наредба на Калифот Умар (на фотографијата), Ерусалим е освоен во 637 година. Во следните години повеќе различни, меѓусебно спротивставени муслимански владетели го контролираат градот. Ерусалим е често под опсада, а владетелите се менуваат.
Фотографија: Selva/Leemage
Крстоносците
Од 1070 година, муслиманските владетели стануваат сѐ поголема закана за христијанскиот свет. Папата Урбан II повикува на крстоносна војна. Севкупно, пет крстоносни походи се организираат во период од 200 години. Во 1244, крстоносците конечно ја губат контролата врз градот и тој паѓа под муслиманска управа.
Фотографија: picture-alliance/akg-images
Отоманите и Британците
По освојувањето на Египет и Арабија од Отоманите, Ерусалим станува административно седиште на Отоманскиот административен регион во 1535 година. Во првите децении на отоманското владеење, градот доживува процут. Со победата на Британците над Отоманските трупи во 1917 година, Палестина потпаѓа под британска управа. Ерусалим е преземен од Британците без борба.
Фотографија: Gemeinfrei
Поделениот град
По Втората светска војна, Британците се откажуваат од палестинскиот мандат. ОН гласаат за поделба на земјата, со цел да се отвори простор за преживеаните од Холокаустот. Неколку арапски држави започнуваат војна против Израел и освојуваат дел од Ерусалим. Сѐ до 1967 година, градот е поделен на израелски западен и јордански источен дел.
Фотографија: Gemeinfrei
Израел го освојува источен Ерусалим
Во 1967, Израел ја започнува Шестдневната војна против Египет, Јордан и Сирија. Израел ги освојува Синај, Појасот Газа, Западниот Брег, Голанската висорамнина и источен Ерусалим. Израелски падобранци доаѓаат до Стариот град и стојат пред Ѕидот на плачот за првпат од 1949 година. Источен Ерусалим не е официјално анектиран, туку административно интегриран.
Израел не им забранува на муслиманите пристап до светите места. Ридот на храмовите е под автономна муслиманска администрација: муслиманите можат да влегуваат, да го посетуваат храмот и блиската Ал-Акша џамија.
Фотографија: Getty Images/AFP/A. Gharabli
Нерешен статус
Ерусалим до денес останува пречка за мирот меѓу Израел и Палестина. Во 1980, Израел го прогласува целиот град за свој „вечен и нераздвојлив главен град“. Откако Јордан се откажува од своето право на Западниот Брег и Источен Ерусалим во 1988 година, прогласена е државата Палестина. И Палестина го смета Ерусалим, во теорија, за свој главен град.
Фотографија: picture-alliance/dpa/R. Jensen
10 фотографии1 | 10
Успешни меѓународни посредувања
Од почетокот на ескалацијата, милитантните Палестинци истрелаа преку 4300 ракети врз Израел, тврди израелската армија. Израел пак изврши воздушни напади врз цели во Појасот Газа, на двете страни има мртви и ранети.
Сегашното постигнато примирје по најжестоките судири во последните години, се смета за успех на меѓународното посредништво. Во соопштението на израелскиот премиер стануваше збор за египетска иницијатива.
Вклучени беа и САД, американскиот претседател Џо Бајден изјави: „Изразувам голема благодарност за претседателот ал-Сиси и високи по ранг египетски претставници за одиграната решавачка улога. Го ценам и придонесот на други страни во регионот, кои се ангажираа за ставање крај на непријателствата. Овие непријателства за последица имаат трагична смрт на бројни цивили, меѓу нив и деца. Мое сочувство до фамилиите, израелски и палестински, кои загубија свои блиски. Се надевам дека ранетите брзо ќе закрепнат.“
Додека светот одамна инсистираше на прекин на огнот, израелското раководство во изминатите денови упорно ја продолжуваше воената акција. Аргументацијата гласеше – целта е долгорочно ослабнување на милитантните палестински групи во Појасот Газа, изборување стратешки цели. И милитантните Палестинци продолжија со ракетирање на Израел не осврнувајќи се на повиците за прекин.
Како натаму?
Портпарол на Хамас ноќеска изјави дека палестинскиот народ го поддржал востанието. Тој е уверен дека ова е востание, кое ќе ја ослободи земјата и ќе ги заштити светите градови.
Колку долго ќе трае примирјето во овие услови, допрва ќе се покаже. Зашто, оружјето меѓу Израел и милитантните Палестинци често мируваше и досега – на одреден период. Но, тоа досега малку промени во длабоко фундираните проблеми, во конфликтното сценарио.