Претседателката на судот во Гевгелија вчера била повикана веднаш да го напушти семинарот во Струмица за да присуствува на ненајавениот увид, и да одговара на прашања за одобрениот налог за претрес кај судијата Панчевски
Реклама
Само два дена откако судијата Владимир Панчевски поднесе претставка до Судскиот совет за да се испита налогот со кој гевгелиски судија одобрил претрес во негови простории, претседателите на Врховниот суд и на Судскиот совет со свои тимови вчера стигнаа во одвоени и ненајавени посети на Основниот суд во Гевгелија. Во судски кругови велат дека ваква „експедитивност“ досега не е забележана во судската практика. Кај нив постои длабок сомнеж дека зад брзањето не се крие вообичен надзор, туку обид за спасување на Панчевски од одговорност. Караџовски во изминатите два дена не беше достапен ни за коментар на претставката на Панчевски, ни за вчерашната посета на гевгелискиот суд. Претседателот на Врховниот суд, Јово Вангеловски за некои медиуми изјави дека „станува збор за вообичаена контрола“, односно дека таа не е поврзана со жалбата на Панчевски за претресот од страна на СЈО. Но, судски извори за ДВ тврдат дека причината и за двете посети е токму „случајот Панчевски“.
Ја вратиле судијката од Струмица
Вангеловски, кој пред еден месец одби да ги прими членовите на Советот за утврдување факти за да направат увид во списите од предметите „Таргет“ и „Тврдина“, со образложение дека не биле најавени, на истиот начин - ненајавено пристигнал во гевгелискиот суд, во придружба од информатичар. Ненајавено стигнале и претседателот на Судскиот совет, Зоран Караџоски, придружуван од членовите Влатко Самарџиски и Мери Дика. Во времето кога тие пристигнале, претседателката на Основниот суд во Гевгелија, чиј потпис стои на наредбата за претрес кај судијата Панчевски, била на семинар во Струмица, а ненајавените „гости“ побарале веднаш да се врати во Гевгелија. Откако го сторила тоа, почнало испитување на претседателката на судот и на нејзината заменичка: кога стигнало барањето од СЈО, кога била издадена наредбата за претрес кај Панчевски, зошто го потпишала претседателката на судот... Таа била посебно испрашувана на одвоени средби - и од претставниците на Судскиот совет, и на Врховниот суд. Притоа, лице за кое се претпоставува дека било информатичар од Врховниот суд, без да се легитимира во судот на УСБ снимило и одземало податоци од АКМИС-системот.
„Ако Вангеловски бил мотивиран да врши увид во функционирањето на АКМИС-системот, прашање е зошто не почнал прво од Кривичниот суд, кој е на дваесет метри од неговата канцеларија. Особено што во изминатите две години имаше многу индиции кои требаше да се проверат. Не затоа што тоа го бара Прибе, туку пред се, затоа што судиите реагираа на злоупотреби при распределбата на судски предмет. Зошто не го направил тоа? И зошто прво во гевгелискиот суд? Дали тој и Караџовски функционираат како џубокс на Панчевски - тој притиска копче, а тие ги пеат неговите ноти?“, коментираат судии од Скопје.
На увид посебно, на ручек заедно
Судиите од гевгелискиот суд креваат раменици. За разлика од нив, „чаршијата“ е погласна, па брзо се прошири веста дека двата тима кои „случајно“ во ист ден дошле во одвоени посети на гевгелискиот суд, потоа се споиле да ги сумираат впечатоците од увидот на заеднички ручек во блиското Мрзенци.
Ова уследи отка СЈО пред една недела изврши претрес во канцеларијата и во домот на Панчевски, како и во домовите на двајца информатичари вработени во Кривичниот суд. Како што изјави обвинителката Катица Јанева, претресот бил дел од предистражна постапка, со која треба да се утврди дали на други лица им биле издавани службени судски податоци, поврзани со истраги на СЈО. Компјутерите одземени при претресот се дадени на вештачење во МВР.
Сите истраги на македонското СЈО
Таргет, Титаник, Тортура, ТНТ, Транспортер, Тврдина, Трезор, Топлик, Тендери, Тарифа и Тенк се 11-те случаи кои досега ги отвори СЈО. Осомничени или обвинети се многу актуелни и поранешни државни и локални функционери.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Катица Јанева
Катица Јанева беше избрана за Специјален Јавен обвинител на 15 септември 2015 година од страна на Советот на јавните обвинители, а нејзиниот тим се комплетираше со уште 12 обвинители на 4 ноември лани. Нејзиниот избор беше дел од Договорот од Пржино за што согласност дадоа сите лидери на политички партии и големо мнозинство пратеници во Собранието.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Од шионажа до злосторничко здружување
Заклучно со март годинава, во првиот шестмесечен период од работењето, СЈО отворило вкупно 30 предмети против 80 лица. Кривичните дела кои им се ставаат на товар на осомничените и обвинетите се движат од Повреда на избирачко право, Злоупотреба на службена положба до Насилство, Шпионажа и Злосторничко здружување.
Фотографија: MIA
Обработка на прислушуваните материјали
Во септември годинава, СЈО го претстави и вториот шестмесечен извештај за својата работа. Во меѓувреме, ова обвинителство брои 74 вработени. Во тој период, обвинителите преслушале и обработиле 55.240 аудио фајлови, односно 12 проценти од вкупно добиените прислушкувани материјали.
Фотографија: picture-alliance/dpa/C. Charisius
Насилство и фалсификат
Паралелно со поднесениот втор Извештај за својата работа, СЈО ги обелодени и првите две обвиненија. Во првиот предмет, обвинети се седум лица - службеници на УБК кои го уништиле доказниот материјал за неовластеното прислушување. Во вториот, обвинети се 14 лица кои го поттикнувале или извршиле насилство при протестите пред општина Центар во јуни 2013 година. Меѓу нив е и експремиерот Груевски.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Меѓународна поддршка
СЈО во меѓувреме добива отворена поддршка од претставниците на меѓународната заедница. Шефот на германската дипломатија Франк-Валтер Штајнмајер на 1 септември годинава порача дека е важно „СЈО да може непречено да продолжи со својата работа за разјаснување на обвинувањата за злоупотреба на моќта, за повторно да се засили довербата на македонското население во демократските институции на земјата“.
Фотографија: Reuters/I. Kalnins
Титаник- број 1.
Во февруари 2016, СЈО го обзнани својот прв случај, за изборни измами за кои постои сомнеж дека ги извршувала група која ја предводеле ексминистерката Јанкулоска, ексминистерот за транспорт Јанакиески и секретарот на Владата, Божиновски. Осомничени се за криминализација на изборниот процес со незаконско издавање лични карти и вметнување во избирачкиот список на лица, како и насилство, поткуп...
Фотографија: Petr Stojanovski
ТНТ- Како се уриваше Космос
Во април 2016 година беше отворен случајот за незаконското уривање на комлексот „Космос“ на бизнисменот Фијат Цаноски. Иако првично не беа опфатени во истражната постапка, поради аболицијата од претседателот Ѓорге Иванов, осомничени во случајот „ТНТ“ се и експремиерот Груевски, ексминистерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, и актуелниот градоначалник на општина Гази Баба, Тони Трајковски.
Фотографија: Petr Stojanovski
Транспортер- Битола како Токио
Случајот во април 2016, обвинителката Фатиме Фетаи го најави како „веројатно најскапиот превоз за ученици во светот“, кој го плаќал градот Битола. Градоначалникот на Битола Владимир Талески и претседателот на комисијата за јавни набавки на општината, според СЈО, нанеле штета на буџетот од околу 360.000 евра. На Талески му беше одреден и домашен притвор, но во меѓувреме е пуштен на слобода.
Фотографија: DW/Z.Purkovic
Тврдина- уништување на доказите
Во предметот Тврдина кој на јавноста и беше претставен во март 2016 година, осомничени се двајца началници на УБК и ексминистерката за внатрешни работи Гордана Јанкулоска. Тие во 2015 година противзаконски уништиле системи за следење на комуникации, при што е нанесена штета на државата во висина од околу 10 милиони евра. Истите системи претходно биле користени за незаконско следење и прислушкување
Фотографија: MIA
Тортура- изживувањето врз Љубе Бошкоски
На 28 март 2016, СЈО објави дека започнува нова истрага под името „Тортура“, која се однесува на апсењето на лидерот на партијата Обединети за Македонија и поранешен министер за внатрешни работи Љубе Бошковски. Поднесени се кривични пријави против седум лица, меѓу нив шестмина припадници на полициската единица Алфи, а како првоосомничен е тогашниот директор на УБК Сашо Мијалков.
Фотографија: DW/P. Stojanov
Трезор- Финзи и УБК
„Трезор“ е кодното име на последниот предмет на СЈО, и прв што се однесува на економски криминал, а произлегува од незаконското следење на комуникациите. Како што рече обвинителката Фатиме Фетаи, предметот се однесува на груба злоупотреба на средствата од буџетот на Република Македонија од страна на три раководни лица во УБК и едно раководно лице во Министерството за внатрешни работи.
Фотографија: picture-alliance/dpa
„Топлик“ и „Тендери“
Во предметот „Топлик“ се осомничени шест лица, кои преку злоупотреба на службената должност и кршење Законот за јавни набавки сториле кривични дела со кои го оштетиле буџетот во висина од 1 милион и 44.000 евра. Во „Тендери“ првоосомничено е раководно лице од Министерството за култура, поради фаворизирање на компанијата „Бетон - Штип“ при изградбата на Музејот на македонската борба.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
„Таргет“- масовно прислушување
СЈО соопшти дека илјадници луѓе биле незаконски следени во периодот од 2008 до 2015 година од страна на Управата за безбедност и контраразузнавање. Вкупно десет лица, дел од кои поранешни високи функционери се осомничени дека го организирале и го координарале незаконското прислушување. Незаконски била следена комуникација на најмалку 4.286 телефонски броеви без судски наредби
Фотографија: picture-alliance/dpa/J. Pape
„Тенк“ и „Тарифа“
СЈО сомничи седум лица дека ја злоупотребиле службената положба во случајот „Тарифа“ кој се однесува на постапка за јавна набавка на софтвер за потребите на АД ЕЛЕМ. Истрага е отворена и против две лица кои учествувале во набавката на службениот „Мерцедес“ на екс-премиерот Никола Груевски кој државниот буџет го чинеше 572 илјади евра.