Кога ќе падне ноќта се палат стотици огнови со она што е собрано во текот на денот, а чадот го исполнува воздухот. За разлика од состојбата во текот на денот кој најчесто е исполнет со протести, ТВ камери и одвреме-навреме насилни судири, ноќите во Идомени се мирни, овозможувајќи им на жителите да одморат - доколку најдат каде, се разбира.

Околу 12 илјади бегалци се наоѓаат во Идомени, во кампот предвиден за 2.500 луѓе, претворајќи ги околните полиња во лавиринт на шатори. Луѓето останаа тука по воведувањето на ригорозните контроли на македонската граница и одлучија да останат и да чекаат таа повторно да се отвори.

Кампот е добро организиран и луѓето се релативно мирни, но мислам дека е прашање на време кога состојбата ќе експлодира, вели Калиопи Мителинеос, експерт за помош на жртви од локална НВО. „Границите веќе нема да функционираат како досега, и Грција не е подготвена за ова. Немаме пари за ова.“

Една локална шега вели дека во Идомени има новинари колку и бегалци, но Јазан, сириски гитарист, вели дека ги избегнува камерите по секоја цена. „Се обидувам да избегам од фотографирањето затоа што не сакам моето семејство да ме види ваков. Ме прашуваат како е, и никогаш не им ја кажувам вистината“.

Откако загубил сѐ освен гитарата додека минувал кон Самос, Јазан ги минал првите ноќи во Идомени во групни шатори, а потоа еден хуманитарен работник му дал мал шатор за него. „Луѓето кои работат во овој камп се толку добри. Мислам дека не би можеле да останеме мирни без нивна помош“.

И покрај 24-часовното присуство на хуманитарните работници, луѓето кои пристигнуваат доцна ноќе најчесто мораат да останат надвор. За да го решат проблемот, комбиња на организацијата Save the Children, како и доброволци, патролираат низ кампот ноќе и делат шатори за семејствата без покрив над главата.

„Доколку ви треба нешто во кампот, прашувате наоколу и следниот ден веќе некој го продава тој производ на влезот“, вели Јазан. Најчесто тоа се грчки или арапски продавачи. Има сѐ, од цигари до халал бургери.

Дождот носи кал во кампот и често ги уништува малите шатори. Сам Исмаел, поранешен пешмерга-борец од Киркук, Ирак, се жали на времето. „Ноќе се будам и моето ќебе е влажно дури и ако не врне. Не го разбирам времето тука. Воздухот е многу влажен“.

Во моментов, меѓу 50 и 200 луѓе ја минуваат македонската граница секој ден. Иако пропустливоста е далеку помала од бројот на луѓето кои дневно пристигнуваат во Идомени, Исмаил вели дека ќе стори сѐ за да стигне кај својот брат во Англија. „По шест обиди успеав да стигнам од Турција во Грција. Навистина ли мислите дека ќе застанам тука?“

Клекнати зад македонскиот граничен камен, пакистанските браќа Хасан и Мохамед Сегир, се обидуваат да запалат оган со ќесе за ѓубре. Тие се заглавени во импровизираниот бегалски камп во Идомени, Грција, откако Македонија, Србија и Словенија одлучија да престанат да прифаќаат мигранти од „неконфликтни“ зони на 18 ноември.

Иако Лекари без граници (МСФ) подигнаа големи шатори со греење за згрижување на околу 2.000 луѓе, многумина останаа надвор. „Повеќе од 1.000 луѓе дневно спијат надвор на температури од околу 6 степени Целзиусови“, вели Антонис Ригас, координатор на МСФ. „Побаравме од државата уште еден пункт каде би можеле да го зголемиме капацитетот, но не ни одговорија“.

Марокански тинејџер чека повторно отворање на границата за сите- сценарио кое според Ригас е малку веројатно. „Бараме од државата да ни испрати најмалку тројца претставници за менаџирање на кампот“, вели тој. „Невладините организации управуваат со кампот, но не е задача на МСФ да ја презема улогата на владата“.

Во моментов, неколку илјади Сиријци, Ирачани и Авганистанци преминуваат кон Македонија секојдневно, фрустрирајќи ги оние кои остануваат. „Не сакаме да одиме во Европа илегално, туку легално“, вели Шиамал Раби, 32-годишен продавач од Бангладеш. „Ние сме луѓе и имаме човекови права. Доколку три народи можат да одат, можеме и ние“.

Тешките околности носат гнев, а тепачките стануваат секојдневие во Идомени. Раџ, Непалец кој не сакаше да ни го каже презимето, вели дека Иранец го удрил при кавга во засолништето. Лекарите во петокот мораа да им помогнат на двајца северно-африканци кои имаа рани од нож. И при распределбата на храна редовно доаѓа до пресметки.

Минатата недела, заглавените мигранти си ги зашиваа усните и започнаа штрајк со глад, но мирните протести траеја кусо и беа проследени со судири со македонската полиција. „Луѓето се многу гневни“, вели Фатини Келекцоглу, координатор во Идомени. „Некои со недели не виделе туш. А некои преку ден пијат и алкохол“.

„Во 30 минути минуваме од мир во хаос и обратно“, вели Александрос Вулгарис, тим лидер на УНХЦР во Идомени. „Не можеме да планираме. Ова е вонредна состојба, па само се обидуваме луѓето да бидат безбедни“. Вулгарис вели дека ги убедува бегалците да одат во Атина, каде можат да се сместат во засолништето на Олимпискиот стадион.

Рами Алтахари, 22-годишен студент од Јемен, на телефонот ни ја покажува неговата разурната населба во Санаа. Тој патува со уште 11 други Јеменци кои биле принудувани да и се придружат на Хуту милицијата. „Тие сакаат да одиме во војна, но ние нема да се бориме“, вели тој. „Саудијците ќе не убијат, па ќе чекаме тука додека не ја отворат границата“.

Членови на грчкиот работнички синдикат во саботата донесоа прва помош. „Ова ќе стане ново Кале доколку не реагираме брзо“, вели Никитас Канакис, претседател на грчкиот огранок на Светските лекари. „Тука нема доволно сместувалишта за сите и се плашам дека луѓето ќе се обидат да најдат нови рути преку зимата. Знаете дека шверцерите можат да бидат многу креативни“.

Македонија ја заврши трикилометарската ограда во близина на Идомени во неделата. „Луѓе од целиот свет се тука за да им помогнат на овие луѓе, освен грчката држава“, вели Канакис. „Се плашиме дека границата би можела наскоро да биде целосно затворена. Дури и да ги пренесеме сите луѓе во Атина, што потоа? Има ли план Б?“