Хрватска е во финалето на Мундијалот. Тоа е феномен. Феномен за кој е неопходно објаснување. Оваа мала земја е фудбалски џин. Џин кој сериски произведува, како фудбалски ѕвезди така и скандали...
Реклама
Оној кој е на прагот на освојување на титулата светски шампион, мора да правел сѐ како што треба. Но, во случајот со Хрватска, сѐ е всушност спротивно. Нема таков фудбалски сојуз кој е во раскол сам со себе, со клубовите во лигата и со сопствените навивачи како што е Хрватскиот фудбалски сојуз. Дотолку повеќе зачудува овој јуриш на мажите во карирани дресови на светскиот фудбалски престол.
Оној кој сака да го разбере хрватскиот фудбал, не може да го заобиколи загрепски Динамо. Овој клуб е некој вид установа во која се креваат вредностите на играчите. „Меѓународниот центар за спортски студии“ во Швајцарија пронајде дека Динамо се наоѓа на четвртото место за „произведување“ прволигашки фудбалери во Европа. И тоа во најдобрите европски лиги!- Тоа е Мека за скаутите и машина за правење пари.
Светски шампион во трговија со играчи
Така загрепски Динамо е редовен кандидат за Лигата на шампиони, но во ова натпреварување тој во најдобар случај стигнува до групната фаза на натпревари, а најчесто е и последен. Причината може лесно да се претпостави: првиот тим ретко кога е заедно подолго од половина сезона во ист состав. Бидејќи, Динамо е еден вид берза на европскиот фудбал. Играчи доаѓаат, играчи заминуваат.
Веќе и „златната генерација“ со Бобан, Шукер и Бокшиќ од доцните 90-ти години, која со третото место на Мундијалот предизвика вонредна емотивна состојба, е создадена од тројството „откри-позлати-продади“. Динамо рано открива млади фудбалери од провинција, ги школува, им ја подига цената, а потоа по можност ги „паркира“ во Бундеслигата. Оттаму тие го продолжуваат патот кон Англија, Шпанија или Италија, а за нив не се плаќаат троцифрени милионски суми.
Мамиќ и културата на измама во хрватскиот фудбал
„Кум“ на целиот систем е Здравко Мамиќ со својот семеен клан. Поранешниот претседател на Динамо пред овој Мундијал побегна во Босна и Херцеговина. Суд во Хрватска го осуди- поради богатење, затајување данок и други криминални дејствија. Велат дека е човек кој порано продавал стадионски перничиња за седење од стиропор, под рака земал 20 и повеќе отсто од платата на своите штитеници продадени во странство, и тоа не еднократно, туку секоја година, додека дотичниот играч е активен. Модриќ, Манџукуќ, Ловрен или поранешниот репрезентативец Ивица Олиќ спаѓаат во таквите играчи. Лука Модриќ за тоа даде противречни искази пред судот. Најпрво призна дека постои провизија за Мамиќ, а подоцна го негираше тоа. Оттогаш капитенот на репрезентацијата е под сомнеж дека ја погазил судската заклетва.
Таквата состојба во Хрватскиот фудбалски сојуз има подолга традиција. Незаборавна е епизодата за време на Европското првенство пред 2 години, кога претседателот на Сојузот за време на натпреварот од трибините му наредуваше на селекторот кого да го стави во игра и со каква тактика да се служи.
Криминалните махинации на Сојузот се причина за поделбата и меѓу навивачите. Така хрватските навивачи за време на натпреварот на ЕП против Чешка во 2016 година меѓусебно се тепаа. А во лигата одамна владее незадоволство. Клубовите од Сплит, Ријека или од Осијек не гледаат шанса за себе во борбата против „моделот на Динамо“. Дури и озлогласените навивачи „Бед бојс“ го бојкотираат сопствениот тим од протест поради криминалот на раководството. Кога се игра дома, нивната трибина е главно празна.
Успесите во спортот важни за нацијата
И покрај тоа, нацијата е собрана околу својата фудбалска екипа. Фрањо Туѓман, првиот претседател на независна Хрватска, рано виде шанса младата држава да ја направи видлива во светот преку спортските успеси. Тој многу полагаше на фудбалот „Made in Croatia“. Комплексот на мала нација се најде во симбиоза со желбата новата држава да се докаже и тоа беше фактор за емотивна мобилизација која ги запали масите.
Во хрватскиот фудбал во игра се големи пари. Ретки се неизвесните првенства. Другите екипи од хрватската лига со 12 клуба можат да го стигнат Динамо, можеби, еднаш во 25 години- меѓу останатото, и затоа што овој клуб го „лови“ секој перспективен играч од провинција. На тоа треба да се додаде и лобирањето за Динамо, кое за времето на Туѓман беше безмалку национален интерес.
Дотолку повеќе шокира овој успех на Хрватска на Мундијалот. Златко Делиќ, непознат тренер со речиси срамежлива насмевка, од печалбарите „тешки“ милиони евра направи екипа. Ако сега успее сензацијата, Хрватска- ако не се смета Уругвај во 30-тите години- би била најмала земја која станала светски шампион. И покрај хаосот во сопствениот двор.
Илустрирана историја на светските фудбалски првенства
Од германското „Чудо од Берн“, преку „Божјата рака“ на Марадона, до Зидановиот „Удар со глава 2006“. Историјата на светските фудбалски првенства е полна со незаборавни моменти. Вака ги гледа карикатуристот Херман Аксел.
Фотографија: Aczel / Edel Books
„Монтевидео, бог те видео!“
Првото Светско фудбалско првенство е одржано во Уругвај во 1930. Повеќето учесници беа од северна, централна и јужна Америка, а од Европа стигнаа само четири екипи, меѓу кои и југословенската. Во финалето домаќинот го победи вечниот ривал - Аргентина. Резултатот 4:2.
Фотографија: Aczel/Edel Books
Чудото во Берн
Првото СП по Втората светска војна беше одржано во 1954 година, во Швајцарија. Најсилна екипа беше репрезентацијата на Унгарија. Во првото коло „унгарската лесна коњица“ ја совлада Германија со 8:3. Но, Германците им се оддолжија во финалето (3:2) и првпат станаа светски рпваци. Фриц Валтер (лево) и легендарниот тренер Сеп Хербергер на рамената на навивачите.
Фотографија: Aczel/Edel Books
Само еднаш
Англија - „мајката на фудбалот“ - само еднаш во историјата на светските фудбалски првенства беше првак и тоа на домашен терен во 1966 година. Во финалето ја совлада Германија со резултат 4:2. И денес е спорен голот кој Англија го постигна во 101. минута. Боби Мур (на сликата со пехар в раце) и неговите соиграчи на Англија ѝ ја донесоа првата и засега единствена титула првак на светот.
Фотографија: Aczel/Edel Books
Бразилска самба
Бразил во 1970 година по третпат стана светски првак. Кралот на фудбалот - Пеле (на сликата) и неговите соиграчи беа магионичари на теренот во Мексико. Во финалето ја совладаа Италија со резултат 4:1. На шест натпревари на СП, Пеле постигна 19 голови. Првпат таа година сите натпревари се пренесувани на телевизија во боја.
Фотографија: Aczel/Edel Books
Бомбардер на нацијата
На СП кое во 1974 година првпат е одржано во Германија, имаше неколку премиери: „Кајзер Франц“ Бекенбауер против „кралот на тоталниот фудбал“ Кројф, Запад против Исток, нов пехар. Во финалето домаќинот играше против Кројфовата Холандија и Германија славеше со резултат 2:1. Победничкиот гол го постигна „бомбардерот на нацијата“ Герд Милер (во средина).
Фотографија: Aczel/Edel Books
Божја рака
Светското првенство во 1986. во Мексико ќе остане запаметено како шоу на аргентинската фудбалска ѕвезда Диего Марадона. Благодарение на неговата генијалност и лукавство, Аргентина по вторпат стана првак на светот. Самиот Марадона постигна убав, но според гол. На средбата против Англија, со помош на раката ја уфрли топката во голот. Марадона подоцна изјави дека тоа била „Божја рака“.
Фотографија: Aczel/Edel Books
Плукање
Во 1990. Германија во Италија ја прослави третата титула светски првак. „Панцерите“ (во превод - тенкови) во финалето ја победија Аргентина со 1:0. Првенството ќе остане запаметено по неспортското однесување на Холанѓанецот Франк Рајнкард (десно) кој го плукна Руди фелер во осминафиналето. Двајцата беа исклучени од игра. Германија победи со 2:1 и се реваншираше за поразот на ЕП од 1988 година.
Фотографија: Aczel/Edel Books
Зидановиот удар со глава
Во 2006 година повторно славеше Германија, која по изведувањето пенали како домаќин во финалето ја совлада Франција. Неславен момент на првенството беше кога капитенот на француската репрезентација Зидан со глава го удри Италијанецот Матераци. Исклучен е од натпреварот и тоа означи крај на неговата успешна фудбалска кариера.
Фотографија: Aczel/Edel Books
Конечно титула
На СП во Јужноафриканската Република доминираше Шпанија со својата „тика-така“ игра. Шпанците во финалето ја совладаа Холандија со резултат 1:0. Победничкиот гол го постигна Андреас Ињеста (број 6 на сликата). Германија во борбата за трето место го совлада Уругвај со резултат 3:2.
Фотографија: Aczel/Edel Books
Крал на дриблинзите
На СП во 2014 годинина Аргентина ја предводеше Лионел Меси. Неговите мајсторски дриблинзи ја доведоа Аргентина до финалето, каде што ја чекаше Германија, која претходно го совлада домаќинот Бразил со 7:1.
Фотографија: Aczel / Edel Books
Екипа со четири титули
Финалната средба на СП во 2014 година се одигра пред 75.000 гледачи на стадионот Маракана во Рио де Жанеиро. Германија ја победи Аргентина со резултат 1:0 и така стана прва европска репрезентација која освоила титула на американскиот континент. На сликата се играчите на германската репрезентација кои настапија во финалето.
Фотографија: Aczel / Edel Books
Низ светските првенства - со стрип
Издавачката куќа „Едел Букс“ по повод СП во Русија во продажба пушти илустрирана историја на светските фудбалски првенства под наслов „World Cup 1930-2018“. Незаборавните моменти од 84-годишната историја се претставени со многу хумор.
Фотографија: Aczel / Edel Books
Карикатуристот
Аргентинскиот уметник Херман Аксел (Germán Aczel) својата кариера ја почна во родниот Буенос Аирес, во кој, покрај останатото, работеше и за спортското списание „Ел Графико“. На 26-годишна возраст се досели во Германија и денес живее во Минхен. Во моментов работи за реномираниот англиски фудбалски магазин „FourFourTwo“.