Ова е „малку многу“. На ниеден сведок не му се дозволува адвокат. Или не се зборувала вистината за својството во кое е повикана Јанева, или се работи за импровизација, велат правници.
Реклама
Или Јанева била повикана во својство на осомничено лице штом е придружувана од адвокат или станува збор за тешка импровизација доколку во својство на сведок и бил доволен адвокат. Ова е генерално оценката на повеќе правни експерти со кои разговараше ДВ, откако специјалната јавна обвинителка Катица Јанева вчера заедно со адвокат дојде да дава исказ за случајот „Рекет“ во Основното јавно Обвинителство за гонење криминал.
На прашањето до Обвинителството - во какво својство е повикана Јанева, кусо ни одговорија: „Во својство на лице од кое се бараат потребни известувања“, но без одговор дали овој „опис" подразбира и право на адвокат.
Сведок или осомничено лице?
Според правниците со кои разговаравме, ова е широк опис на статус на сведок, но за сите кои биле повикувани во такво својство никогаш не била користена оваа долга фраза, туку кратко и јасно - „сведок".
„Сведок по дефиниција не смее да биде придружуван од адвокат. Сведокот треба да ги раскаже и опише настаните така како што тој ги видел и доживеал, а не некој друг да му влијае дали и како да го каже тоа во исказот. На ниеден сведок не му се дозволува адвокат. Затоа, ова е ‘малку многу'. Значи, или не се зборувала вистината во однос на својството во кое е повикана Јанева, или се работи за импровизација. Ако лицето во нејзина придружба не е полномошник, не е бранител и не е технички советник, тогаш во какво својство е? Интересно е да се види како ќе биде декларирано присуството на тоа лице во записникот“, вели скопски адвокат.
Наводното право на Јанева да користи „правен консултант“ во улога на сведок, нашите соговорници го сметаат за смешно образложение, бидејќи Законот за кривична постапка не предвидува такво нешто. Според нив, дури и ако може да се разбере дека на некое правно неедуцирано лице му треба правен консултант, срамно е тоа да го бара шеф на Обвинителство, кому правото треба да му е најсилната страна.
За втор спорен аспект го сметаат фактот што адвокатот Стеван Павлевски кој ја придружуваше Јанева е бранител на еден од осомничените од СЈО во предметот „Империја“ - бизнисменот Цветан Панделевски.
„На ова морало да се реагира, имајќи предвид дека Јанева се уште е специјална обвинителка. Дали таа може да има влијание во ‘Империја'? Дали може да биде поблагонаклона? Да. Затоа некој во Обвинителството морал да реагира на ова“, велат нашите соговорници, потсетувајќи дека токму предметот „Империја“ е во сржта на сомнежите за „Рекет“.
Со критика за ваквиот конфликт на интереси, вчера прва се огласи адвокатката Сузана Јошевска Анастасовска.
„Согласно законската дефиниција, под судир на интереси се подразбира состојба во која службеното лице има приватен интерес што влијае или може да влијае врз непристрасното вршење на неговите јавни овластувања или службени должности. Зошто ова ни се случува?", праша Јошевска.
ВМРО-ДПМНЕ: Истрагата е фарса!
Ваквите аспекти ги нотираше и опозициската ВМРО-ДПМНЕ, која во изминатиов период искажуваше сомнеж во истрагата.
„Како што можете да видите, истрагата за случајот „Рекет“ е една огромна фарса“, рече на вчершната прес-конференција портпаролот на ВМРО-ДПМНЕ, Димче Арсовски.
„Пред наши очи гледаме како целосно се распаѓа и девалвира целиот правен систем притиснат од корумпирани политичари и обвинители. Наместо борба против криминалот и корупцијата, сведоци сме како сите инструменти се ставаат во заштита на мафијата. Катица Јанева доаѓа да даде исказ како сведок во присуство на адвокат! И тоа не било кој, туку адвокат на еден од таргетите во случајот ‘Империја', случај кој што е конструиран по истекот на законскиот рок за постапување на СЈО, само и само за да се рекетираат бизнисмените. Нема поголема иронија и нема поголемо потценување на интелигенцијата на граѓаните“, рече Арсовски.
Според партијата, ако Јанева сакала да и помогне на истрагата, ќе дошла сама и ќе кажела се што знае, а за тоа не и треба адвокат.
„Адвокатот и треба само за да се прикријат дупките и за да се има контрола врз се она што ќе каже, бидејќи очигледно Катица Јанева нема сама капацитет да отиде и да даде исказ во обвинителство. Или СЈО го злоупотребува Законот за кривична постапка, или Вилма Русковска. Трето нема! Факт е дека правдата и процедурите не се еднакви за сите. За циркусот да биде целосен, Катица Јанева која е повикана лично како сведок, на сослушувањето доаѓа со службено возило и личен возач, демонстрирајќи сила и моќ. Класична злоупотреба на ресурсите кои ги плаќаат граѓаните", обвини Арсовски.
Сите истраги на македонското СЈО
Таргет, Титаник, Тортура, ТНТ, Транспортер, Тврдина, Трезор, Топлик, Тендери, Тарифа и Тенк се 11-те случаи кои досега ги отвори СЈО. Осомничени или обвинети се многу актуелни и поранешни државни и локални функционери.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Катица Јанева
Катица Јанева беше избрана за Специјален Јавен обвинител на 15 септември 2015 година од страна на Советот на јавните обвинители, а нејзиниот тим се комплетираше со уште 12 обвинители на 4 ноември лани. Нејзиниот избор беше дел од Договорот од Пржино за што согласност дадоа сите лидери на политички партии и големо мнозинство пратеници во Собранието.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Од шионажа до злосторничко здружување
Заклучно со март годинава, во првиот шестмесечен период од работењето, СЈО отворило вкупно 30 предмети против 80 лица. Кривичните дела кои им се ставаат на товар на осомничените и обвинетите се движат од Повреда на избирачко право, Злоупотреба на службена положба до Насилство, Шпионажа и Злосторничко здружување.
Фотографија: MIA
Обработка на прислушуваните материјали
Во септември годинава, СЈО го претстави и вториот шестмесечен извештај за својата работа. Во меѓувреме, ова обвинителство брои 74 вработени. Во тој период, обвинителите преслушале и обработиле 55.240 аудио фајлови, односно 12 проценти од вкупно добиените прислушкувани материјали.
Фотографија: picture-alliance/dpa/C. Charisius
Насилство и фалсификат
Паралелно со поднесениот втор Извештај за својата работа, СЈО ги обелодени и првите две обвиненија. Во првиот предмет, обвинети се седум лица - службеници на УБК кои го уништиле доказниот материјал за неовластеното прислушување. Во вториот, обвинети се 14 лица кои го поттикнувале или извршиле насилство при протестите пред општина Центар во јуни 2013 година. Меѓу нив е и експремиерот Груевски.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Меѓународна поддршка
СЈО во меѓувреме добива отворена поддршка од претставниците на меѓународната заедница. Шефот на германската дипломатија Франк-Валтер Штајнмајер на 1 септември годинава порача дека е важно „СЈО да може непречено да продолжи со својата работа за разјаснување на обвинувањата за злоупотреба на моќта, за повторно да се засили довербата на македонското население во демократските институции на земјата“.
Фотографија: Reuters/I. Kalnins
Титаник- број 1.
Во февруари 2016, СЈО го обзнани својот прв случај, за изборни измами за кои постои сомнеж дека ги извршувала група која ја предводеле ексминистерката Јанкулоска, ексминистерот за транспорт Јанакиески и секретарот на Владата, Божиновски. Осомничени се за криминализација на изборниот процес со незаконско издавање лични карти и вметнување во избирачкиот список на лица, како и насилство, поткуп...
Фотографија: Petr Stojanovski
ТНТ- Како се уриваше Космос
Во април 2016 година беше отворен случајот за незаконското уривање на комлексот „Космос“ на бизнисменот Фијат Цаноски. Иако првично не беа опфатени во истражната постапка, поради аболицијата од претседателот Ѓорге Иванов, осомничени во случајот „ТНТ“ се и експремиерот Груевски, ексминистерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, и актуелниот градоначалник на општина Гази Баба, Тони Трајковски.
Фотографија: Petr Stojanovski
Транспортер- Битола како Токио
Случајот во април 2016, обвинителката Фатиме Фетаи го најави како „веројатно најскапиот превоз за ученици во светот“, кој го плаќал градот Битола. Градоначалникот на Битола Владимир Талески и претседателот на комисијата за јавни набавки на општината, според СЈО, нанеле штета на буџетот од околу 360.000 евра. На Талески му беше одреден и домашен притвор, но во меѓувреме е пуштен на слобода.
Фотографија: DW/Z.Purkovic
Тврдина- уништување на доказите
Во предметот Тврдина кој на јавноста и беше претставен во март 2016 година, осомничени се двајца началници на УБК и ексминистерката за внатрешни работи Гордана Јанкулоска. Тие во 2015 година противзаконски уништиле системи за следење на комуникации, при што е нанесена штета на државата во висина од околу 10 милиони евра. Истите системи претходно биле користени за незаконско следење и прислушкување
Фотографија: MIA
Тортура- изживувањето врз Љубе Бошкоски
На 28 март 2016, СЈО објави дека започнува нова истрага под името „Тортура“, која се однесува на апсењето на лидерот на партијата Обединети за Македонија и поранешен министер за внатрешни работи Љубе Бошковски. Поднесени се кривични пријави против седум лица, меѓу нив шестмина припадници на полициската единица Алфи, а како првоосомничен е тогашниот директор на УБК Сашо Мијалков.
Фотографија: DW/P. Stojanov
Трезор- Финзи и УБК
„Трезор“ е кодното име на последниот предмет на СЈО, и прв што се однесува на економски криминал, а произлегува од незаконското следење на комуникациите. Како што рече обвинителката Фатиме Фетаи, предметот се однесува на груба злоупотреба на средствата од буџетот на Република Македонија од страна на три раководни лица во УБК и едно раководно лице во Министерството за внатрешни работи.
Фотографија: picture-alliance/dpa
„Топлик“ и „Тендери“
Во предметот „Топлик“ се осомничени шест лица, кои преку злоупотреба на службената должност и кршење Законот за јавни набавки сториле кривични дела со кои го оштетиле буџетот во висина од 1 милион и 44.000 евра. Во „Тендери“ првоосомничено е раководно лице од Министерството за култура, поради фаворизирање на компанијата „Бетон - Штип“ при изградбата на Музејот на македонската борба.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
„Таргет“- масовно прислушување
СЈО соопшти дека илјадници луѓе биле незаконски следени во периодот од 2008 до 2015 година од страна на Управата за безбедност и контраразузнавање. Вкупно десет лица, дел од кои поранешни високи функционери се осомничени дека го организирале и го координарале незаконското прислушување. Незаконски била следена комуникација на најмалку 4.286 телефонски броеви без судски наредби
Фотографија: picture-alliance/dpa/J. Pape
„Тенк“ и „Тарифа“
СЈО сомничи седум лица дека ја злоупотребиле службената положба во случајот „Тарифа“ кој се однесува на постапка за јавна набавка на софтвер за потребите на АД ЕЛЕМ. Истрага е отворена и против две лица кои учествувале во набавката на службениот „Мерцедес“ на екс-премиерот Никола Груевски кој државниот буџет го чинеше 572 илјади евра.