„Ердоган сака да покаже дека Турција е голема сила и оти не се плаши од никого. Мотиви се и национализмот и фундаменталниот исламизам“, вели теологот Константин Николакопулос за претворањето на Аја Софија во џамија.
Фотографија: picture-alliance/AP Photo
Реклама
Аја Софија повторно ќе биде џамија. Така одлучи Врховниот управен суд на Турција, со што е поништена одлуката на основачот на модерната држава, Кемал Ататурк, кој овој храм во 1934 година го направи музеј. Раскошната градба во Истанбул 9 века беше централна византиска црква, сѐ до падот на Цариград во 1453 година, кога во периодот на Османслиското царство беше џамија.
Сегашната одлука на судот нема врска со религиозни прашања, ни вели Константин Николакопулос, професор по православна теологија. „Оваа одлука е продолжеток на политиката на провокации која турскиот претседател Ердоган ја следи во последните години", вели теологот.
Професорот НиколакопулосФотографија: privat
Тој е свесен дека промената на намената на Света Софија ќе ги погоди сите христијани, особено православните. „Ова е всушност насочено против целиот западен свет. Тоа е демонстрација на моќ“, вели Николакопулос, кој предава на минхенскиот Универзитет Лудвиг Максимилијан. „Ердоган сака да покаже дека Турција е велесила и оти не се плаши од никого. Секако дека во мотивите спаѓаат и национализмот и фундаменталниот исламизам“, додава тој.
Професорот вели дека протестот однадвор, на пример од Франција и од Русија, дошол предоцна и бил премногу благ. „А Германија избегна да зазеде јасна позиција. Унеско дури во четвртокот објави соопштение во кое од Ердоган бара, а ја би рекол дека го моли, да не го прави тоа. А притоа сите знаеjа уште од 2 јули кога судот објави дека турскиот претседател со едноставен потпис може ја претвори Аја Софија во џамија".
Света Софија: црква, џамија, музеј,...и повторно џамија
Аја Софија е стара речиси 1.500 години. Поранешната црква, а подоцна џамија во моментов е музеј. Но, сега веќе ништо не стои на патот на желбата на турскиот претседател Ердоган таа повторно да биде џамија.
Фотографија: picture-alliance/Marius Becker
Архитектонска пресвртница
Во 532 година, римскиот император Јустинијан наредил изградба на вдахнувачка црква во неговата резиденција Цариград - „оној кој никогаш не постоел од времето на Адам, и оној кој никогаш повеќе нема да постои“. Околу 10.000 работници биле вклучени во градежните работи. Речиси цел милениум, базиликата на Босфорот била најголемата црква на христијанскиот свет.
Се вели дека Јустинијан вложил речиси 150 тони злато во изградбата на Аја Софија. Но, црквата имала потреба од корекции. Најпрво, куполата била премногу рамна, а потоа била оштетувана од земјотреси. Аја Софија - „Света мудрост“ - брзо по изградбата се користела како официјална црква на Римското Царство. Од VII век, таму биле крунисани речиси сите византиски императори.
Фотографија: Getty Images
Трансформација на црквата во џамија
Во 1453 година доаѓа крајот на византиското владеење во Цариград. По освојувањето на градот, султанот Мехмет Втори од Отоманската империја ја претворил Аја Софија во џамија. Крстовите биле заменети со полумесечини, ѕвоната и олтарите биле уништени или отстранети, а мозаиците и фреските пресликани. Додавањето на првото минаре ја трансформирало црквата во џамија.
Фотографија: public domain
Џамијата претворена во музеј
Основачот на модерна Турција, Мустафа Кемал Ататурк, ја претворил Аја Софија во музеј во 1934 година. За време на големата реставрација, ископани се старите византиски мозаици. Требало многу да се внимава да не се уништат подоцнежните исламски декорации за време на овој процес.
Фотографија: AP
Византиски икони
Најраскошен мозаик во Аја Софија е уметничкото дело од 14 век кое било ископано на ѕидот на јужната галерија. И покрај тоа што не можело целосно да се реставрира, јасно се видливи лицата: Исус како владетел на светот е прикажан во средина, придружуван од Марија (лево) и Јован (десно).
Фотографија: STR/AFP/Getty Images
Исламот и христијанството на едно место
Разноликата историја на Аја Софија е видлива насекаде. Зборовите „Мухамед“ (лево) и „Алах“ (десно) помеѓу Света Марија со новороденчето Исус во нејзиниот скут (во задниот дел).
Фотографија: Bulent Kilic/AFP/Getty Images
Барања на православните христијани
Вартоломеј I, Вселенскиот патријарх и почесен поглавар на сите православни христијани, исто така, долго полага право на Аја Софија. Многу години, тој бара да се дозволат христијански литургии и молитви во базиликата. Тој се изјасни против пренамената на музејот во џамија.
Фотографија: Getty Images/AFP//A. Kisbenedek
Светско културно наследство
Од 1985 година Аја Софија е дел од листата на УНЕСКО на светско културно наследство. Нејзината 55 метри висока главна купола и четирите минариња волшебно ја одбележуваат панорамаѕа на турската метрополола Истанбул. Овој поглед е одамна омилен мотив за поштенските картички не само на туристите.
Фотографија: picture-alliance/Marius Becker
Света Софија повторно станува џамија
На 10 јули 2020 година Врховниот управен суд во Турција го расчисти патот Аја Софија да се користи како џамија. Судиите го поништија статусот на музеј на прочуеното здание. Со тоа од чисто правна гледна точка, религиозни церемонии би повторно можеле да се одржуваат во Аја Софија. Судот со тоа ја следи желбата на турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган.
Фотографија: Reuters/M. Sezer
9 фотографии1 | 9
Николакопулос верува оти Света Софија навистина ќе биде користена како џамија, и дека УНЕСКО и некои држави можеби ќе можат да договорат во одредени денови во неделата и натаму да биде отворена како музеј.
