Како и за пожарите, така и за климатските промени, Македонија уште долго време ќе биде зависна од светот. Последиците пак веќе ги плаќаме како граѓани, но тоа не е ни споредливо со она што ги очекува нашите деца и внуци.
Реклама
Од Македонија и Грција, низ Италија, Турција и Украина, преку Калифорнија, Австралија и Сибир, до Кина, Амазонија и половина Африка, светот е во пламен. Отворете ја и погледенете ја сликата на Fire Information for Resource Management на НАСА, за да ја видите пропорцијата на актуелната катастрофа.
Со порастот на температурите на глобално ниво, растат и пожарите. На Балканот огнената стихија беснее со недели. Само во изминатиов месец според проценките на НАСА во Македонија изгореа околу 10 000 хектари шума, шумско земјиште, земјоделски површини и пасишта. За да се обноват опожарените шуми експертите велат дека ќе треба да поминат околу 30 до 50 години.
Гори целата дрвена рамка на Средоземјето или ако сакате, горат белите дробови на Европа. И додека катастрофата се одвива пред нашите очи Меѓувладина работна група за климатски промени (ИПЦЦ) објави значаен извештај одобрен од делегати од 195 земји, кој се базира на итна анализа поради пожарите низ целиот свет и се базира на 14 000 рецензирани студии за климатските промени, пренесе Дојче веле.
Кои се последиците од затоплувањето на морињата и океаните?
Поради промена на климата, брзо расте температурата на морињата, што има драматични последици за морските жители. Тоа предизвикува и зачестени временски екстреми, како урагани, поплави и шумски пожари.
Фотографија: NGDC
Почести и посилни урагани
Интензитетот на тропските невремиња е поврзан со површинската температура на океаните и морињата. Ураганите и тајфуните ќе траат се` подолго, во Северен Атлантик и Северен Пацифик ќе има повеќе урагани со уште поголема сила. И во досега поштедените региони ќе доаѓа до разорни бури.
Фотографија: AFP/Rammb/Noaa/Ho
Раст на морското ниво и бури со поплави
Морињата се загреваат како последица на зголемените температури на земјината атмосфера. Со тоа доаѓа до термичко ширење на водените маси, со што расте нивото на водата на морињата. Тоа ќе доведе до исчезнување на животниот простор и егзистенцијалната основа на бројни жители на крајбрежните населби.
Додека на одредени места ќе има обилни врнежи од дожд и поплави, екстремните временски услови во други места ќе предизвикуваат екстремни сушни периоди. Последица на тоа се сиромашни жетви и појава на шумски пожари. Сезоната на пожари на многу места ќе се пролонгира, а бројот на пожари драстично ќе се зголеми.
Фотографија: Reuters/AAP Image/D.
Поместувања во екосистемите
Преку затоплувањето на морињата доаѓа до поместувања кај популациите, а со тоа и кај морските екосистеми. Рибите и морските цицачи се придвижуваат кон северениот или јужниот пол, слично како и копнените животни. Популацијата на бакалар во Северно Море се осипува посилно отколку што е објасниво со прекумерен риболов. Посеверните рибарски региони можат да профитираат од овој развој.
Фотографија: by-nc-sa/Joachim S. Müller
Расте киселоста на морињата
Зголемената температура на морињата води до директно разградување на ЦО2 во површинските слоеви вода, ПХ вредноста на морската вода се намалува и таа станува „кисела“. Школките, морските ѕвезди, коралите, раковите и морските ежови ја губат способноста за градење на енкоскелетите. Затоа отпаѓаат како филтер за штетни материи, но и како храна за други морски жители.
Помалку планктон како храна
Со намалената ПХ вредност на водата, ситните алги можат да примаат помалку железо. Но, минералот му е потребен на планктонот за неговиот раст. Со оглед на тоа што многуте видови планктон градат исто така скелети, од водата со зголемена киселост се двојно погодени.
Фотографија: picture alliance / dpa
Намалување на содржината на кислород
Потоплата вода може да зачувува помалку кислород, па затоплувањето на морињата носи проширување на областите сиромашни со кислород. Во многу мориња уште сега постојат т.н смртни зони, во кои поради ниската количина кислород веќе не можат да живеат никакви животни.
Фотографија: picture-alliance/dpa/C. Schmidt
Експлозивно распространување на алги
Во топли, сиромашни со кислород води, алгите можат експлозивно да се размножуваат. Нивниот отров ги убива рибите и другите морски суштества. Веќе сега цели „теписи“ од алги ги загрозуваат на многу места рибарството и туризмот. Ова се слики од пред брегот на Чиле, каде црвените алги убиваат илјадници риби.
Фотографија: picture-alliance/AP Photo/F. Marquez
Обезбојување на коралите
Бели варовични скелети без живот. Коралите не ја губат само својата боја, туку и способноста за размножување. Колониите корали изумираат и не нудат заштита и храна, како и подлога за лов за бројни морски суштества.
Фотографија: picture-alliance/dpa/D. Naupold
Промена на морските струења
Доколку поради затоплувањето на морињата биде прекината северноатлатската морска струја, ќе дојде до силен студен бран во цела Западна и Северна Европа. Зашто, таа се грижи за постојана циркулација на морската вода, со тоа што водата од површината ја симнува во подлабоките, студени слоеви. Прекин им се заканува и на останатите морски струења.
Фотографија: NGDC
10 фотографии1 | 10
Она што го заклучија не е изненадување – човекот ја уништи Планетата и сега изгледа непрепознатливо во споредба со пред 500 години. Со согорување на фосилни горива и ослободување на гасови кои ја загреваат Земјата како стаклена градина, луѓето ја загреале планетата за околу 1,1 степени Целзиусови. Во наредните 20 години би може да се допре критичната граница од 1,5 степени загревање од која најверојатно и нема да има враќање назад.
Обрнете особено внимание на причинителот: Луѓето! Во долгиот и трагичен каталог на катастрофи единствената причина или единствениот причинител е констатиран во човекото влијание и дејствување. Ова е прв пат во историјата еден извештај, на кој работеле 234 научници, недвосмилено, без тронка сомнеж, да заклучи дека причината за актуелната реалност и идните апокалиптични сценарија е токму човекот.
Нема добри вести за човештвото во овој извештај освен парадоксално дека причинителите сме токму ние. Кога овие промени би зависеле од геолошките циклуси или пак од вариации во сончевата активност или од која било замислена причина на која негационистите се повикуваат со децении, тогаш работите би биле далеку полоши и пострашни. Фактот дека актуелната катастрофа е причинета од луѓето значи дека не е се изгубено и дека човештвото се уште има време да ги исправи грешките. Доколку се дејствува одлучно во наредните 10 години, човештвото би можело да ја забави и промени актуелната катастрофална тенденција.
Извештајот е долг, комплексен како и самата тематика и тангира важни политички и економски процеси кои и понатаму го негираат или избегнуваат неминовното. Извештајот сам по себе не нуди решенија, ја констатира сегашната и идната состојба при актуелното согорување на фосилни горива, но не објаснува како и на кој начин светот би се еманципирал од нивната употреба. Сепак, тоа повеќе е работа на политиката отколку на науката.
Како климатските промени се одразуваат во Европа?
Европскиот парламент прогласи „климатскa вонредна состојба“, бидејќи Европа доживеа екстремни временски услови- од рекордните топлотни бранови, па сè до катастрофални поплави. Дали за тоа се виновни климатските промени?
Фотографија: picture-alliance/S. Ziese
Рекордни топлотни бранови
Во летото 2019 година се забележани топлински рекорди низ целиот европски континент. Во јули, во Германија беше измерена највисоката температура досега од 42,6 Целзиусови степени. Франција го урна својот рекорд на горештина двапати во 2019 година, со највисока измерена температура од 46 Целзиусови степени во јули. Климатските промени ја зголемуваат фрекфенцијата на топлотните бранови.
Во ноември 2019 година, италијанскиот град архипелаг Венеција доживеа повеќе поплавувања и високо ниво на водата од 1,5 метри, кое беше достигнато трипати во една недела, за прв пат во историјата. Прогнозираното покачување на нивото на морето како резултат на климатските промени може во иднина да ги направи овие настани уште почести.
Фотографија: Getty Images/AFP/M. Medina
Шумски пожари во Шпанија
Истиот топлотен бран што донесе рекордни температури во Франција ги предизвика најлошите шумски пожари кои ја погодија Шпанија во последните 20 години. На шпанскиот остров Гран Канарија, пожарите во август го уништија националниот парк на популарниот туристички остров. Повисоките температури и сувиот воздух како резултат на климатските промени го зголемуваат ризикот од пожари.
Фотографија: Reuters/B. Suarez
Германските шуми изумираат
Комбинацијата од суша, невреме и екстремна топлина ги осиромашува германските шуми. Според БДФ, група за заштита на шумите, во Германија, повеќе од 1 милион дрва умреле од 2018 година. „Ова веќе не се поединечни невообичаени временски настани. Ова се климатските промени“, вели претставник на БДФ.
Фотографија: picture-alliance/dpa/T. Frey
Исчезнуваат глечерите на Алпите
Глечерот на италијанската страна на Мон Блан доживеа забрзано топење во 2019 година. И ентузијастите одржаа „погреб“ за глечерот Пизол на швајцарските Алпи, кој речиси целосно исчезна. Научниците велат дека климатските промени го забрзуваат топењето на глечерите на Алпите.
Фотографија: AFP/F. Coffrini
Сушата влијае врз производството на храна
Сушата во Германија две години по ред силно ги погоди земјоделците. Во 2018 година, рекордната суша предизвика големи загуби кај земјоделските култури, а топлотните бранови во 2019 година, дополнително ги оштетија земјоделските култури. „Климатските промени значат почести суши и екстремни временски услови во Германија“, изјави потпретседателот на германската служба за временски услови Паул Бекер.
Фотографија: picture-alliance/dpa/S. Hoppe
6 фотографии1 | 6
Јас би сакал повеќе да се задржам на аспектите кои се однесуваат на нашиот дел од планетата и што нам ни следува и не очекува во годините што доаѓаат. Не сум експерт на темата ниту пак претендирам така да звучам, но секој човек со тронка здрав разум веќе ги приметува разликите од пред 20-30 години и гледа што се случува пред неговите очи. Од поодамна се имам сретнато со информацијата дека Македонија веќе речиси и да нема претежно умерено-континентална клима, односно, дека и покрај нашите големи планински појаси, се почесто доминира медитеранската клима. Таа и онака отсекогаш била присутна како изменето-средоземна клима на голем дел од нашата територија, но денес можеме да забележиме слични појави и во региони кои отсекогаш важеле дека се под влијание на континенталната клима. Погледнете ја само мапата на пожари во Македонија, се почесто абнормално високи температури и големи пожари се појавуваат и на северот и истокот од земјата или пак во Малешевијата, каде нормално би требало да дејствува умерено-континенталната клима.
Самите пожари кои се случуваат во исто време со оние во Италија, Грција и Турција говорат дека Македонија влегува во таа дрвена рамка на Средоземјето богата со шуми и која прва е на удар од климатските промени. Впрочем, Македонија уште пред 5 години се најде на осмото место на табелата на најзагрозени земји во светот од климатските промени. Нешто што и не би требало да не чуди кога Егејското море во воздушна линија од Македонија е оддалечено 60 км, а Јадранското 80 км. Земја без море сме, но климата и географијата тоа не ги интересира, нашите климатски промени ќе бидат исти како и оние кај сите останати земји од Средоземјето.
Ова го кажувам затоа што во извештајот се обрнува особено внимание токму на овој регион од светот или поточно на југот од Европа. Климатските промени на југот од Европа се движат 20% побрзо од глобалниот просек. Зголемувањето на температурата од 1,2-3 степени споредбено со прединдустрискиот период веќе е надминато. Ќе мораме да се навикнеме на горештини кои ќе траат со месеци, додека бурите ќе стануваат се посилни и се почести. Доколку во наредната деценија не дојде до некакви промени, тогаш мошне веројатно ќе доживееме зголемување на температурата од 1,5 степени, и тогаш топлите бранови би траеле за време на целото календарско лето.
Огнениот пекол и пустошот потоа
Шумски пожари продолжуваат да избувнуваат и да горат ширум земјата, додека македонските граѓани се соочени со страшните искуства и апокалиптичните сцени по пеколната ноќ во Кочани и регионот.
Фотографија: Arbnora Memeti
Непроспиена ноќ
Жителите на Кочани и на околината преживеаја ноќ на хорор, откако пожарот кој избувна во попладневните часови на 2. август во близина на градот, поттикнат од ветерот се приближуваше кон градот и другите населени места.
Фотографија: Arbnora Memeti
Закана за Кочани
„Пеколот се спушти на земјата“ Вака очевидци за македонските медиуми ги опишаа моментите додека пламените јазици му се закануваа на градот. Десетици луѓе побарале лекарска помош поради задушување, но нема луѓе со сериозни повреди, ниту загинати.
Фотографија: Fatos Musliu/DW
Битка против пламените јазици
Битката со огнената стихија траеше со часови, а стотици мештани им се приклучија на пожарникарите со „голи раце“ учествуваа во напорите за локализирање на пожарот.
Фотографија: Arbnora Memeti
Сам среде огнениот пекол
Ваквите херојски ангажмани на бројни луѓе вклучени во битката со стихијата, придонесоа за локализирање на пожарот и спречување на жртви и поголеми материјални штети.
Фотографија: Arbnora Memeti
Армијата на помош
Најголем дел од фотографиите во оваа галерија се направени во село Тркање, Кочанско. Во ова место вчера беше најкритично, селаните заедно со војската патуваа два часа пешки за да се качат во планина, немаше пристап за да се стигне со моторно возило.
Фотографија: Arbnora Memeti
Трагите на уништувањето
Иако поголеми материјални штети беа спречени, сепак пожарот остави зад себе апокалиптични сцени во Кочани... Уништени куќи...
Фотографија: Arbnora Memeti
Трагите на уништувањето
...Изгорени возила
Фотографија: Arbnora Memeti
Трагите на уништувањето
пеплосани борови шуми и животни...
Фотографија: Arbnora Memeti
Каде се ер тракторите?
По пожарот во Кочани, но и поради другите активни пожари во земјата се поставува прашањето на одговорноста. Имено С.Македонија има ер трактори ( како овие на фотографијата направена во Турција) за гаснење пожари, кои меѓутоа не се во функција, зашто не се сервисирани. Пожарникарите имаат возила, ама некои од нив дотраени и со работен век од 30-тина години...
Фотографија: Alican Uludag/DW
9 фотографии1 | 9
Проблемот со глобалното затоплување не е во самото зголемување на температурите, ние би можеле да живееме и со зголемување од 2-3 степени без никакви проблеми. Проблемот лежи во промената на атмосферските и метеоролошките феномени. Тие стануваат и ќе стануваат се почести и понасилни од порано. Тоа значи дека ќе мора да се соочиме со град со големина колку билијард топка и со пожари кои би ја опфатиле целата земја. Токму затоа што и нашата земја има високи планини и на северот е отворена и за струење на ладни воздушни маси, судирот на топлите и ладни маси ќе придонесе за појава на големи и ненадејни бури. Токму случајот Стајковци беше еден вид на предупредување за тоа што во иднина не очекува. Во исто време ќе се соочиме со екстремно долги периоди на суша, нешто што веќе е се почеста појава кај нас, затоа што поројните дождови ќе бидат силни, ненадејни и непостојани, а токму таквите не ни требаат со цел да акумулираме резерви на вода. Со порастот на температурите ќе имаме се помалку снежни наноси на планините, а и оние кои би ги имале, ќе се топат толку нагло и брзо, што само ќе предизвикуваат поплави. Честичката „ќе“ е изнасилена во случајот на Македонија, ова што го зборувам во идно време, веќе е нормална реалност за нашата земја. И конечно, тука се пожарите.
Пожарите се најевидентната манифестација на климатските промени и Македонија на ова поле се наоѓа во особено трагична состојба. Тоа е така затоа што пожарите кај нас не се само природен феномен и елементарна непогода, него имаат и своја силна политичка димензија, односно можеме да ги третираме и како политичка непогода.
Светот шокиран од убиствените екстремни временски прилики
Германија, Канада, Кина - драматичните слики кои се последица на екстремното време доминираат во последните недели. Дали за тоа е одговорна климатската криза?
Фотографија: AFP/Getty Images
Поројни дождови и поплави во Европа
Досега невидените поплави предизвикани од дводневни обилни врнежи дожд, колку што обично паѓаат во два месеци, во Германија и Белгија однесоа најмалку 209 човечки животи. Реките во средината на јули се претворија во надојдени буици и уништија села и објекти стари со векови. Обновата на куќите, фирмите и инфраструктурата, според проценките, ќе чини повеќе милијарди евра.
Фотографија: Thomas Lohnes/Getty Images
Екстремно поројни дождови
И делови од Индија и од Кина се погодени од рекордни поплави, дојде до излевање на акумулации и одводни канали. Научниците предвидоа дека промената на климата ќе доведе до зачестени и пообилни врнежи од дожд - загреаниот и потопол воздух апсорбира повеќе вода, што води до повеќе дождови.
Фотографија: AFP/Getty Images
Поплави во централна Кина
Повеќедневните непрекинати дождови на крајот на јули предизвикаа катастрофални поплави во централнокинеската провинција Хенан. Повеќе луѓе ги загубија животите, стотици илјади мораа да ги напуштат домовите. Во провинцијата Женгџоу бројни патници останаа заглавени во метрото поплавено од водата. Областите во провинцијата се уште потешко погодени.
Фотографија: Courtesy of Weibo user merakiZz/AFP
Рекордни жештини во САД и во Канада
Неподносливата горештина е сѐ почеста, како на крајот на јули во американските сојузни држави Вашингтон, Орегон и канадската провинција Британска Колумбија. Врелиот воздух „заробен“ под антициклонски фронт доведе до екстремно време и стотици смртни случаи. Во селото Литон беше измерена рекордна температура од 49,6 степени Целзиусови, а во следниот ден селото до темели настрада во пожар.
Фотографија: Ted S. Warren/AP/picture alliance
Шумските пожари доведуваат до невреме
Бранот жештина можеби е на заминување, но сушата поттикнува шумски пожари. Огнената стихија во Орегон е толкава што самата предизвикува невреме, а чадот се разнесува дури до Њујорк. Неодамна објавена студија тврди дека ваквите временски услови би „биле практично невозможни“ да не се климатските промени предизвикани од човекот.
Фотографија: National Wildfire Coordinating Group/Inciweb/ZUMA Wire/picture alliance
Дали Амазонската област е стигната до клучна точка?
Во јужниот дел на централен Бразил владее најтешката суша во последните 100 години. Со неа расте и ризикот од пожари и натамошно уништување на Амазонската прашума. Научниците неодамна соопштија дека голем дел од југоисточните шумски области во Амазон наместо да апсорбираат ЦО2 како порано, поради континуираното уништување сега испуштаат штетни гасови. Наскоро може да дојде до пресвртна точка.
Фотографија: Andre Penner/AP Photo/picture alliance
На работ на изгладнување
Во Мадагаскар, по години безмилосна суша, од глад се загрозени преку 1,4 милиони луѓе. Некои се принудени да јадат сирови кактуси, диви растенија и скакулци. Бидејќи не беа регистрирани природни катастрофи или политички конфликти, гладот таму се смета за прв во поновата историја предизвикан единствено од климатските промени.
Досега незабележаните поплави во северна Европа ја зафатија и Велика Британија: откако во еден единствен ден наврна количина дожд колку за еден месец, делови од Лондон, подземни постојки на метрото и улици се најдоа под вода. Поплавите се доказ дека „опасностите од промената на климата ни се приближуваат и нам“, изјави лондонскиот градоначалник Садик Кан.
Фотографија: Justin Tallis/AFP/Getty Images
Грција се бори со пожари
Додека земјите во северна Европа се под вода, оние на југот, како Грција, се зафатени од повеќе топлотни бранови уште од почетокот на летото. Во првата недела од јули температирите се искачија над 43 степени Целзиусови. Туристичките атракции, како Акропол, преку ден се затворени, додека околу Солун беснееја шумски пожари. Во акција на гаснење на огнот беа и хеликоптери.
Фотографија: Sakis Mitrolidis/AFP/Getty Images
Шумски пожари и на Сардинија
Шумски пожари од досега незабележани размери го опустошија централно-западниот дел од островот, истакна гувернерот Кристијан Салинас: „Досега во прав и пепел се претворени 20.000 хектари шума, кои беа синоним за вековната еколошка историја на нашиот остров“. Околу 1200 луѓе се евакуирани од и натаму загрозениот регион.
Фотографија: Vigili del Fuoco/REUTERS
10 фотографии1 | 10
Пожарите не можат да се предвидат и тоа е факт, но може да се заштити територијата која е ризична и да се превенира или пак соодветно да се реагира, еднаш кога ќе се појават. Македонија нема ништо од тоа, ниту заштита, ниту превенција, ниту пак соодветна реакција. Веќе се општопознати фактите каков е соодносот помеѓу бројот на возила за функционерите и колку противпожарни возила имаме или со каква дотраена опрема располагаме. Веќе сите знаеме дека нашите единствени авиони за гаснење пожар, повеќе од 2 години се приземјени, додека нашите политичари наместо нешто да преземат или барем да се засрамат, си заминаа на годишни одмори. Еден Ердоган го промени тонот кога го виде бесот на народот, еден Мицотакис се извини, но не и нашите лидери или нашиот премиер, кој продолжува игнорантски да се однесува.
Замислете, ако ова е случајот само со една од главните манифестации на климатските промени, тогаш каков е нашиот однос кон самите климатски промени. Македонија се однесува како и со сите свои закони - убави се на хартија, ама ништо во реалноста не постои. Немаме спроведување на стратешки планови, акциски планови, немаме базични проценки за промените на нашата територија и залудно е за очекување или надевање дека нешто во иднина ќе се промени. Како и за пожарите, така и за климатските промени, Македонија уште долго време ќе биде зависна од светот или од директната странска помош. Последиците пак веќе ги плаќаме како граѓани, но тоа не е ни споредливо со она што ги очекува нашите деца и внуци.
Со други зборови, планетарната и научната слика е повеќе од јасна. Останува маглата на политиката да се расчисти.