Слобода на печатот: Македонија меѓу најлошите во регионот
Е.М. Фиданоска / Рихард Фукс
25 април 2018
Македонија на листата на „Репортери без граници“ за слобода на печатот напредувала за две места, но и натаму е меѓу најлошите во регионот.
Реклама
Македонија годинава е рангирана на 109. место на ранг-листата на организацијата Репортери без граници, односно бележи подобрување од само две места во споредба со минатата година. Полошо рангирана земја од регионот е само Бугарија, која е на 111 место. Во информацијата за Македонија со наслов „Мало подобрување“, меѓу другото се вели:
„За време на десетте години додека беше премиер, Груевски создаде ниво на контрола на медиумите какво што немаше на Балканот и многу водечки опозициски медиуми мораа да запрат со работа. Пред сѐ, националниот радио и телевизиски радиодифузен сервис сѐ уште му служи на ВМРО. Падот на 'режимот' на Груевски доведе до мало подобрување во делот на владината контрола на медиумите, но сѐ уште е рано за да се биде сигурен во намерите на владата за трајно подобрување на ситуацијата. Нема значајна промена во делот на економската ситуација на македонските новинари, кои вообичаено се слабо платени и имаат мала сигурност на работното место.“
Што се однесува до останатите земји од Западниот Балкан, најдобро рангирана е Босна и Херцеговина, која е на 62. место. Хрватска е на 69. место на ранг-листата, Грција на 74., Албанија на 75. Србија на 76., Косово на 78., а Црна Гора на 103. место.
Голема опасност за слободата на печатот во централна и источна Европа
Европа како целина станала поопасна за новинарите во споредба со претходните години. Четири од петте земји кои бележат значителен пад на ранг-листата на „Репортери без граници“ се наоѓаат во Европа. Станува збор за Малта, Чешка, Словачка и Србија. „Во Србија климата за медиумите натамошно е заострена откако поранешниот премиер Александар Вучиќ е избран за претседател во 2017 година. Вучиќ ги користи медиумите блиски до власта да ги застрашуваат критичките новинари или да ги прикажат како предавници и шпиони на странски служби, стои во објаснувањето на „Репортери без граници“ за ситуацијата во Србија.
Во Малта и Словачка во текот на изминатата година не се застана само на закани - двајца истакнати новинари во овие две земји, Дафне Каруана Галиција и Јан Куцијак, за својата работа платија со живот.
Влошување во 42% од земјите
„Репортери без граници“ констатира влошување на ситуацијата и во многу други региони во светот, меѓу нив САД, Индија и Филипини. Таму високи по ранг политичари, па дури и државни лидери, ги навредуваат критичките новинари како „предавници“ или „терористи“.
Германија и натаму е константно во средината. Годинава од 16. е качена на 15. место. Напади, закани и обиди за уцена на новинари имало пред сѐ во врска со протестите против самитот на Г20 во Хамбург, во јули 2017 година.
Инаку, на врвот на ранг-листата на „Репортери без граници“ и натаму е Норвешка, пред Шведска и Холандија. Најлоша е ситуацијата во Северна Кореја, која е на последното 180. место, во Еритреја (179) и Туркменистан (178). Раководителот на „Репортери без граници“ Кристијан Мир оценува дека 2017 година била загубена година за медиумите во повеќето земји, но зголеменото солидаризирање меѓу новинарите ширум светот, кое се докажа и во случајот со апсењето на Дениз Јуџел во Турција, останува важен знак на надеж.
Апсени, мачени, убивани
Поради тоа што ја работат својата работа, новинарите се на мета на влади, нарко банди или екстремисти. По повод светскиот ден на Слободата на медиумите потсетуваме на дел од нив, од Мексико преку Македонија до Бангладеш
Фотографија: picture-alliance/AP Photo/A.Naveed
Турција: Дениз Јуџел
Германско-турскиот новинар Дениз Јуџел од февруари 2017 година е во затвор во Турција. Обвинет е за ширење терористичка пропаганда и бунт. Докази за тоа не се доставени. И покрај острите критики од Германија, турскиот претседател Ердоган најави дека Јуџел нема да биде ослободен. Повеќе од 140 новинари се уапсени во земјата по неуспешниот пуч минатата година.
Фотографија: picture-alliance/dpa/C.Merey
Русија: Николај Андрушченко
Непознато лице го претепа Андрушченко на улица во Санкт Петербург. На 19 април годинава, 73 годишникот им подлегна на повредите. Андрушченко пишуваше за кршење на човековите права и криминал. Во неговиот последен документарец говореше за тоа дека Владимир Путин на власт дошол благодарение на врските со криминалците и КГБ.
Фотографија: picture-alliance/dpa/D. Usov
Бангладеш: Авијит Рој
„Мукто- Мона“, „слободен дух“, така се викаше блогот на критичарот на Исламот Авијит Рој. За себе говореше дека е „секуларен хуманист“ поради што го предизвика бесот на исламистичките екстремисти во Бангладеш. Рој живееше во САД. Кога во февруари 2015 дојде на саем на книги во Дака, фанатици го расекоа со мачети. Блогерите се постојана мета на екстремистите во Бангладеш.
Фотографија: Getty Images/AFP/M. U. Zaman
Мексико: Мирослава Брич
На 23 март 2017, Мирослава Брич беше убиена со осум истрели во глава од платен убиец. Новинарката известуваше за корупција и злосторства на нарко-картелите. Убиецот оставил порака „За предавничката“. Брич е трета новинарка убиена во Мексико во март годинава.
Тој важеше за единствениот политички затвореник во Југоисточна Европа: Кежаровски се најде во неволја затоа што објави делови од интерен полициски извештај работејќи на расветлувањето на смртта на еден друг новинар.Во октомври 2013 година, по сомнителен судски процес, осуден е на четири и пол години затвор. Подоцна е осуден на две години куќен притвор, за што во моментов пишува книга.
Фотографија: DW/K. Blazevska
Ирак: Шифа Гарди
Репортерката Гарди загина на 25 февруари на боиштето во северен Ирак при експлозија на мина. Родената Ирачанка работеше за курдската новинска агенција Рудав во Ербил и известуваше за борбите меѓу ирачките сили и Исламската држава. Во околината на Мосул, терористите на ткн. Исламска држава постојано киднапираат, протеруваат и убиваат новинари.
Фотографија: picture alliance/dpa/AA/F. Ferec
Саудиска Арабија: Раиф Бадави
Саудискиот активист беше осуден на десет години затвор и 1.000 удари со камшик. Бадави е во затвор од 2012 година поради „навредување на Исламот“. Во јануари 2015 за првпат беше јавно камшикуван. Во светот беше покрената кампања за негово ослободување, а режимот ја суспендираше казната. Неговата сопруга Енсаф Хајдар и децата добија азил во Канада.
Фотографија: Imago/C. Ditsch
Узбекистан: Салијон Абдурахманов
Од 2008. година Абдурахманов е во затвор, поради наводно поседување дрога. Владата на критичарите им подметнува дрога за да ги замолчи, тврдат од организацијата Репортери без граници. Гревот на Абдурахманов е што за независни портали и за Гласот на Америка пишуваше за корупцијата, човековите права и заштита на животната средина.
Кина: Гао Ју
Новинари, блогери и активисти кои го критикуваат режимот, во Кина се под голем притисок. Така и поранешната соработничка на Дојче Веле беше уапсена во 2014 година. Поради наводно објавување на државни тајни во 2015 беше осудена на седум години затвор. Благодарение на меѓународниот притисок пуштена е од затвор и казната ја издржува во домашен притвор.
Фотографија: DW
Азербејџан: Мехман Хусеинов
Тој објавува политички интернет магазин во кој пишува за корупција и кршење на човековите права. Мехмед Хусеинов е еден од најпопуларните видео блогери во Азербејџан. Со кампањата „Лов на корумпирани функционери“ обвинува високи функционери на Азербејџан за корупција. Повеќе пати е изложуван на закани, а во март 2017 е осуден на две години затвор поради клевета.