Власта и опозицијата засега се далеку од договор за Законот за Јавно обвинителство. Од ресорот правда велат дека останале клучните разлики, а Владата ги демантира шпекулациите дека СЈО заминува во историјата.
Реклама
Новата верзија на предлог-законот за Јавното обвинителство не ги доближи позициите на власта и опозицијата. И покрај тоа што учесниците се договориле да не соопштуваат детали во интерес на процесот, завчерашните преговори на кои присуствувале и лидерите на СДСМ и ВМРО-ДПМНЕ, произведоа бројни шпекулации околу наводен договор за иднината на СЈО - надлежноста, форматот, составот...
По еден медиумски наслов „СЈО заминува во историјата, договориле лично Мицкоски и Заев“, Владата на „Твитер“ се огласи со демант на таквите шпекулации.
„СЈО не заминува во историјата! Не е точно дека се заклучило дека СЈО нема да продолжи да функционира и дека било договорено опозицијата да предложи нов Јавен обвинител. Преку законот за СЈО единствено нешто што ќе замине во историјата е неказнивоста“, објави Владата.
Отворени прашања
По шпекулациите, и Министерството за правда преку соопштение потврди дека се одржала средба на која се разгледувал последниот законски текст за Јавното обвинителство, но откри дека суштинските разлики останале.
„Со оглед на тоа што клучните разлики остануваат, двете страни се согласија консултациите за законот да продолжат. Уште еднаш потенцираме дека сите политички партии треба да дадат приоритет на европската перспектива на нашата држава, земајќи ги предвид препораките на Европската Унија и меѓународната заедница кои се однесуваат на владеење на правото и правната држава, а кои се клучни за отпочнување на преговори со Европската Унија“, се вели во кусото соопштение од Министерството за правда.
Евроамбасадорот Самуел Жбогар, пред неколку дена изрази надеж дека партиите ќе постигнат компромис за СЈО, со што во јуни ќе се отвори пат за почеток на преговори за членство во ЕУ.
„СЈО покажа големи достигнувања, и за ЕУ и за сите земји-членки е важно да се знае дека СЈО треба да продолжи со својата работа и да покаже уште поголеми достигнувања за судските предмети. Ние се надеваме и очекуваме дека сите партии во парламентот ќе најадат начин да му овозможат на СЈО да ја продолжи работата“, порача Жбогар.
Мицкоски: Ова е понуда „земи или остави“
Од Министерството за правда не откриваат колку и кои од 65-те амандмани што ги достави работната група на ВМРО-ДПМНЕ се вметнати во новиот законски текст. Неофицијално потврдуваат дека се прифатени оние измени кои се поврзани со одредби во Етичкиот кодекс за обвинителите, но не и оние кои може да ги загрозат процедурите и статусот на СЈО. Извори од двете работни групи, без да наведат детали, потврдуваат дека се уште има отворени прашања за кои ќе се разговара, но и дека воопшто не се сигурни дали ќе се најде решение во претстојниот период.
Работата под притисок на времето вчера ја критикуваше и лидерот на ВМРО-ДПМНЕ, Христијан Мицкоски.
„Ако навистина беше важен овој закон за Јавното обвинителство, власта ќе ни го дадеше на разгледување во ноември, декември, а не сега во март и ни велат - ајде сега да го усвоиме. Тоа е понуда 'земи или остави'. Ние сме за преговори, но ако имаме еден закон за кој ни велат 'земи или остави', тогаш што ќе им е опозиција? А ние велиме - ние сме овде, тие се овде, и ајде да се најдеме во средина. Веруваме во правдата и треба да преговараме“, рече Мицкоски во интервју на ТВ „Алсат-М“.
Според него, сегашниот однос е класичната потврда дека она што го мисли Заев, го кажува Пендаровски.
„Вели Пендаровски на митинг: 'Ќе правиме двотретинско мнозинство'. Тие може на сила да направат, како што правеа кога го менуваа Уставот, но никој нема да верува дека законот е направен како дел од реформи во правосудство, зашто законот ќе служи за политички реваншизам“, изјави Мицкоски, потенцирајќи дека токму поради тоа е многу важно тој закон да се легитимира и од опозицијата, бидејќи тогаш ќе може да се зборува за реформи во Јавното обвинителство и во судството.
Мнозинство за враќање на Уставот
Но, важноста на двотретинското мнозинство, Мицкоски ја потенцирал во однос на враќање на Уставот во претходната состојба. Како што објави партијата, тој изјавил дека „ако ВМРО-ДПМНЕ на следните парламентарни избори излезе со програма во која ќе вети дека доколку победи ќе му бидат неопходни 80 пратеника и Бадинтерово мнозинство за да го врати Уставот пред да се случи Зоран Заев на македонската политичка сцена, ќе се борат тоа да го направат“.
Притоа потенцирал дека тој како политичар нема да го изговори името на државата со придавката „Северна".
„Од мене, како политичар, никогаш нема да слушнете име со придавката на нашето уставно име, без разлика на тоа дали е реалноста ваква каква што е, или ќе биде поинаква, онаква каква што јас ја замислувам“, изјавил Мицкоски.
Сите истраги на македонското СЈО
Таргет, Титаник, Тортура, ТНТ, Транспортер, Тврдина, Трезор, Топлик, Тендери, Тарифа и Тенк се 11-те случаи кои досега ги отвори СЈО. Осомничени или обвинети се многу актуелни и поранешни државни и локални функционери.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Катица Јанева
Катица Јанева беше избрана за Специјален Јавен обвинител на 15 септември 2015 година од страна на Советот на јавните обвинители, а нејзиниот тим се комплетираше со уште 12 обвинители на 4 ноември лани. Нејзиниот избор беше дел од Договорот од Пржино за што согласност дадоа сите лидери на политички партии и големо мнозинство пратеници во Собранието.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Од шионажа до злосторничко здружување
Заклучно со март годинава, во првиот шестмесечен период од работењето, СЈО отворило вкупно 30 предмети против 80 лица. Кривичните дела кои им се ставаат на товар на осомничените и обвинетите се движат од Повреда на избирачко право, Злоупотреба на службена положба до Насилство, Шпионажа и Злосторничко здружување.
Фотографија: MIA
Обработка на прислушуваните материјали
Во септември годинава, СЈО го претстави и вториот шестмесечен извештај за својата работа. Во меѓувреме, ова обвинителство брои 74 вработени. Во тој период, обвинителите преслушале и обработиле 55.240 аудио фајлови, односно 12 проценти од вкупно добиените прислушкувани материјали.
Фотографија: picture-alliance/dpa/C. Charisius
Насилство и фалсификат
Паралелно со поднесениот втор Извештај за својата работа, СЈО ги обелодени и првите две обвиненија. Во првиот предмет, обвинети се седум лица - службеници на УБК кои го уништиле доказниот материјал за неовластеното прислушување. Во вториот, обвинети се 14 лица кои го поттикнувале или извршиле насилство при протестите пред општина Центар во јуни 2013 година. Меѓу нив е и експремиерот Груевски.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Меѓународна поддршка
СЈО во меѓувреме добива отворена поддршка од претставниците на меѓународната заедница. Шефот на германската дипломатија Франк-Валтер Штајнмајер на 1 септември годинава порача дека е важно „СЈО да може непречено да продолжи со својата работа за разјаснување на обвинувањата за злоупотреба на моќта, за повторно да се засили довербата на македонското население во демократските институции на земјата“.
Фотографија: Reuters/I. Kalnins
Титаник- број 1.
Во февруари 2016, СЈО го обзнани својот прв случај, за изборни измами за кои постои сомнеж дека ги извршувала група која ја предводеле ексминистерката Јанкулоска, ексминистерот за транспорт Јанакиески и секретарот на Владата, Божиновски. Осомничени се за криминализација на изборниот процес со незаконско издавање лични карти и вметнување во избирачкиот список на лица, како и насилство, поткуп...
Фотографија: Petr Stojanovski
ТНТ- Како се уриваше Космос
Во април 2016 година беше отворен случајот за незаконското уривање на комлексот „Космос“ на бизнисменот Фијат Цаноски. Иако првично не беа опфатени во истражната постапка, поради аболицијата од претседателот Ѓорге Иванов, осомничени во случајот „ТНТ“ се и експремиерот Груевски, ексминистерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, и актуелниот градоначалник на општина Гази Баба, Тони Трајковски.
Фотографија: Petr Stojanovski
Транспортер- Битола како Токио
Случајот во април 2016, обвинителката Фатиме Фетаи го најави како „веројатно најскапиот превоз за ученици во светот“, кој го плаќал градот Битола. Градоначалникот на Битола Владимир Талески и претседателот на комисијата за јавни набавки на општината, според СЈО, нанеле штета на буџетот од околу 360.000 евра. На Талески му беше одреден и домашен притвор, но во меѓувреме е пуштен на слобода.
Фотографија: DW/Z.Purkovic
Тврдина- уништување на доказите
Во предметот Тврдина кој на јавноста и беше претставен во март 2016 година, осомничени се двајца началници на УБК и ексминистерката за внатрешни работи Гордана Јанкулоска. Тие во 2015 година противзаконски уништиле системи за следење на комуникации, при што е нанесена штета на државата во висина од околу 10 милиони евра. Истите системи претходно биле користени за незаконско следење и прислушкување
Фотографија: MIA
Тортура- изживувањето врз Љубе Бошкоски
На 28 март 2016, СЈО објави дека започнува нова истрага под името „Тортура“, која се однесува на апсењето на лидерот на партијата Обединети за Македонија и поранешен министер за внатрешни работи Љубе Бошковски. Поднесени се кривични пријави против седум лица, меѓу нив шестмина припадници на полициската единица Алфи, а како првоосомничен е тогашниот директор на УБК Сашо Мијалков.
Фотографија: DW/P. Stojanov
Трезор- Финзи и УБК
„Трезор“ е кодното име на последниот предмет на СЈО, и прв што се однесува на економски криминал, а произлегува од незаконското следење на комуникациите. Како што рече обвинителката Фатиме Фетаи, предметот се однесува на груба злоупотреба на средствата од буџетот на Република Македонија од страна на три раководни лица во УБК и едно раководно лице во Министерството за внатрешни работи.
Фотографија: picture-alliance/dpa
„Топлик“ и „Тендери“
Во предметот „Топлик“ се осомничени шест лица, кои преку злоупотреба на службената должност и кршење Законот за јавни набавки сториле кривични дела со кои го оштетиле буџетот во висина од 1 милион и 44.000 евра. Во „Тендери“ првоосомничено е раководно лице од Министерството за култура, поради фаворизирање на компанијата „Бетон - Штип“ при изградбата на Музејот на македонската борба.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
„Таргет“- масовно прислушување
СЈО соопшти дека илјадници луѓе биле незаконски следени во периодот од 2008 до 2015 година од страна на Управата за безбедност и контраразузнавање. Вкупно десет лица, дел од кои поранешни високи функционери се осомничени дека го организирале и го координарале незаконското прислушување. Незаконски била следена комуникација на најмалку 4.286 телефонски броеви без судски наредби
Фотографија: picture-alliance/dpa/J. Pape
„Тенк“ и „Тарифа“
СЈО сомничи седум лица дека ја злоупотребиле службената положба во случајот „Тарифа“ кој се однесува на постапка за јавна набавка на софтвер за потребите на АД ЕЛЕМ. Истрага е отворена и против две лица кои учествувале во набавката на службениот „Мерцедес“ на екс-премиерот Никола Груевски кој државниот буџет го чинеше 572 илјади евра.