Украина: Тежок почеток на неделата на кризни состаноци
СН/агенции
11 јануари 2022
Оваа недела, би можела да биде клучна за смирување на кризата околу Украина. На првиот од редицата состаноци, кој се одржа во Женева, меѓутоа не дојде до приближување на ставовите меѓу САД и Русија.
Реклама
Единственото позитивно нешто што може да се забележи е дека средбата меѓу американскиот заменик државен секретар Венди Шерман и нејзиниот руски колега Сергеј Рјабков во Женева воопшто се случи. За сѐ друго во конфликтот во Украина важи принципот на надеж. Имено двете страни, судејќи според изјавите на Рјабков и Шерман по повеќе од осумчасовната средба, останале цврсто на своите претходно изнесени позиции.
Рјабков изјави дека двете земји имаат „на некој начин спротивставени ставови за тоа што треба да се направи“. Од своја страна, неговата американска колешка Венди Шерман рече дека американската страна застанала цврсто пред руските барања, на пример за обврзувачко отфрлање на членството на Украина во НАТО. Уште пред состанокот, Шерман јасно стави до знаење дека нема да има дискусии за европската безбедност без другите сојузници.
„Москва нема намера да ја нападне Украина“
Рјабков по преговорите во Женева меѓутоа нагласи оти „ситуацијата не е безнадежна“, но дека САД не би требало да ја „потценат“ опасноста од конфликт. Русија е задоволна од „сериозноста“ со која Американците го примиле барањето да ѝ биде гарантирана безбедност пред НАТО, рече рускиот заменик министер за надворешни работи, дополнително уверувајќи дека Москва нема намера да ја нападне Украина.
Во заднината на тензиите е распоредувањето на речиси 100.000 руски војници на украинската граница. САД и Европејците предупредуваат од руска инвазија на Украина. Русија ги негира плановите за инвазија, но го анектираше украинскиот полуостров Крим во 2014 година.
Заменичката на државниот секретар на САД, Венди Шерман, по состанокот во Женева, изјави оти Русија не успеала да „пружи одговор“ на барањето на САД за смирување на напнатоста на руско-украинската граница.
Таа за новинарите изјави дека Москва би можела да го започне „смирувањето на напнатоста“ со враќање на војниците во касарните кои во последните недели беа на границата.
Хронологија на поморските тензии помеѓу Украина и Русија
На инцидентот на 25 ноември, во кој руски бродови ракетираа украински воени пловила, му претходеа месеци на тензии во Азовското Море. ДВ пишува за главните фази на конфронтацијата во Керчкиот проток.
Фотографија: Universität der Bundeswehr
Соработка меѓу Украина и Русија - на хартија
„Сите прашања поврзани со Азовското Море и Керчкиот проток треба да се решаваат само со мирни средства заеднички или со договор помеѓу Украина и Русија ...“ Ова се зборовите од преамбулата на Договорот меѓу Украина и Руската Федерација за соработка во користењето на Азовското Море и теснецот Керч, постигнат во 2003 година.
Фотографија: Imago/Russian Look/S. Fomine
Конфликти во Керчкиот проток - врз која основа?
Според меѓународното право, трговските и воените бродови треба слободно да пловат во Азовското Море и теснецот Керч. Сепак, по анексијата на Крим од страна на Русија во март 2014 година, реалноста во Азовското Море почна да се движи сѐ подалеку од овој правен принцип.
Фотографија: Reuters/A. Bainozarov
ЕУ ја критикува Русија
Ситуацијата се влоши со отворањето на Керчкиот мост, кој ги поврзува Таманскиот и Кримскиот полуостров. Пред тоа, според резолуцијата на Европарламентот од 25 октомври 2018 година, руските инспекции во Азовското Море беа селективни и не го нарушуваа слободното движење на бродови и товар. Но, од пролетта 2018, според прес-службата на ЕУ, Москва демонстративно создава пречки во трговскиот превоз.
Фотографија: picture-alliance/Winfried Rothermel
„Прекумерни“ проверки во Азовското Море
Проверките на бродовите од и кон украинските пристаништа руските граничари ги одолговлекуваа по неколку часа. Пристаништата, трговците и превозниците имаа значителни загуби. Според податоците од Киев, од крајот на септември 2018 година, повеќе од 200 бродови биле подложени на интензивни проверки, меѓу кои 120 биле со знамиња на земјите на ЕУ.
Фотографија: picture-alliance/Tass/V. Timkiv
Аргументите на Русија
Во меѓувреме, руската страна ги обвинува Украинците за ескалација во Азовското Море. Така, на крајот на март 2018 година, Украина го запре и потоа го конфискуваше рибарскиот брод „Норд“ во Азовското Море кој е регистриран на Крим.
Фотографија: Facebook/DPSUkraine
Керчката криза
Најголемиот инцидент досега во теснецот Керч се случи на 25 ноември, кога патувањето на украински воени бродови од Одеса кон Азовското Море заврши со гранатирање од страна на руските граничари кои тврдеа дека Украинците нелегално ја преминале руската граница. Сите три украински брода беа запленети и испратени до пристаништето Керч.
Фотографија: Reuters/P. Rebrov
„Нелегално ја преминаа границата и влегоа во територијалните води“
Русата безбедносна служба ФСБ тврди дека украинските бродови „илегално ја преминале границата и влегле во територијалните води на Русија“. На состанокот на Советот за безбедност на ОН, заменикот-амбасадор на Русија, Димитри Појански, присилното запленување на бродовите го образложи со „основано сомнение дека тие превезуваат радикали кои се заканиле дека ќе го кренат во воздух мостот на Керч".
Фотографија: Reuters/P. Rebrov
Поморското право ѝ дава право на Украина
Како што вели Даниел-Еразмус Кан, професор на Универзитетот на Бундесверот во Минхен, преминувањето на Керчкиот проток е регулирано на ист начин како и преминувањето на Босфорот или кој било друг морски теснец во светот. „Според Конвенцијата за поморско право од 1982 година, Украина има неограничено право на транзит низ Керчкиот теснецот. За ова, не е потребна дозвола од Русија", вели Кан.
Фотографија: Universität der Bundeswehr
8 фотографии1 | 8
Состанок НАТО-Украина во Брисел
Руско-американските разговори за безбедносните гаранции ги предложи Москва, која порано на Вашингтон и на НАТО им предаде нацрти за безбедносни документи во кои се бара Алијансата да не ја прими во членството Украина и другите земји кои некогаш беа дел од СССР, како и да се откаже од разместување на силите и на воената опрема во централна и источна Европа.
Меѓутоа, генералниот секретар на НАТО Јенс Столтенберг во Брисел изјави дека Алијансата нема да влијае на правото на самоопределување на државите во Европа. Пристапувањето во НАТО е единствено одлука на Украина и на земјите-членки на Алијансата, рече Столтенберг. Истовремено, Столтенберг ја предупреди Русија од воена агресија врз Украина. Тоа би имало несогледливи политички и економски последици, изјави Столтенберг по вчерашниот состанок НАТО-Украина.
Кризни состаноци до крајот на неделата
Украинската вицепремиерка Олга Стефанишина на заедничата прес-конференција со Столтенберг рече дека Русија, како агресор, нема право да поставува никакви барања.
Во поглед на сите кризни разговори со руските претставници во текот на оваа седмица, Столтенберг зборуваше за „важна недела за безбедноста на Европа“.
Имено Советот НАТО-Русија ќе се состане во среда, а Организацијата за безбедност и соработка во Европа (ОБСЕ), во која членува и Русија, ќе се состане во четврток. На крајот на неделата се очекува претставници на САД и на Русија повторно да разговараат за тоа како понатаму во актуелната криза.