Терористичкиот напад во Барселона би можел значително да влијае врз политичката иднина на Каталонија. Прашање е што ќе биде со референдумот за независност на автономниот шпански регион, планиран за 1. октомври.
Реклама
Кога во четвртокот попладнето возачот на комбето влета во масата луѓе на најфреквентната улица на Барселона и усмрти најмалку 13 луѓе и повреди стотина, многу брзо беше обвинет исламистичкиот тероризам. Уште на почетокот на годината, ИД се закани со напади на омилените туристички места во Шпанија. Истата ноќ ИД ја презеде одговорноста за нападот, во кој првенствено страдаа туристи. Медиумите пишуваат дека нападот бил планиран за петокот утрото. Во меѓувреме е познато дека експлозија во средата убила две лица и разнесла куќа во близина на Барселона, во Алканар, поврзана со нападот во Барселона.
Дали полицијата знаела нешто?
Во средата, на автопатот кон југ, имаше невообичаено засилена сообраќајна контрола. Цезар Мартинез со семејството бил исто така запрен: „Нѐ запреа вооружени лица на автопатот А7 кај Малага. Нѐ третираа како криминалци, имавме чувство дека нешто се случило. Но, очигледно, лошото се случи еден ден подоцна.“
Дали полицијата нешто знаела? По нападот во Барселона, беше уапсен 28-годишен Мароканец и уште едно лице од шпанската ексклава Мелиља. Со тоа во фокусот се најде уште еден важен аспект: миграцијата од Мароко, која веќе со недели е во пораст, а со неа и тензиите во шпанските ексклави Цеута и Мелиља.
Мароканските и шпанските разузнавачки служби тесно соработуваат, се наведува од владини кругови. Во Шпанија досега нелегалното доселување беше држано под контрола преку дополнителни економски спогодби со земјите на потекло, но поради тврдиот став на Либија кон бегалците, повторно порасна притисокот врз Мароко. На плажите на Андалузија, директно меѓу туристите, секој ден стигнуваат стотици бегалци.
Државата Шпанија ја демонстрира својата сила во Каталонија
На сите им е јасно дека Каталонија има проблеми со безбедноста. Каталонскиот весник „Ел Периодико“ лани во повеќе наврати предупредуваше на проблемот. Овој автономен регион, исто како и Баскија, има своја полиција, кратко „Мосос“. Каталонија исто така има и сопствена антитерористичка единица, која теоретски ја контролира Мадрид. Медиумските извештаи велат дека оваа антитерористичка единица со месеци не ги следи упатствата од главниот град.
Токму поради тоа, многумина во нападот го гледаат првенствено следново: Каталонија не е безбедна без Шпанија. За телевизијата, портапролот на владејачката партија ПП, Рафаел Хернандо тоа вака го формулираше: „Сега ни е неопходно искуството на Шпанија во борбата против тероризмот“.
Оваа изјава има двојна порака: „Не плашете се, ќе ви помогнеме“ и „На Каталонија ѝ е потребна Шпанија“. Но, тоа треба да се посматра во контекст и на движењето за независност на регионот. На 11. септември се прославува Диада, „националниот празник“ на Каталонија, а за 1. октомври беше планиран референдум за независност, втор по ред. Референдумот, според шпанскиот устав, е нелегален, а при одржувањето на првиот референдум пред три години, имаше апсења на тамошни политичари. Хернандо се надева „дека полициските единици ќе соработуваат заедно и дека оваа борба ќе биде контролирана од Мадрид“.
Политичка инструментализација на нападот
Сега почнува огорчената борба на полициските сили околу тоа кој е одговорен за нападот и кој треба да ја води истрагата за тоа. Премиерот Мариано Рахој го искористи моментот и во четвртокот вечерта допатува во Барселона и повика на национално единство и слога. Тој нема никаков план Б за посакуваната независност на Каталонија, но може да смета дека сега ова прашање нема да биде во прв план- со оглед што атентатот беше од големи размери, регионалните власти сега имаат други грижи.
Рахој докажува политички инстинкт и најавува дека државните антитерористички единици ќе ја преземат истрагата за нападот и координацијата на безбедносните мерки во Каталонија. Како причина ја наведе историјата на вооружени судири за ослободување, водени од баскиската организација Ета, најголема во Европа.
„Веќе освоивме многу битки против тероризмот. Ние Шпанците, ќе ја освоиме и оваа“, рече Рахој.
Хронологија: Исламистички терористички напади во Европа
По нападите врз САД на 11 септември 2001 година, исламистите извршија бројни крвави напади и во Европа. Атентатот во Манчестер е последен во редот злосторства. Погледајте за кои напади станува збор во следнава галерија:
Фотографија: picture-alliance/dpa/P. Byrne
15.11.2003: Напад врз синагоги
Во Истанбул загинаа 23 лица во напади на атентатори-самоубијци во двете најголеми синагоги. При речиси истовремените експлозии на повеќе автомобили-бомби тешко беа повредени околу 300 луѓе.
Фотографија: Getty Images
20.11.2003: Терор во Истанбул
Во бомбашки напад врз британски конзулат и британска банка во Истанбул бера убиени 33 лица, а преку 400 беа повредени. Како сторители беа идентификувани 73 исламисти. Преживеаните 40 атентатори беа осудени на затворски казни.
Фотографија: AFP/Getty Images/I. Uncuoglu
11.03.2004: Бомбашки атентат во возови
Во Мадрид експлодираа 10 бомби во преполни возови за локален превоз. Загинаа 191, а беа повредени повеќе од 1800 луѓе. Еден шпански суд осуди 21 од вкупно 28 атентатори од Ал Каеда на повеќе од 40 000 години затвор.
Фотографија: AP
02.11.2004: Убиство на режисер и сатиричар
Филмскиот режисер, публицист и сатиричар Тео ван Гог, по емитувањето на неговиот филм „Сабмишн“ за угнетувањето на жените во исламот доби смртни закани, а потоа и беше убине од еден исламист на сред улица во Амстердам.
Фотографија: imago/BrunoPress
07.07.2005: Лондон во шок
Четворица атентатори во автобуси и во метрото во Лондон ги активираа речиси истовремено бомбите во нивните ранци. Во овој крвав напад животот го загубија 52, а стотици лица беа ранети. Злоделото остана неказнето - тројца соучесници беа ослободени.
По еден ден откако британската полиција спречи напад со автомобил-бомба во Лондон, џип влета во хала на аеродромот во Глазгов и се запали. Повредени беа пет лица.
Фотографија: picture-alliance/dpa
11.12.2010: Страв од терор во Шведска
Автомобил експлодира на овој агол во центарот на Стокхолм. Веднаш потоа на само неколку метри понатаму се разнесе атентатор-самоубиец. Среќа во несреќа: во обата напада немаше загинати, туку само повредени луѓе.
Фотографија: AFP/Getty Images/J. Nackstrand
02.03.2011: Германија во фокусот
Атентаторот Арид Ука во еден автобус на аероидромот во Франкфурт целно пука врз невооружени војници од САД. Притоа уби двајца, а тешко рани уште тројца од војниците. Овој атентат се смета за прв исламистички напад во Германија
Фотографија: picture alliance / dpa
02.11.2011: Напади против сатирата
Францускиот сатиричен магазин „Шарли Ебдо“ беше цел на напад поради објавување критички материјали за исламот. Во текот на ноќта низ прозорците беа фрлени молотови коктели во просториите на редакцијата. За среќа, никој не беше повреден.
Фотографија: picture-alliance/abaca
11. - 15.03.2012: Војници како цел
Во францускиот град Тулуз убиен е војник со истрел во главата. По четири дена уследија и други убиства. Убиецот во писмо во кое ја презема одговорноста, убиецот вели дека сакал да се одмазди за ангажманот на француската армија во Авганистан
Фотографија: picture-alliance/dpa
19.03.2012: И Евреите се на мета
Во натамошен напад, атентаторот од Тулуз уби учител и три деца пред едно еврејско училиште. Тој се радикализирал во една салафистичка група и се означи себе си како божји воин по налог на Ал Каеда.
Фотографија: Reuters
18.07.2012: Теророт ја зафати и Бугарија
Во напад врз автобус со израелски туристи во Бургас се убиени седум луѓе, а 30 се ранети. Одговорноста за нападот нешто потоа и’ беше припишана на либанската шиитска организација Хезболах.
Фотографија: Reuters
22.05.2013: Случајот Ли Ригби
Британскиот војник Ли Ригби беше прегазен со автомобил во едно лондонско предградие и од две лица во возилото беше убиен со ножови и мачета. По убиството сторителите не избегаа, туку дозволија да бидат снимани од минувачи.
Фотографија: imago/United Archives International
24.05.2013: Напад со нож во Париз
Во напад со нож во Париз е ранет еден војник. Малку подоцна полицијата го уапси напаѓачот. Тој, според полицијата, не бил приврзаник на џихадот, туку на едно пофундаменталистичко толкување на исламот.
Фотографија: Eric Feferberg/AFP/Getty Images
24.05.2014: Повратник од Сирија - атентатор
Вооружен напаѓач уби четворица луѓе во влезниот простор на Еврејскиот музеј во Брисел. Атентаторот има предисторија: се радикализирал в затвор и повеќе од една година војувал како џихадист во Сирија.
Фотографија: Reuters
07.01.2015: Напад врз слободата на печатот
Двајца атентатори ги нападнаа редакциските простории на сатиричниот магазин „Шарли Ебдо“ во Париз и убија 12 лица. Во супермаркет за кошер-производи се одигра грабнувачка драма со 4 жртви. Сите атентатори беа убиени од силите за безбедност.
Фотографија: DW/Bernd Riegert
13.11.2015: Париз во шок
Во координирани напади во Париз беа убиени 130 луѓе, а околу 300 беа ранети. Одговорноста за атентатите ја презема терористичката милиција „Исламска држава“. Речиси истовремено на шест места во Париз повеќемина атентатори извршија напади врз барови и ресторани, како и врз една концертна хала.
Фотографија: Getty Images/AFP/K. Tribouillard
12.01.2016: Напад врз туристи во Истанбул
Напаѓач самоубиец на Исламска Држава уби 12 лица во историскиот центар на турската метропола разнесувајќи се со бомба среде туристичка група.
Фотографија: Reuters/M. Sezer
22.03.2016: Двоен напад во Брисел
Исламистички атентатори со повеќе бомби усмртија 32 лица на меѓународниот аеродром и во метро станица во белгискиот главен град.
Фотографија: Reuters/RTL Belgium
14.07.2016: Напад со камион во Ница
Атентатор со камион влета во маса на шеталиштето на францускиот пристанишен град. Загинаа најмалку 86 лица. По нападот Исламска држава преку своја објава на страницата „Амак“ ја презеде одговорноста за ова злосторство.
Главниот град на Германија кусо пред Божик стана цел на терористички напад. Член на терористичката милиција Исламска држава уби 12 лица удирајќи со украден камион во центарот на божикен пазар. Неколку дена потоа, 24-годишниот Тунежанец е убиен во близината на Милано при полициска контрола.
Фотографија: picture-alliance/dpa/M. Kappeler
22.03.2017: Напад во срцето на Лондон
Напаѓач со автомобил намерно заврте во пешачката зона на мост во центарот на Лондон, по што избоде еден полицаец. Четири лица им подлегнаа на повредите. Британските безбедносни сили го убија сторителот.
Фотографија: picture alliance/dpa/I. Aldama
07.04.2017: Терор во шопинг-зоната на Стокхолм
Во шопинг улицата во главниот град на Шведска напаѓач со украден камион удри прво во толпа луѓе, а потоа и во трговски центар. Пет лица го загубија животот, а 15 се повредени. Уште истиот ден, полицијата уапси 39-годишен Узбекистанец под сомнение за тероризам.
Фотографија: Reuters/TT News Agency/F. Sandberg
22.05.2017: Експлозија во Манчестер Арена
Најмалку 22 лица загинаа а близу 60 се повредени во нападот со импровизирана експлозивна направа во концертната сала во британскиот град. Експлозијата одекнала пред самиот крај на концертот на американската пејачка Аријана Гранде.