По неодамнешното убиство на еден учител, француската влада презема остри мерки против насилните исламисти. Но, на претседателот Макрон покрај остриот став му се потребни и трпение и мудрост, смета Барбара Везел.
Реклама
Кон крајот на септември се случи сериозен напад со нож врз случајни минувачи пред поранешната зграда на сатиричниот магазин „Шарли Ебдо“ во Париз. По неколку месеци мир, сеништето на насилниот исламизам повторно се врати. Кратко потоа претседателот Макрон во одамна планираниот говор најави како ќе се бори против исламистичкото насилство. Тоа беше нијансиран говор без десничарска ниту исламофобична реторика. Но, со 240 жртви во напади со исламистичка позадина во изминатите пет години, Макрон е сосем свесен дека мора да започне борба.
Владата под притисок да делува
Грозното убиство на наставникот Самуел Пати е доказ дека исламистичкото подземје во Франција се проширило. „Исламистички сепаратизам“ го нарече Макрон феноменот, кој се прошири на Блискиот Исток по нападите врз Светскиот трговски центар во 2001 година во Њујорк и со подемот на терористичката организација „Исламска држава“ и авторитарните исламистички влади. Египет е една од нив, турскиот претседател Ердоган, кој ја злоупотребува религијата како инструмент за угнетување и одржување на власт, и многу други. Со неговиот тврд став против агресивната акција на Ердоган во источниот Медитеран, претседателот Макрон покажува дека го гледа глобалниот контекст.
Но, сепак мора борбата да ја води на француско тло. И многу од постапките кои ги презема владата сега се исправни: да се регулира образованието на муслиманските верски лица во земјата, задолжително школување на муслиманските деца, протерување на тврдокорни исламисти и построга контрола на културни и други здруженија, кои толерираат проповедници на насилство во своите редови. Никој не треба сега во Франција да игра на исламофобичната карта, овие организации имаа години време да ја прекинат толеранцијата или поддршката на насилство во нивните редови.
Политичката острина е само едно средство
Но, политичката острина е само средство против исламистичкото паралелно општество со насилнички потенцијал кое се формираше во големите градови и меѓу некои од мигрантите. Може да забележи во најдобар случај краткорочни успеси и да ги смири гласачите.
Аналитичари, без разлика на политичките ставови, знаат дека проблемот лежи подлабоко. Претседателот отворено се осврна на две од причините: колонијалната историја на земјата со која се немаат соочено, особено војната во Алжир, како и социјалната и економска беда во предградијата.
Самата француска држава ги создаде таквите гета и сноси одговорност за „сепаратизмот” кој е настанат таму. За да се отстрани ќе трае со генерации. И тоа не функционира со притисок, туку со пари, едукација, станови и инфраструктура - листата е бесконечна. Пред 25 години филмот „Ла Хен” во кој се тематизира животот на станарите на тие предградија привлече големо внимание. Годинава со „Ле Мизерабл” имаме негов наследник на големото платно и граѓанска Франција е шокирана што толку малку се има променето.
Ова е огромно „градилиште” за Емануел Макрон кој за една година треба да оди во изборна кампања. Би можел без одложување да пристапи кон искрено соочување со минатото. Тоа може да го чини гласови од десните, но би било историски важна задача за претседател со толку големи очекувања за себе во историски контекст.
Трпение и моќ на убедување
И ригидната секуларност на француската држава со тоталното исклучување на религијата во јавните функции придонесе за острината на актуелното соочување со прашањето.
Од една страна владата со право бара од муслиманското население да се адаптира на законите и правилата во земјата. Од друга страна речиси и не остава простор за верскиот живот. Можеби политиката во Франција треба да се запраша дали величањето на сопствената секуларна традиција е и натаму вистинската основа во една мултиетничка, мултирелигиозна сегашност.
На другата страна е потфрлањето на исламот во Франција. Бројот на жртви од исламистички мотивиран терор во изминатите години не дозволува било какви изговори. Има верски лица во земјата достојни за восхит кои проповедаат и се борат за толеранција. Но, покрај нив цвета подземје на салафистички и други хардлајнери, кои и натаму пропагираат „насилство” врз неверниците.
Поглед на профилите на социјалните мрежи на лицата поврзани со смртта на професорот Самуел Пати ти ја смрзнува крвта. На претседателот Макрон ќе му биде потребно трпение, моќ на убедување, и „морков и стап”, ако сака во оваа битка да добие тло под нозе. Нема вистински изгледи да излезе како победник бидејќи Франција предолго го занемаруваше тој дел од општеството. На крајот за тоа е потребно повеќе од само првиот човек. Потребно е граѓанството да се соочи со грешките од минатото.
Хронологија: Исламистички терористички напади во Европа
По нападите врз САД на 11 септември 2001 година, исламистите извршија бројни крвави напади и во Европа. Атентатот во Манчестер е последен во редот злосторства. Погледајте за кои напади станува збор во следнава галерија:
Фотографија: picture-alliance/dpa/P. Byrne
15.11.2003: Напад врз синагоги
Во Истанбул загинаа 23 лица во напади на атентатори-самоубијци во двете најголеми синагоги. При речиси истовремените експлозии на повеќе автомобили-бомби тешко беа повредени околу 300 луѓе.
Фотографија: Getty Images
20.11.2003: Терор во Истанбул
Во бомбашки напад врз британски конзулат и британска банка во Истанбул бера убиени 33 лица, а преку 400 беа повредени. Како сторители беа идентификувани 73 исламисти. Преживеаните 40 атентатори беа осудени на затворски казни.
Фотографија: AFP/Getty Images/I. Uncuoglu
11.03.2004: Бомбашки атентат во возови
Во Мадрид експлодираа 10 бомби во преполни возови за локален превоз. Загинаа 191, а беа повредени повеќе од 1800 луѓе. Еден шпански суд осуди 21 од вкупно 28 атентатори од Ал Каеда на повеќе од 40 000 години затвор.
Фотографија: AP
02.11.2004: Убиство на режисер и сатиричар
Филмскиот режисер, публицист и сатиричар Тео ван Гог, по емитувањето на неговиот филм „Сабмишн“ за угнетувањето на жените во исламот доби смртни закани, а потоа и беше убине од еден исламист на сред улица во Амстердам.
Фотографија: imago/BrunoPress
07.07.2005: Лондон во шок
Четворица атентатори во автобуси и во метрото во Лондон ги активираа речиси истовремено бомбите во нивните ранци. Во овој крвав напад животот го загубија 52, а стотици лица беа ранети. Злоделото остана неказнето - тројца соучесници беа ослободени.
По еден ден откако британската полиција спречи напад со автомобил-бомба во Лондон, џип влета во хала на аеродромот во Глазгов и се запали. Повредени беа пет лица.
Фотографија: picture-alliance/dpa
11.12.2010: Страв од терор во Шведска
Автомобил експлодира на овој агол во центарот на Стокхолм. Веднаш потоа на само неколку метри понатаму се разнесе атентатор-самоубиец. Среќа во несреќа: во обата напада немаше загинати, туку само повредени луѓе.
Фотографија: AFP/Getty Images/J. Nackstrand
02.03.2011: Германија во фокусот
Атентаторот Арид Ука во еден автобус на аероидромот во Франкфурт целно пука врз невооружени војници од САД. Притоа уби двајца, а тешко рани уште тројца од војниците. Овој атентат се смета за прв исламистички напад во Германија
Фотографија: picture alliance / dpa
02.11.2011: Напади против сатирата
Францускиот сатиричен магазин „Шарли Ебдо“ беше цел на напад поради објавување критички материјали за исламот. Во текот на ноќта низ прозорците беа фрлени молотови коктели во просториите на редакцијата. За среќа, никој не беше повреден.
Фотографија: picture-alliance/abaca
11. - 15.03.2012: Војници како цел
Во францускиот град Тулуз убиен е војник со истрел во главата. По четири дена уследија и други убиства. Убиецот во писмо во кое ја презема одговорноста, убиецот вели дека сакал да се одмазди за ангажманот на француската армија во Авганистан
Фотографија: picture-alliance/dpa
19.03.2012: И Евреите се на мета
Во натамошен напад, атентаторот од Тулуз уби учител и три деца пред едно еврејско училиште. Тој се радикализирал во една салафистичка група и се означи себе си како божји воин по налог на Ал Каеда.
Фотографија: Reuters
18.07.2012: Теророт ја зафати и Бугарија
Во напад врз автобус со израелски туристи во Бургас се убиени седум луѓе, а 30 се ранети. Одговорноста за нападот нешто потоа и’ беше припишана на либанската шиитска организација Хезболах.
Фотографија: Reuters
22.05.2013: Случајот Ли Ригби
Британскиот војник Ли Ригби беше прегазен со автомобил во едно лондонско предградие и од две лица во возилото беше убиен со ножови и мачета. По убиството сторителите не избегаа, туку дозволија да бидат снимани од минувачи.
Фотографија: imago/United Archives International
24.05.2013: Напад со нож во Париз
Во напад со нож во Париз е ранет еден војник. Малку подоцна полицијата го уапси напаѓачот. Тој, според полицијата, не бил приврзаник на џихадот, туку на едно пофундаменталистичко толкување на исламот.
Фотографија: Eric Feferberg/AFP/Getty Images
24.05.2014: Повратник од Сирија - атентатор
Вооружен напаѓач уби четворица луѓе во влезниот простор на Еврејскиот музеј во Брисел. Атентаторот има предисторија: се радикализирал в затвор и повеќе од една година војувал како џихадист во Сирија.
Фотографија: Reuters
07.01.2015: Напад врз слободата на печатот
Двајца атентатори ги нападнаа редакциските простории на сатиричниот магазин „Шарли Ебдо“ во Париз и убија 12 лица. Во супермаркет за кошер-производи се одигра грабнувачка драма со 4 жртви. Сите атентатори беа убиени од силите за безбедност.
Фотографија: DW/Bernd Riegert
13.11.2015: Париз во шок
Во координирани напади во Париз беа убиени 130 луѓе, а околу 300 беа ранети. Одговорноста за атентатите ја презема терористичката милиција „Исламска држава“. Речиси истовремено на шест места во Париз повеќемина атентатори извршија напади врз барови и ресторани, како и врз една концертна хала.
Фотографија: Getty Images/AFP/K. Tribouillard
12.01.2016: Напад врз туристи во Истанбул
Напаѓач самоубиец на Исламска Држава уби 12 лица во историскиот центар на турската метропола разнесувајќи се со бомба среде туристичка група.
Фотографија: Reuters/M. Sezer
22.03.2016: Двоен напад во Брисел
Исламистички атентатори со повеќе бомби усмртија 32 лица на меѓународниот аеродром и во метро станица во белгискиот главен град.
Фотографија: Reuters/RTL Belgium
14.07.2016: Напад со камион во Ница
Атентатор со камион влета во маса на шеталиштето на францускиот пристанишен град. Загинаа најмалку 86 лица. По нападот Исламска држава преку своја објава на страницата „Амак“ ја презеде одговорноста за ова злосторство.
Главниот град на Германија кусо пред Божик стана цел на терористички напад. Член на терористичката милиција Исламска држава уби 12 лица удирајќи со украден камион во центарот на божикен пазар. Неколку дена потоа, 24-годишниот Тунежанец е убиен во близината на Милано при полициска контрола.
Фотографија: picture-alliance/dpa/M. Kappeler
22.03.2017: Напад во срцето на Лондон
Напаѓач со автомобил намерно заврте во пешачката зона на мост во центарот на Лондон, по што избоде еден полицаец. Четири лица им подлегнаа на повредите. Британските безбедносни сили го убија сторителот.
Фотографија: picture alliance/dpa/I. Aldama
07.04.2017: Терор во шопинг-зоната на Стокхолм
Во шопинг улицата во главниот град на Шведска напаѓач со украден камион удри прво во толпа луѓе, а потоа и во трговски центар. Пет лица го загубија животот, а 15 се повредени. Уште истиот ден, полицијата уапси 39-годишен Узбекистанец под сомнение за тероризам.
Фотографија: Reuters/TT News Agency/F. Sandberg
22.05.2017: Експлозија во Манчестер Арена
Најмалку 22 лица загинаа а близу 60 се повредени во нападот со импровизирана експлозивна направа во концертната сала во британскиот град. Експлозијата одекнала пред самиот крај на концертот на американската пејачка Аријана Гранде.