Трамп не им наштетува само на своите противници, туку страда и угледот на оние кои се вбројуваат во негови пријатели и соработници. Оној кој му притекнува на помош, станува негов соучесник, смета Миодраг Шориќ.
Фотографија: Reuters/K. Lamarque
Реклама
Од Трамп никој не може да побегне, сеедно дали е непријател или пријател. Во 2016. година, претседателскиот кандидат Трамп ги уништи изборните стратегии на искусните гувернери или сенатори и победи, иако беше политички новајлија. Трамп ги исмеваше своите ривали, им даваше потценувачки прекари, ја влечеше политичката култура на Америка сѐ подлабоко кон дното.
Овојпат на претседателот му припомогна министерот за правда, Џеф Сешн, изложувајќи се на вкрстените прашања на сенаторите во врска со руското влијание врз американските претседателски избори или заднината на отпуштањето на поранешниот директор на ФБИ, Џејмс Коми. Министерот Сешн не даде ни една информација која може да му наштети на Трамп. За време на сослушувањето, Сешн „страдаше“ од напади на заборавност или одбиваше да се изјасни во критични моменти. Тоа е негово право. Но, транспарентноста изгледа сосем поинаку. Настапот на Сешн не буди никаква доверба, ниту во него, ни во оваа администрација.
Миодраг Шориќ
Многу прашања и натаму се отворени
По ова сведочење, на противниците на Трамп сѐуште им недостигаат докази за премногу блиски контакти на изборниот тим на Трамп со Русија. Дали Демократите ќе се откажат од натамошна истрага? Сигурно не.
Така, духот на блиските конекции на Трамп со Русија и натаму ќе лута низ ходниците на Конгресот. Судовите повторно ќе отфрлуваат потенцијална забрана за влез на муслимани во земјата и ќе ја проследуваат постапката до следната инстанца. Ќе има нови испитувања дали Трамп ги меша приватните со службените работи. Трамп, дубиозниот градежен претприемач, и натаму ќе се продава за морален чистунец кој сака да ги исчисти валканиците во Вашингтон. Она што е уште побезумно: Трамп вистински верува дека е адвокат на обичниот човек.
Напред кон минатото, Америко!
Неговите симпатизери го славеа повторното отворање на еден рудник за јаглен во Пенсилванија како знак на модернизација на американската економија. Истовремено,владата најави повлекување од Парискиот договор за климата, ги става под прашање меѓународните трговски договори, сака да подигне ѕидови на границите. Напред кон минатото, Америко!
Трамп живее во свет на „алтернативни факти“. Фактите се факти само ако му се од корист. Овој претседател магично привлекува полувистини и привиди. Каков непогрешлив инстинкт за создавање хаос! Џеф Сешн при сведочењето во Сенатот застана во одбрана на одлуките и начинот на донесување одлуки на овој претседател. Еден ден можеби ќе зажали за тоа.
Овластувањата на најмоќниот државник во светот
Шефот на Белата куќа има најголема моќ во светската политика – барем така се верува. Но, дали е навистина така? Овластувањата на претседателот на САД се ограничени. И други актери играат важна улога.
Фотографија: Klaus Aßmann
Така вели Уставот...
Претседателскиот мандат во САД трае четири години, а претседателот може да биде реизбран само еднаш. Тој е шеф на државата и шеф на владата, односно управува со извршната власт. Задача на претседателот е да ги спроведува законите изгласани од Конгресот. Претседателот како највисок дипломат може да прима странски амбасадори и на тој начин да признава држави.
Фотографија: Klaus Aßmann
Кој кого контролира?
Трите власти - законодавната, извршната и судската - се поделени и се контролираат меѓусебно. Претседателот има право да помилува осуденици и да ги назначува федералните судии, министрите во кабинетите и амбасадорите на САД - но само со согласност на Сенатот. Ова е еден од механизмите со кои законодавната власт ги контролира активностите на извршната власт.
Фотографија: Klaus Aßmann
„State of the Union“
Американскиот претседател е должен редовно да го информира Конгресот за состојбата на државата. Тоа го прави ова во годишниот „говор за состојбата на нацијата“ („State of the Union“). Претседателот нема право да предлага закони на Конгресот, но за време на говорот може да наведе своите теми и приоритети. Со тоа тој може јавно да врши притисок врз Конгресот. Но, ништо повеќе од тоа.
Фотографија: Klaus Aßmann
Претседателско вето
Претседателот може да одбие да потпише закон донесен од Конгресот и тоа всушност неговото право на вето. Конгресот може да го отфрли претседателското вето само доколку обезбеди двотретинско мнозинство во двата дома на парламентот. Во историјата на САД се познати 1.500 случаи на претседателски вета. Од нив, само 111 (7%), биле успешно надгласани.
Фотографија: Klaus Aßmann
Сива зона
Уставот на САД и одлуките на Врховниот суд не даваат јасна слика за тоа колкава моќ има претседателот. Всушност, претседателот има право на уште еден вид вето, познато како "џебно вето". Под одредени услови, претседателот може одреден закон да со „стави во торба“ и со тоа тој станува неважечки. Овој тип на вето не може да биде надгласано во Конгресот. Овој трик бил користен скоро 1.000 пати.
Фотографија: Klaus Aßmann
Наредби со сила на закон
Претседателот на САД на членовите на владата може да им наметне одреден начин на однесување. Тој издава препораки, т.н „извршни наредби“ (Executive Orders), имаат сила на закон. Сепак, тоа не значи дека на претседателот сè му е дозволено: судовите можат да ги поништат наредбите, Конгресот - да ги сопре со соодветни контра закони, а следниот претседател може да ги укине.
Фотографија: Klaus Aßmann
Конгрес...
Претседателот има право да склучува договори со странски влади, кои потоа треба да бидат одобрени со мнозинство во Сенатот. Ова може да се избегне, ако наместо договор претседателот склучи еден вид меѓувладин договор т.е. „извршен договор“ (Executive Agreement). Ваквите договори се валидни се додека Конгресот не ги оспори или не ги укине со закон.
Фотографија: Klaus Aßmann
Кој може да објави војна?
Претседателот е врховен командант на вооружените сили на САД, но војна може да објавува само Конгресот. Сепак не е многу јасно колку војска смее да испраќа претседателот во вооружените конфликти без одобрение на Конгресот. По војната во Виетнам, Конгресот го усвои следново правило: претседателот може да ги користи надлежностите се додека Конгресот не ги оспори.
Фотографија: Klaus Aßmann
Ултимативна контрола
Ако претседателот ги надмине или злоупотреби овластувањата или изврши кривично дело, Претставничкиот дом, против него може да отпочне процедура за отстранување од должноста. Досега имало два такви обиди, но и двата завршиле несупешно. Сепак, постои многу ефикасен инструмент за да се сопре претседателското самоволие: тоа намалувањето на буџетот – што е во надлежност на Конгресот.
