Трамп продолжува да го разгорува конфликтот со Кина
СН/агенции
5 декември 2020
Непосредно пред крајот на неговиот мандат, американскиот претседател Доналд Трамп одново го засилува притисокот врз Пекинг. Во фокусот на Стејт депарментот сега се кинески програми за културна размена.
Реклама
Американскиот Стејт департмент објави синоќа дека укинува пет програми за културна размена со САД, кои ги финансира Кина, нарекувајќи ги „пропагандни алатки“.
Овие пет програми спроведени во рамки на американскиот Закон за взаемна образовна и културна размена (МЕЦЕА) кој им дозволува на американските државни службеници да патуваат користејќи странски средства, се маскирани во културна размена, пишува во соопштението на државниот секретар на САД, Мајк Помпео.
Додека другите програми основани под закрила на законот на МЕЦЕА се взаемно корисни овие пет програми целосно ги финансира и ги води Кина „како средства за пропаганда и мека на моќ“, нагласува Помпео.
Овластувањата на најмоќниот државник во светот
Шефот на Белата куќа има најголема моќ во светската политика – барем така се верува. Но, дали е навистина така? Овластувањата на претседателот на САД се ограничени. И други актери играат важна улога.
Фотографија: Klaus Aßmann
Така вели Уставот...
Претседателскиот мандат во САД трае четири години, а претседателот може да биде реизбран само еднаш. Тој е шеф на државата и шеф на владата, односно управува со извршната власт. Задача на претседателот е да ги спроведува законите изгласани од Конгресот. Претседателот како највисок дипломат може да прима странски амбасадори и на тој начин да признава држави.
Фотографија: Klaus Aßmann
Кој кого контролира?
Трите власти - законодавната, извршната и судската - се поделени и се контролираат меѓусебно. Претседателот има право да помилува осуденици и да ги назначува федералните судии, министрите во кабинетите и амбасадорите на САД - но само со согласност на Сенатот. Ова е еден од механизмите со кои законодавната власт ги контролира активностите на извршната власт.
Фотографија: Klaus Aßmann
„State of the Union“
Американскиот претседател е должен редовно да го информира Конгресот за состојбата на државата. Тоа го прави ова во годишниот „говор за состојбата на нацијата“ („State of the Union“). Претседателот нема право да предлага закони на Конгресот, но за време на говорот може да наведе своите теми и приоритети. Со тоа тој може јавно да врши притисок врз Конгресот. Но, ништо повеќе од тоа.
Фотографија: Klaus Aßmann
Претседателско вето
Претседателот може да одбие да потпише закон донесен од Конгресот и тоа всушност неговото право на вето. Конгресот може да го отфрли претседателското вето само доколку обезбеди двотретинско мнозинство во двата дома на парламентот. Во историјата на САД се познати 1.500 случаи на претседателски вета. Од нив, само 111 (7%), биле успешно надгласани.
Фотографија: Klaus Aßmann
Сива зона
Уставот на САД и одлуките на Врховниот суд не даваат јасна слика за тоа колкава моќ има претседателот. Всушност, претседателот има право на уште еден вид вето, познато како "џебно вето". Под одредени услови, претседателот може одреден закон да со „стави во торба“ и со тоа тој станува неважечки. Овој тип на вето не може да биде надгласано во Конгресот. Овој трик бил користен скоро 1.000 пати.
Фотографија: Klaus Aßmann
Наредби со сила на закон
Претседателот на САД на членовите на владата може да им наметне одреден начин на однесување. Тој издава препораки, т.н „извршни наредби“ (Executive Orders), имаат сила на закон. Сепак, тоа не значи дека на претседателот сè му е дозволено: судовите можат да ги поништат наредбите, Конгресот - да ги сопре со соодветни контра закони, а следниот претседател може да ги укине.
Фотографија: Klaus Aßmann
Конгрес...
Претседателот има право да склучува договори со странски влади, кои потоа треба да бидат одобрени со мнозинство во Сенатот. Ова може да се избегне, ако наместо договор претседателот склучи еден вид меѓувладин договор т.е. „извршен договор“ (Executive Agreement). Ваквите договори се валидни се додека Конгресот не ги оспори или не ги укине со закон.
Фотографија: Klaus Aßmann
Кој може да објави војна?
Претседателот е врховен командант на вооружените сили на САД, но војна може да објавува само Конгресот. Сепак не е многу јасно колку војска смее да испраќа претседателот во вооружените конфликти без одобрение на Конгресот. По војната во Виетнам, Конгресот го усвои следново правило: претседателот може да ги користи надлежностите се додека Конгресот не ги оспори.
Фотографија: Klaus Aßmann
Ултимативна контрола
Ако претседателот ги надмине или злоупотреби овластувањата или изврши кривично дело, Претставничкиот дом, против него може да отпочне процедура за отстранување од должноста. Досега имало два такви обиди, но и двата завршиле несупешно. Сепак, постои многу ефикасен инструмент за да се сопре претседателското самоволие: тоа намалувањето на буџетот – што е во надлежност на Конгресот.
Фотографија: Klaus Aßmann
9 фотографии1 | 9
„Тие им обезбедуваат внимателно подготвен пристап на претставниците на Комунистичката партија на Кина, а не на кинескиот народ, кој нема слобода на говор или на собирање“, додава Помпео.
Укинувањето на овие програми е најнов одраз на многу затегнатите односи на американскиот претседател Доналд Трамп со Кина.
Светски лидери кои се’ уште не му честитале на Бајден
306:232 електорски гласови за Џо Бајден, велат конечните медиумски прогнози за исходот на претседателските избори во САД. Повеќето светски државници веќе му упатија честитки за победата, со неколку впечатливи исклучоци.
Фотографија: Jonathan Ernst/REUTERS
Рускиот претседател Владимир Путин
Портпаролот на Путин, Дмитри Песков, за новинарите изјави дека Кремљ ќе се воздржи од коментари за победата на Бајден се додека не се решат правните предизвици за изборите и резултатот биде официјален. „Таму претстојат одредени законски процедури, кои ги најави актуелниот претседател, затоа ситуацијата е поинаква, така што сметаме дека е правилно да се чека официјална потврда“.
Десничарскиот претседател изјави дека тој ќе биде првиот лидер во светот што ќе му честита на Доналд Трамп. Но, Болсонаро молчи за Бајден. „Мислам дека претседателот чека да се реши ситуацијата околу нерегуларните гласови“, изјави за новинарите потпретседателот Хамилтон Мурао. Болсонаро ќе му честита на Бајден „во вистинско време“ и ќе види што ќе се случи со тужбите на Трамп.
Фотографија: Marcos Corrêa/Presidência da República do Brasil
Мексиканскиот претседател Андрес Мануел Лопез Обрадор
Лопез Обрадор изјави дека тој е обврзан со уставот да не му честита на победникот се додека не се разрешат правните спорови, повторувајќи го својот претходен став. „Како може претседател на Мексико да стане судија и да рече:„ Овој кандидат победи“, изјави Обрадор изјави на прес-конференција. Тој кратко го спомена Бајден како „можен новоизбран претседател“, но нагласи дека Мексико не зазема страна.
Фотографија: Reuters/H. Romero
Севернокорејскиот врховен лидер Ким Јонг Ун
Нема рекција на победата на Бајден ниту од Ким. Севернокорејските државни медиуми од понеделник молчат за изборите во САД. Но, Пјонгјанг не спомна ништо нит за победата на Доналд Трамп во 2016 година, ниту два дена по неговиот избор. Во минатото, Ким го нарекуваше Бајден „будала со низок коефициент на интелигенција“. Бајден, во меѓувреме, го опиша Ким како „насилник“.
Фотографија: Reuters/KCNA
Словенечкиот премиер Јанез Јанша
Лидерот на десничарската и антиимиграциска Словенечка демократска партија, кој предвреме му честиташе на Трамп за победа на изборите, допрва ќе му честита на Бајден. Јанша ги повтори обвинувањата за изборна измама извршена од демократите. Тој сепак објави на Твитер дека Словенија се надева на „пријателски односи“ со Вашингтон.
На 13 ноември, Кина, преку портпаролот на министерството за надворешни работи му ја честиташе победата на Џо Бајден, речиси една недела откако тој беше прогласен за победник на претседателските избори во САД. „Ние го почитуваме изборот на американскиот народ“, рече портпаролот Ванг Венбин. Но, дали Бајден примил непосредна честитка и од кинескиот претседател, Ши Џинпинг досега не е објавено.
Фотографија: Ju Peng/Xinhua/picture-alliance
6 фотографии1 | 6
Под раководство на Трамп, САД започнаа трговска војна со Кина, се спротиставија на нејзините територијални амбиции во спорните води во Јужно кинеското море, ја критикуваа репресијата која Пекинг ја води против продемократското движење во Хонгконг и го осудија кинеското почетно управување со пандемијата на коронавирусот која започна во Вухан во ноември 2019 година и се прошири на целата планета.
Неделава САД објавија планови за временско ограничување на визите издадени за членовите на Комунистичката партија на Кина и на нивните семејства, намалувајќи го траењето на визите од 10 години на еден месец.
Кои се избраниците за новиот кабинет на Џо Бајден?
Избраниот претседател на САД Џо Бајден почна да го екипира својот кабинет подготвувајќи се за влез во Белата куќа. Многумина од неговите кандидати беа во администрацијата на Барак Обама, а изборот го потврдува Сенатот.
Фотографија: Mike Coppola/Getty Images
Ентони Блинкен, министер за надворешни работи
Блинкен е долгогодишен близок соработник на новоизбраниот претседател Џо Бајден. Тој работел во администрацијата на двајца демократски претседатели и бил истакнат советник во Комисијата за надворешни работи на Сенатот. Извршувал и функција заменик – национален советник за безбедност, како и заменик државен секретар во втората влада на Обама, кога Бајден беше вицепретседател.
Фотографија: Mike Coppola/Getty Images
Џон Кери, специјален претседателски пратеник за клима
Поранешниот министер за надворешни работи ќе биде специјален претставник на Бајден за прашања поврзани со климата. Кери од 1983 до 2013 година беше сенатор во Масачусец, пред да ја преземе највисоката функција во надворешната дипломатија во втората влада на Обама. Кери во името на САД во 2015 година го потпиша Парискиот договор за климата, а две години подоцна Трамп ја повлече земјата од него.
Фотографија: picture-alliance/dpa/B. Pedersen
Линда Томас-Гринфилд, амбасадор на САД во ОН
Линда Томас-Гринфилд од 2013 до 2017 година беше на важни позиции во Министерството за надворешни работи. За време на епидемијата на ебола, таа ја раководеше американската политика во Африка јужно од Сахара. Бајден планира да ѝ ја довери важната функција за Белата куќа, амбасадор во ОН.
Фотографија: DW/S. Broll
Алехандро Мајоркас, министер за внатрешна безбедност
Адвокатот со кубанско потекло за време на претседателот Обама беше заменик-шеф за внатрешна безбедност и раководеше со реализација на програмата ДАЦА, која на т.н. „сонувачи“, како деца илегално донесени во САД, им овозможуваше останување во земјата. Доколку биде потврден неговиот избор, тој би бил прв доселеник и латино кој ќе го води секторот за внатрешна безбедност.
Фотографија: Thilo Rückeis/picture-alliance
Џејк Саливан, советник за национална безбедност
Саливан од 2013 до 2014 беше советник на Џо Бајден за национална безбедност, додека тој беше потпретседател. Тој беше и заменик на Хилари Клинтон на функцијата министер за надворешни работи. Подоцна Саливан беше нејзин највисок советник за надворешнополитички прашања за време на нејзината претседателска кандидатура во 2016 година.
Фотографија: picture-alliance/AP Photo
Аврил Хаинс, директор за национално разузнавање
Хаинс беше прва жена заменик директор на ЦИА, во периодот од 2013 до 2015 година. Таа го наследи Ентони Блинкен на позицијата заменик-советник за национална безбедност кога тој во 2015 година замина во Министерството за надворешни работи. Ако се потврди нејзиниот избор, таа ќе биде прва жена која ќе раководи со американските тајни служби.