Турбо-корона на Западен Балкан: За бакнежите и славјето
Томас Брај
22 јули 2020
Црна Гора од денеска одново прогласи епидемија на Ковид-19 на цела територија. Впрочем коронавирусот зема нов замав речиси насекаде на југоистокот на Европа. Кои се причините на наглото ширење на инфекцијата?
Реклама
Клубовите во европскиот центар на љубителите на „журки" на островот Паг би требало да се затворени. Но, минатиот викенд ситуацијата во светски познатиот Зрч беше поинаква. Додека шпанскиот остров Мајорка ги затвори своите главни центри за ноќни собири, во многу клубови во Хрватска се славеше. На многу места се туркаа и по 2.000 луѓе во раскалашено танцување. Маски и физичка дистанца беа тука туѓи поими.
Но можни нови жаришта на коронавирус не настанаа само овде. И во светски познатото поклоненичко одредиште Меѓугорје во БиХ секојдневно има маси верници. Ни тука нема маски, ни дистанца. Во босанскиот град Бихаќ со месеци во катастрофални хигиенски услови кампуваат 3.000 до 4.000 бегалци. Мнозинството се млади мажи од Авганистан и Пакистан, кои заглавиле овде зашто не смеат да ја преминат надворешната граница на ЕУ кон Хрватска. Тука делотворна заштита од Ковид-19 не игра никаква улога. Три примери за она што не функционира во балканските земји кога е во прашање сузбивање на коронавирусот, без оглед што ова проблематично однесување е само маргинално одговорно за растот на бројот на заразени.
Какви промени носи коронавирусот во производството на храна
Рестрикциите поради Ковид-19 пореметија бројни животно важни сектори, па и земјоделството. Пандемијата може да ги промени прехранбените синџири, од индустриско одгледување животни до пораст на урбано градинарство.
Фотографија: DW/K. Makoye
Откажување од масовно одгледување животни
Иако научниците не се сигурни како настанал Ковид-19, се смета дека последните вирусни закани предизвикани од свинскиот и птичјиот грип, својот зачеток го имале во големите фарми за свињи и кокошки. Со оглед дека постои корелација меѓу индустриското одгледување животни на тесен простор и ризикот од пандемија, можеби е време да се поразмисли околу индустриското одгледување животни.
Фотографија: picture alliance/Augenklick/Kunz
Месната индустрија во фокусот
Пандемијата ги рефлектираше и лошите услови во месната преработувачка индустрија. Во Германија постојат повеќе жаришта на коронавирус меѓу работниците во индустријата за месо, па дури повторно во карантин се ставени и два окрузи, откако преку 1550 вработени во кланицата „Тенис“ се инфицираа со коронавирус. Во целата бранша расте повикот за подобра регулатива.
Фотографија: picture-alliance/dpa/B. Thissen
Затворање фарми за диви животни
Експертите претоставуваат дека коронавирусот веројатно потекнува од диви животни продавани на рибен пазар во Вухан во Кина. По избувнувањето на пандемијата, Кина ја ограничи трговијата со диви животни и затвори речиси 20.000 фарми на кои тие се одгледуваа. Одделни кинески провинции на сопствениците им нудат државна помош во преориентација кон одгледување на растенија или свињи и кокошки.
Фотографија: Getty Images/AFP/M. Bernetti
Поотпорен сектор
Пандемијата предизвика индустријата, креирана за исхрана на глобалниот свет, во одделни случаи да се редуцира на локално ниво. Земјоделците мора да размислат како да се прилагодат на новата и несигурна иднина – од непречен пристап кон храна за животните до недостиг од работна сила.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Процут на урбаната агрикултура
Сѐ повеќе луѓе се принудени да поминат повеќе време дома, па се обидуваат да си произведат храна за себе. Долгорочно, тоа може да биде позитивен развој. Бидејќи до 2050 година две третини од светското население ќе живее во градовите, градското земјоделство е сѐ поважно, тоа штеди фосилна енергија за транспорт и нема толкава потреба од површини како конвенционалното земјоделство.
Фотографија: Imago/UIG
Да ѝ се врати земјата на природата
Светското население на планетава веројатно до 2050 година ќе достигне 10 милијарди луѓе, што го прави неизбежен фактот дека производството на храна мора да се зголеми. Додека некогаш излез се гледаше во освојување нови земјоделски површини, сега решение се бара во посилна концентрација врз урбаното земјоделство и свест за последиците од интервенцијата во природата.
Фотографија: Kate Evans / Center for International Forestry Research (CIFOR)
Преориентација кон растителна исхрана
Со развојот на свеста за потенцијалната здравствена цена на пазарот на месо, Кина бележи зголемен интерес за производство на растителни продукти. Западот во последните години веќе доживеа тренд на вртење на луѓето кон растителна исхрана, кој веројатно ќе продолжи, зашто потрошувачите водат сѐ повеќе сметка за потеклото на месните продукти.
Зголемена сигурност за обезбедување храна во земјите во развој
Пандемијата на Ковид-19 силно ќе ги погоди земјите во развој, посебно во областа на обезбедување храна. ОН веќе предупредија од „глад од библиски размери“, поради намалување на ресурсите. Покрај итната помош, за сузбивање на гладот долгорочно е потребна подобра заштита во земјоделството, одгледување поразновидни наместо монокултури и посилна поддршка за загрозените ситни земјоделци.
Фотографија: DW/K. Makoye
8 фотографии1 | 8
Изборите поттикнаа ширење на короната?
Во секој случај, Србија на почетокот на неделава пријави 359 новозаразени во 24 часа и десет починати. Така е веќе со денови. За споредба, во десетпати поголемата Германија во истиот период имало 100 случаи помалку отколку во Србија.
Постојано нови рекорди се бележат и во Босна и Херцеговина и Северна Македонија. Во Романија бројката заразени е трипати поголема отколку на средината на мај, кога беше прогласено укинување на карантинот.
За драматичното заострување на кризата на Балкан може да им заблагодариме и на омилените шеми на однесување на населението. Во целиот регион бакнувањето при поздравувањето е традиционално раширено. А верниците и црквата не сакаат да се одречат ниту од бакнувањето икони. И вообичаеното делење причест на многубројни верници со исто лажиче бројни виролози ги фрла во очај. Заедничкото седење во кафулиња, ресторани и гостилници, слично како и во Италија или Шпанија, е исто така дел од културата.
Короната ја разбранува и политичката сцена во југоисточна Еропа. Во Србија, Хрватска и Северна Македонија беа организирани парламентарни избори без оглед на пандемијата. Со тоа, според толкувањето на експерти, ширењето на заразата доби замав. Очигледно владејачките партии инсистираа на избори за да не мора да доживеат пораз подоцна, поради очекуваните економски падови.
Гласање во време на пандемија
Гласањето на парламентарните избори во Северна Македонија започна, а први се изјаснуваат позитивните на Ковид-19 и оние во изолација. Во вторник ќе гласаат болните, изнемоштените и притворените, а в среда сите останати.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Патувачка гласачка кутија
Први гласаат граѓаните позитивни на Ковид-19 и оние кои се наоѓаат во изолација. Вкупно 706 лица се пријавиле во ДИК, а ги опслужуваат 54 избирачки одбори во кои има и медицински лица. Членовите на одборите одат во домовите на болните со посебни протоколи за заштита како што можете да видите и на фотографијата. Сите носат мантил, ракавици, заштитна маска, визир, очила и средство за дезинфекција.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Патот до гласачката кутија
Ширум државата в среда ќе бидат отворени 3.480 избирачки места, а право на глас имаат нешто над 1,8 милиони граѓани. Процедурата на гласањето овојпат во многу нешта ќе се разликува од вообичаената во „старата“ нормалност: контрола и задолжително носење маска, доколку е неопходно и чекање ред пред гласачкото место, а во самата просторија- посебен протокол- додека ливчето да стигне до кутијата.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Контрола пред гласање
Пред влезот на секое гласачко место ќе стојат полицајци чија главна задача е да обезбедат дека секој граѓанин влегува во просторијата со маска и го почитува протоколот. Влез без маска на устата и носот не е дозволен, и истата мора да се носи во текот на целиот процес, се до напуштањето на објектот.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Колку паравани- толку гласачи
По влегувањето во објектот, во зависност од околностите, можно е да треба да се причека пред влезот во гласачката просторија. Тоа е наложено со цел да се избегнуваат турканици на мал простор во собата за гласање. Во просториите ќе се пропуштаат онолку гласачи колку што има паравани за гласање.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Следете ја процедурата
Внатрешноста на просториите за гласање е одбележана со маркери за одржување дистанца. Таму следува традиционалната проверка со УВ лампа, предавање на личната карта од пропишаната дистанца, кусо симнување на маската заради идентификација, земање на гласачкото ливче и прскање со спреј на палецот.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Побезбедно од одење во маркет
Се што ви останува по земањето на гласачкото ливче е да го заокружите својот избор на него и да го уфрлите во гласачката кутија. На заминување не ја заборавајте својата лична карта и носете ја заштитната маска, најмалку, до напуштањето на објектот. Здравствените власти и епидемиолозите уверуваат дека гласањето ќе биде безбедно за сите и дека ризикот е помал одошто одење во маркет.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
6 фотографии1 | 6
Црна Гора: Пауза во клинчот со црквата
Ширењето на инфекцијата го забрзуваат и масовни демонстрации како оние во Србија и во Бугарија. Илјадници луѓе во главните градови и во цела земја со денови првенствено протестираа против новите граничувања поради короната. Во суштина, стануваше збор за критика на владата и како во Србија, пред сѐ за критика против сѐмоќниот државен претседател Александар Вучиќ.
Во Црна Гора вирусот на владата ѝ овозможи здивнување во трајниот клинч со моќната православна црква. Црквата поради короната ги стопираше своите масовни демонстрации против новиот закон за верски заедници кој би можел да доведе до слабеење на влијанието на Српската православна црква.
Грција – посебен случај
Посебно поглавје претставува Грција. Омилената туристичка дестинација брзо ги отвори границите, зашто туризмот е важна стопанска гранка. Но, заразата се носи првенствено од Србија, по што одделни туристи беа вратени дома. Илјадници луѓе стоеја пред спуштени гранични рампи, иако туристичките власти всушност ги повикаа гостите. И нема огромни турканици на бугарско-грчката граница на преминот Кулата- Promachonas само на викенд, зашто другите гранични премини се затворени.
Атина освен тоа изработи систем на електронско пријавување со кој туристите можат неколку дена однапред да го пријават своето доаѓање. Тие добиваат код, кој мора да го покажат на граница. Тој бирократски монструм вклучувајќи ја и здравствената контрола при влез во земјата, често не функционира и доведува илјадници туристи до очај.
Како да не им дадете шанса на вирусите и бактериите во кујната?
Во време на пандемија на коронавирусот особено важна е хигиената, не само личната. Редовното и правилно миење раце е главната „заповед“ за личната хигиена но постојат и златни правила за хигиена во кујната.
Фотографија: Johanna Schmeller
Слушајте ја мајка ви!
Уште од мали научивме: рацете мора задолжително да се мијат пред јадење. Истото важи и за готвењето. Дури и повнимателно, затоа што кога готвиме, можеме да ја загадиме храната со бактерии, која потоа сите ќе ја јадат. Правилното миење на рацете трае најмалку 30 секунди. Насапунети треба да бидат ноктите како и наборите меѓу прстите.
Фотографија: picture alliance/dpa/C. Klose
Само еднаш не е доволно
Задолжително мијте ги рацете не само пред да започнете со готвењето, туку и во текот на целиот процес. Особено ако сте допреле сурово месо, риба, јајца или отпадоци. Бидејќи сите тие се носители на бактерии кои не треба да се шират на другите производи. Особено на суровата храна, како што се салатите или доматите.
Фотографија: dapd
Одделно месо, одделно зеленчук
За да се избегне контаминација меѓу различните производи, за животинските производи не треба да се користат исти алатки како за другите производи. Ова е особено важно за ножевите и за даските за сечење. Најдобро е да имате специјална даска и специјален нож само за сурово месо. Инаку, пред да ги користите за сечење на зеленчук, даската и ножот треба да се измијат со детергент и со топла вода.
Бактериите се минијатурни. Она што нам ни изгледа како гребаница е огромна шведска маса за салмонелата. Изгребаните кујнски даски многу тешко се мијат. Значи, ако даската е веќе премногу изгребана - подобро да купите нова.
За нас драскотина, за бактериите - вселена
Фотографија: picture-alliance/L. Halbauer
Менувајте ги почесто!
Кујнските крпи, сунѓери и четки се омилено засолниште за бактериитеи вирусите. Затоа, по секоја употреба, тие треба да се исплакнат со врела вода, а потоа да се исушат. Кујнски сунѓери и крпи не треба да се користат повеќе од неколку дена. Потоа треба да ги замените или да ги ставите во машината за перење на 70 степени.
За крпите истото важи како и за сунѓерите: по употребата тие треба да се исушат и да се заменат најмалку еднаш неделно. Со овие крпи, во никој случај не треба да сушите сурово месо или да ги бришете остатоците од протеини - за оваа намена користете хартиени крпи и потоа веднаш фрлете ги.
Фотографија: picture alliance/chromorange/B. Türk
Во ладно. И во кутии.
На температура под 7 Целзиусови степени, повеќето микроорганизми или не се репродуцираат или го прават тоа многу бавно. Затоа храната која брзо се расипува како месо, риба или јајца треба да се чуваат во најстудениот дел во фрижидерот - обично во кутиите на дното. Многу е важно редовно да се мие внатре фрижидерот, бидејќи во спротивно ќе се појават цели колонии бактерии.
Фотографија: Colourbox
Жешко!
Безбеден начин да се уништат вирусите и бактериите е високата температура. Затоа месото, рибата и јајцата секогаш треба да бидат добро термички обработени. Што значи дека внатрешноста на овие намирници треба да се загрева на најмалку 70 степени и најмалку 2 минути. Салатите, зеленчукот и овошјето кои се јадат свежи мораат да бидат добро измиени. И само тогаш можеме да посакаме: Добар апетит!
Но, корона-кризата го става под лупа и еден од најголемите проблеми во регионот – раширената корупција. Така на пример е уапсен премиерот на Федерацијата на БиХ Фадил Новалиќ. Тој се доведува во врска со увоз на 100 итно потребни респиратори. Целосно неискусна фирма за извоз испорачала 80 целосно неупотребливи апарати на голема штета на државниот буџет. Во Србија никој не знае со кои пари и колку респиратори купил претседатеот Вучиќ, кој владее сѐ поавторитарно, се тврди дека тоа е државна тајна.
Колку парти-сцената во Хрватска да се чинеше наивна и немарна, во Србија се направени слични грешки како претходно во Италија. Без оглед на короната, во преполн стадион во Белград 20.000 навивачи ги бодреа своите идоли. Новак Ѓоковиќ, најдобриот тенисер во светот, го организираше својот тениски турнир Адриа тур на домашен терен и во Хрватска пред полни трибини. Самиот тој се зарази со коронавирус, исто како и уште тројца тенисери. На видео-снимки може да се види како тенисерските ѕвезди во еден ноќен клуб раскалашено танцуваат голи до појас.
Новиот бран инфекции во балканските земји не може Западна Европа да ја остават рамнодушна. Владата на Австрија, земја во која живеат преку половина милион луѓе од Балкан, предупреди дека короната од нивните матични земји ќе се пренесе во алпската република. И во Германија многу работници во посебно погодената индустрија за месо во Северна Рајна Вестфалија („Тениес") и Долна Саксонија („Визенхоф" ) потекнуваат