Со вградување на предлозите на независната претеничка група на ВМРО-ДПМНЕ во текстот на законот, зголемена е шансата да се обезбеди 2/3 мнозинство за законот за Јавното Обвинителство.
Реклама
Нокеска по полноќ, Владата даде зелено светло предлог-законот за Јавното обвинителство да биде испратен до Собранието и да влезе во процедура за гласање. Ова уследи по последните напори за усогласување на предложениот текст, а придонес во таа насока даде независната пратеничка група од ВМРО ДПМНЕ и Коалицијата „За подобра Македонија“. Со прифаќањето на нивните ставови, се зголемува надежта дека во парламентот би можело да биде обезбедено двотретинско мнозинство (80 гласови) за усвојување на законот.
„Нашите искрени намери во овој период беа да се изнајде решение со кое ќе се обезбеди функционирањето на принципот на владеењето на правото согласно со европските вредности, и со цел да се оневозможи реваншизам а да се овозможи правда“, соопшти независната пратеничка група од ВМРО ДПМНЕ и Коалицијата „За подобра Македонија".
Тие апелирааа до ВМРО-ДПМНЕ да даде конструктивни и издржани амандмани кои заедно ќе ги поддржат и во интерес на граѓаните ќе донесат законско решение за градење доверба во создавањето правна држава, но и заедно да и помогнат на државата во евроатланските процеси.
„Бомбите“ нема да бидат доказ во „Талир“ 1 и 2
За што се избори независната пратеничка група? Таа преку соопштение објасни кои ставови ги застапувале, и што постигнале во однос на предлог-законот за ЈО.
„Јавниот обвинител кој ќе раководи со Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција да биде избран со непосредно гласање на сите обвинители; После завршената академија обвинителите да мора 3 години да бидат во основни обвинителства; Ја дефиниравме дисциплинската постапка како не би можела да биде злоупотребена; Јавното обвинителство повеќе не може да заснова обвинение врз основа на незаконски прислушкувани материјали; Согласно забелешките на сите присутни експерти на јавната расправа во однос на преносот на надлежностите од СЈО во ОЈО, а во духот на времениот карактер за кој СЈО беше формирано, предложивме преземање на предметите од јавните обвинителства согласно надлежностите утврдени со овој закон; Обвинението за случаите ‘Талир' 1 и ‘Талир' 2 поднесени после законскиот рок се обвиненија во кои отпаѓаат незаконски прислушкуваните материјали, и со тоа ја исправаме неправдата, односно даваме фер шанса сега без незаконски прислушкуваните материјали да ја докажат невиноста и неаргументираноста за постоење на овие случаи", соопштија од независната пратеничка група.
Сите истраги на македонското СЈО
Таргет, Титаник, Тортура, ТНТ, Транспортер, Тврдина, Трезор, Топлик, Тендери, Тарифа и Тенк се 11-те случаи кои досега ги отвори СЈО. Осомничени или обвинети се многу актуелни и поранешни државни и локални функционери.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Катица Јанева
Катица Јанева беше избрана за Специјален Јавен обвинител на 15 септември 2015 година од страна на Советот на јавните обвинители, а нејзиниот тим се комплетираше со уште 12 обвинители на 4 ноември лани. Нејзиниот избор беше дел од Договорот од Пржино за што согласност дадоа сите лидери на политички партии и големо мнозинство пратеници во Собранието.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Од шионажа до злосторничко здружување
Заклучно со март годинава, во првиот шестмесечен период од работењето, СЈО отворило вкупно 30 предмети против 80 лица. Кривичните дела кои им се ставаат на товар на осомничените и обвинетите се движат од Повреда на избирачко право, Злоупотреба на службена положба до Насилство, Шпионажа и Злосторничко здружување.
Фотографија: MIA
Обработка на прислушуваните материјали
Во септември годинава, СЈО го претстави и вториот шестмесечен извештај за својата работа. Во меѓувреме, ова обвинителство брои 74 вработени. Во тој период, обвинителите преслушале и обработиле 55.240 аудио фајлови, односно 12 проценти од вкупно добиените прислушкувани материјали.
Фотографија: picture-alliance/dpa/C. Charisius
Насилство и фалсификат
Паралелно со поднесениот втор Извештај за својата работа, СЈО ги обелодени и првите две обвиненија. Во првиот предмет, обвинети се седум лица - службеници на УБК кои го уништиле доказниот материјал за неовластеното прислушување. Во вториот, обвинети се 14 лица кои го поттикнувале или извршиле насилство при протестите пред општина Центар во јуни 2013 година. Меѓу нив е и експремиерот Груевски.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Меѓународна поддршка
СЈО во меѓувреме добива отворена поддршка од претставниците на меѓународната заедница. Шефот на германската дипломатија Франк-Валтер Штајнмајер на 1 септември годинава порача дека е важно „СЈО да може непречено да продолжи со својата работа за разјаснување на обвинувањата за злоупотреба на моќта, за повторно да се засили довербата на македонското население во демократските институции на земјата“.
Фотографија: Reuters/I. Kalnins
Титаник- број 1.
Во февруари 2016, СЈО го обзнани својот прв случај, за изборни измами за кои постои сомнеж дека ги извршувала група која ја предводеле ексминистерката Јанкулоска, ексминистерот за транспорт Јанакиески и секретарот на Владата, Божиновски. Осомничени се за криминализација на изборниот процес со незаконско издавање лични карти и вметнување во избирачкиот список на лица, како и насилство, поткуп...
Фотографија: Petr Stojanovski
ТНТ- Како се уриваше Космос
Во април 2016 година беше отворен случајот за незаконското уривање на комлексот „Космос“ на бизнисменот Фијат Цаноски. Иако првично не беа опфатени во истражната постапка, поради аболицијата од претседателот Ѓорге Иванов, осомничени во случајот „ТНТ“ се и експремиерот Груевски, ексминистерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, и актуелниот градоначалник на општина Гази Баба, Тони Трајковски.
Фотографија: Petr Stojanovski
Транспортер- Битола како Токио
Случајот во април 2016, обвинителката Фатиме Фетаи го најави како „веројатно најскапиот превоз за ученици во светот“, кој го плаќал градот Битола. Градоначалникот на Битола Владимир Талески и претседателот на комисијата за јавни набавки на општината, според СЈО, нанеле штета на буџетот од околу 360.000 евра. На Талески му беше одреден и домашен притвор, но во меѓувреме е пуштен на слобода.
Фотографија: DW/Z.Purkovic
Тврдина- уништување на доказите
Во предметот Тврдина кој на јавноста и беше претставен во март 2016 година, осомничени се двајца началници на УБК и ексминистерката за внатрешни работи Гордана Јанкулоска. Тие во 2015 година противзаконски уништиле системи за следење на комуникации, при што е нанесена штета на државата во висина од околу 10 милиони евра. Истите системи претходно биле користени за незаконско следење и прислушкување
Фотографија: MIA
Тортура- изживувањето врз Љубе Бошкоски
На 28 март 2016, СЈО објави дека започнува нова истрага под името „Тортура“, која се однесува на апсењето на лидерот на партијата Обединети за Македонија и поранешен министер за внатрешни работи Љубе Бошковски. Поднесени се кривични пријави против седум лица, меѓу нив шестмина припадници на полициската единица Алфи, а како првоосомничен е тогашниот директор на УБК Сашо Мијалков.
Фотографија: DW/P. Stojanov
Трезор- Финзи и УБК
„Трезор“ е кодното име на последниот предмет на СЈО, и прв што се однесува на економски криминал, а произлегува од незаконското следење на комуникациите. Како што рече обвинителката Фатиме Фетаи, предметот се однесува на груба злоупотреба на средствата од буџетот на Република Македонија од страна на три раководни лица во УБК и едно раководно лице во Министерството за внатрешни работи.
Фотографија: picture-alliance/dpa
„Топлик“ и „Тендери“
Во предметот „Топлик“ се осомничени шест лица, кои преку злоупотреба на службената должност и кршење Законот за јавни набавки сториле кривични дела со кои го оштетиле буџетот во висина од 1 милион и 44.000 евра. Во „Тендери“ првоосомничено е раководно лице од Министерството за култура, поради фаворизирање на компанијата „Бетон - Штип“ при изградбата на Музејот на македонската борба.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
„Таргет“- масовно прислушување
СЈО соопшти дека илјадници луѓе биле незаконски следени во периодот од 2008 до 2015 година од страна на Управата за безбедност и контраразузнавање. Вкупно десет лица, дел од кои поранешни високи функционери се осомничени дека го организирале и го координарале незаконското прислушување. Незаконски била следена комуникација на најмалку 4.286 телефонски броеви без судски наредби
Фотографија: picture-alliance/dpa/J. Pape
„Тенк“ и „Тарифа“
СЈО сомничи седум лица дека ја злоупотребиле службената положба во случајот „Тарифа“ кој се однесува на постапка за јавна набавка на софтвер за потребите на АД ЕЛЕМ. Истрага е отворена и против две лица кои учествувале во набавката на службениот „Мерцедес“ на екс-премиерот Никола Груевски кој државниот буџет го чинеше 572 илјади евра.
Фотографија: picture-alliance/dpa/J.-P. Strobel
14 фотографии1 | 14
Меѓу деветте наведени точки, е и нивниот предлог за уништување на незаконски прислушкуваните материјали, на прецизен начин, јасно опишано во законот, како и прецизирање на рокот за конечно одлучување по жалби. А до отпочнувањето на примената на овој закон (30.06.2020), Собранието да го усогласи кривичното законодавство со европските стандарди, при што во преодните одредби ќе ги наведе броевите на членовите од новиот закон кои кореспондираат во членовите од кривичниот законик.
Заев: За правна и европска држава
По ваквиот епилог, лидерот на владејачкиот СДСМ, Зоран Заев, синоќа преку социјалните мрежи порача дека била постигната доволно добра основа за да почне процедурата за носење на Законот за Јавното обвинителство, и изрази надеж дека тој ќе добие поддршка од најмалку 2/3 од пратениците.
„Усвојувањето на овој закон ќе биде голем придонес кон нашата европска интеграција и аргумент плус за Европската Унија да донесе позитивни одлуки поврзани со почетокот на преговорите на Република Северна Македонија за членство во Унијата. Она што е особено важно за сите наши граѓани, е дека Законот ги овозможува неопходните услови за владеење на правото во нашата земја и за конечна и темелна изградба на правната држава“, порача Заев.
Тој потенцира дека низ разговорите за содржината на предлог-законот биле вградени и голем дел од предлозите на ВМРО-ДПМНЕ, за кои се заложила и се изборила Независната пратеничка група на ВМРО-ДПМНЕ и Коалицијата „За подобра Македонија", со што е изнајдено решение со кое ќе се обезбеди владеење на правото согласно со европските вредности.
„Законот гарантира дека сите судски процеси кои произлегуваат од СЈО ќе добијат своја правна разрешница пред надлежните судови, низ професионална и фер постапка, базирана на докази. Она што ни беше една од основните цели, го обезбедивме - во законот нема скриена амнестија, секој за кој постои обвинение ќе си одговара пред институциите!", потенцира Заев.
Тој упати благодарност до ЕУ, САД и Државниот јавен обвинител за нивните напори и за помошта при дефинирањето на содржината на предлог-законот, им се заблагодари и на сите пратеници и експерти кои дале свој придонес, и ги повика сите политички сили во земјата да го поддржат законското решение за уште еднаш заедно да го потврдат европскиот пат на земјата и и стратегиската определба за обезбедување правна држава.
Со оглед дека Законот за јавното обвинителство се носи по скратена постапка и со европско знаме, процедурата за неговото изгласување може да заврши пред да се распушти Собранието. За тоа колку е важен секој глас, говори и изјавата на Заев дека пратеникот на ДУИ, Бранко Манојловски, кој е во САД, потврдил дека ќе се врати во земјава. Дали законот ќе добие поддршка од 80 пратеници, ќе биде јасно на самото гласење.