Недостатокот на дебатна култура во Шпанија го отежнува изнаоѓањето решение за кризата со каталонската независност. И тоа е повеќе од државен проблем. Двете страни не разговараат меѓусебе, смета Штефани Милер
Фотографија: DW/A. Gumbau
Реклама
Неодамна починатиот Вулф Бернотат, поранешниот директор на германскиот енергетски гигант Е.ОН, откри од прва рака колку збунувачка може да биде комуникацијата во Шпанија. Двојните стандарди на приватно и професионално ниво се сосема нормални и воопшто не се сфаќаат како навреда.
Бернотат пристигна во Шпанија во 2006 година со намера да го преземе ривалот Ендеса, компанија која веќе беше цел на каталонската Гас Натурал. За време на преговорите, Германците ги ставија сите свои карти на маса. Но, другата страна се коцкаше- понекогаш затоа што немаше план, во други моменти затоа што не беше подготвена да донесе одлука. Се вмешаа и други страни и Бернотат на крајот мораше да се повлече од тешката битка. Една од главните причини беше што едноставно не ја разбираше шпанската култура.
Дефицитот на шпанскиот политички систем
Но, не се само странците тие кои се соочуваат со овој проблем. Дури и Шпанците честопати не се разбираат меѓусебно. Она што некој го вели и го мисли, често се две сосема различни нешта. Неефикасноста на ваквиот начин на комуникација станува очигледна во каталонската криза, која станува сѐ понадреална. Каталонскиот регионален претседател Карлес Пуџдемон најави дека иако добил мандат со референдумот да се одвои од Шпанија, сепак ќе ја суспендира декларацијата за независност.
Одговорот на Мадрид на неговиот говор не можеше да биде понејасен. Изјавите на премиерот Маријано Рахој во парламентот- неговото прво појавување од денот на гласањето во Каталонија- оставија многу неодговорени прашања.
Рахој повеќе пати повтори дека референдумот бил нелегален и дека неговата влада постапила целосно исправно- и дека Каталонија нема да стане независна држава. Некои медиуми ја протолкуваа изјавата на Рахој како намера да се активира членот 155 од Уставот кој му дава право на Мадрид да ја преземе контролата врз некој регион. Шпанскиот премиер го праша Пуџдемон дали прогласил независност. Мадрид ќе постапува во зависност од одговорот од Каталонија.
Штефани МилерФотографија: Stefanie Müller
Несигурност за економијата
Директноста и транспарентноста често недостасуваат во шпанската култура. Политичарите понекогаш имаат проблем објективно да дискутираат за некои проблеми. Гледањето настрана е често методот за решавање на проблемите. Во каталонскиот конфликт, овие фактори креираат чувство на несигурност кое ги брка инвеститорите од регионот, а во одредени случаи, и од земјата. Француската осигурителна компанија „Акса“ во средата најави дека се сели во Билбао. Шпекулациите во финансиските кругови говорат дека- откако каталонските банки „Кашабанк“ и „Сабадел“ веќе ги преселиле своите седишта- се случува егзодус на капиталот; а паралелно и бојкот на каталонски производи.
Ќе функционира ли присилен дијалог?
Со години, Маријано Рахој, кој е по потекло од Галиција, преферираше да го врти погледот од проблемите во Каталонија. Сега, кога веќе е речиси предоцна за дијалог, Рахој мора да изнајде начин за разговор, за да избегне да си го ископа сопствениот политички гроб. Опозицијата во парламентот го бара тоа од него, исто како и меѓународната заедница која ги виде сликите од полициското насилство на 1 октомври во Барселона.
Рахој знае дека повеќе не може да оди по „галицискиот пат“, како што правеше во минатото. Галицијците се познати како неодлучни луѓе. Шпанскиот премиер ќе мора да излезе од својата куќарка и покаже што умее. Ѕиркањето од внатре веќе не е доволно. Тој ќе мора да се соочи со конфликтот во неговата земја директно а не, како во минатото, кукаквички да се крие зад шпанскиот устав. Сега ќе мора да го реформира Уставот доколку сака да остане на власт.
Историјата на каталонското движење за независност
Стремежот на Каталонците за независност има долга историја. А во текот на таа историја имало подеми и падови, засилување на автономното право и угнетување. Ова се некои од најзначајните случувања.
Фотографија: Reuters/A.Gea
Богато античко наследство
Каталонија рано ја населиле Фениќаните, а потоа Етрурците, па Грците. Грците ги населиле пред сѐ Росас и Ампуриас (на сликата). Римјаните продолжиле со изградба на населби и инфрастукура. Каталонија остана дел од Римското царство сѐ додека не ја освоија Визиготите во 507 година по Христос.
Фотографија: Caos30
Грофовства и самостојност
Во 711 година Каталонија ја освоија Арапите. Карло Велики го запре нивниот продор во 732 година кај Тур на Лоара, а веќе во 759 година северот на Каталонија стана повторно христијански. Во 1137 година каталонските грофовства влегоа во сојуз со кралството Арагон. Во 13. и почетокот на 14. век Арагонското кралство владее со западното Средоземје и ги освои Мајорка (на сликата) и Валенсија.
Фотографија: picture-alliance/Prisma Archiv
Автономија до војната за престоли
Во 13. век се создаваат институции на каталонска самоуправа, наречени „Generalidad de Catalunya". По обединувањето на земјите под круната на Арагон со кралството Кастиља во 1476 година, Арагон можеше да ги задржи своите автономни иституции сѐ до завршувањето на шпанската војна за престоли (1714 година) - со пауза за време на селската буна (на сликата) од 1640 до 1659 година.
Фотографија: picture-alliance/Prisma Archivo
Годишнина на еден пораз
Откако Барселона на 11 септември 1714 година ја освои бурбонскиот крал Филип V каталонските институции се распуштени и ѝ е ставен крај на самоуправата. Секој 11 септември Каталонците се потсетуваат на укинувањето на нивните автономни права (на сликата се демострациите од 2015 година во Барселона).
Фотографија: Getty Images/AFP/L. Gene
Федерални идеи и прва шпанска република
Откако абдицираше Амадео I на 10 фебруари 1873 година е прогласена првата Шпанска Република, која траела помалку од една година. Симпатизерите на републиката се неединствени. Едните сакаа централистичка република, другите федерален систем. Симпатизер на федерализмот бил и Франциско Пи и Марагал (на сликата), еден од петте претседатели на краткотрајната република.
Фотографија: picture-alliance/Prisma Archivo
Неуспешен обид во 19 век
Обидот Каталонија во Шпанската република да создаде сопствена држава дополнително го заостри конфликтот меѓу републиканците. Во 1874 година повторно е воспоставена монархија на чело со Алфонсо XII (на сликата) од династијата Бурбон.
Во периодот меѓу 1923 и 1930 година, генералот Примо де Ривера воспоставува во Шпанија диктатура, со помош на кралот Алфонсо XII, војската и свештенството. Каталонија станува центар на опозицијата и отпорот. Политичарот Франческ Масиа (на сликата) успева да избори за Каталонија важни автономни права по крајот на диктатурата.
Самоуправа во втората Шпанска Република
За време на втората Шпанска Република, каталонските пратеници го изработија Статусот на автономија од Нурија, кој во 1932 година го прифати и шпанскиот парламент. Франческ Масиа по изборите за каталонскиот парламент беше избран и за претседател на самоуправата на Каталонија. Победата на генералот Франко во шпанската граѓанска војна (1936-1939),меѓутоа значеше крај на втората Шпанска Република.
Фотографија: picture-alliance/AP Photo
Крај на сите слободи под Франко
Режимот на Франко (1939-1975) за Каталонија значеше и укинување на демократските слободи: забрана на сите политички партии и прогон на нивните активисти, укинување на автономниот статус и потиснување на каталонскиот јазик и култура.
Фотографија: picture alliance/AP Photo
Повторно воспоставување на автономијата со нов статут
По првите слободни избори по падот на Франковата диктатура „Generalidad de Catalunya“, во 1977 година е привремено повторно воспоставена. Врз основа на шпанскиот демократски устав од 1978 година, Каталонија наредната година доби нов статус на автономија.
Жорди Пујол, долгогодишен претседател на владата на Каталонија
Првиот статус за автономија по времето на Франко ги признава самостојноста на Каталонија и каталонскиот како самостоен јазик. Во споредба со статусот од 1932, проширени се овластувањата на Каталонија во областа на образованието и културата, но се ограничени во областа на правосудството, финансиската управа и јавниот поредок. Жорди Пујол беше претседател на каталонската влада од 1980 до 2013 год.
Фотографија: Jose Gayarre
Јакнење на самосвеста
Стремежот на Каталонците за независност повторно се засили во последниве години. Во 2006 Каталонија доби нов статус на автономија со проширени овластувања. Но, по тужбата на конзервативаната партија ПП, шпанскиот Уставен суд ги укина проширените овластувања.
Фотографија: Reuters/A.Gea
Прв обид за референдум
Референдум за незвависност на Каталонија беше предвиден за 9 ноември 2014 година. Неговото прво прашање гласеше: „Сакате ли Каталонија да биде држава?“ Кој ќе се изјаснеше „За“ требаше потоа да одговори на прашањето „Сакате ли таа држава да биде независна?“. Но, Уставниот суд го стави гласањето надвор од сила.
Фотографија: Reuters/G. Nacarino
Двобој на двајца премиери
Од јануари 2016 година Карлес Пуџдемон е претседател на каталонската влада. Тој го продолжува националистичкиот курс на својот претходник Артур Мас и и покрај сите напори и полициско насилство на 1 октомври 2017 година го спроведе референдумот за независност, кој шпанскиот премиер Маријано Рахој го отфрла како противуставен.
