Со повторното заземање на Мосул и Рака ставен е печат на територијалниот крај на калифатот на ИД. Но, алармот не смее да се исклучи, зашто ИД е само симптом на кризата на државност, оценува Лоај Мадхун.
Реклама
Нема дилема: територијално џихадистичкиот државен проект на самонаречената Исламска држава фактички пропадна. Терористите на ИД во изминатите месеци доживеаја низа големи порази од ирачката армија и шиитските „Единици за народна мобилизиација“, кои се сојуз на паравоени сили организиран од Иран.
Oдлучувачки за пресвртот во борбата против теророт на ИД беа воздушните напади на коалицијата предводена од САД, иако мора да се додаде дека притоа имаше фатални „колатерални штети“ меѓу цивилното население. Со повторното заземање на центрите на ИД во ирачкиот град Мосул и сирискиот град Рака, сега може да се зборува барем за запечатување на физичкиот пад на ИД-калифатот на арапскиот исток.
Но, овие „успеси“, ваквата загуба на контрола над сопствената територија, не значи и крај на оваа чиста терористичка организација во Ирак или каде било на друго место во светот. Голем дел од џихадистите на ИД заминаа во илегала и веројатно се подготвуваат за исцрпувачка герилска војна против властите во регионот на Еуфрат и Тигар.
Во меѓувреме веројатно многу џихадисти се имаат вратено во Европа. Дел од нив сигурно отрезнети, но меѓу нив веројатно ќе има и „пулсирачки бомби“ кои би можеле да ја префрлат својата, како што самите се убедени, „света војна“ во западните градови.
ИД-калифатот е симптом на кризата
Теолошоки и идејно историски псевдо-ИД-калифатот нема легитимација ниту во текстовите за основите на исламот ниту во исламската историја.
Неговите идејни творци собрани околу (во меѓувреме веројатно убиениот) калиф Абу Бакр ал-Багдади се залагаат за инфантилна нецивилизираност, се служат со несварливи ветувања и владеат со демонско заплашување кое најверојатно има произведено нова генерација разуздани примитивни џихадисти.
Иако идеите на Исламска држава живеат и натаму, вистинската опасност од нејзино воскреснување не се темели врз атрактивноста на нејзината неофашистичка идеологија, туку многу повеќе во тоа што и натаму постојат социјалните и политичките причини за нејзино настанување. Подемот на ИД, како што е познато, е тесно поврзан со распадот на државата во Ирак и Сирија. Ако немаше маргинализација и систематски прогон на сунитите од страна на секташката политика на ирачкиот премиер Нури ал-Малики и речиси неконтролираните шиитски милиции, терористичките проповедници на ИД ќе немаа поддршка од сунитското население.
Битката за Мосул
Што се случува во Мосул од започнувањето на операцијата за ослободување на градот од „Исламска држава“?
Додека ирачките сили навлегуваа во територијата окупирана од „Исламска држава“, во операцијата за ослободување на Мосул, пронајдоа масовна гробница со стотина тела, повеќето обезглавени. Сликата покажува коски и тела во распаѓање кои беа ископани од земјата. Ирачки полициски офицер држи детска играчка која била најдена на местото.
Фотографија: picture-alliance/AP Photo
Сведоштво за бруталностa
Гробницата која беше пронајдена во близина на градот Хамам Ал Алил во близина на Мосул е сведоштво за бруталноста на „Исламска држава“. Милитантите на ИД извршија серија на масакри по освојувањето на големи делови од јужен и централен Ирак во 2014 година. Оваа слика покажува ирачки војник кој врши инспекција на зграда која била користена како затвор од страна на ИД во Хамам ал Али.
Фотографија: Reuters/T. Al-Sudani
Ослободени од терор
Овие мажи, бегалци од ирачката област Хамам ал Али го прославуваат ослободувањето на нивното село од страна на ирачките сили. Сега можат да се вратат во своите домови.
Фотографија: Getty Images/AFP/A. Al-Rubaye
Запалени полиња со нафта
Како одговор на воената офанзива, „Исламска држава“ ги запали полињата со нафта. Командир на ирачките воени сили изјави дека повеќе од 5.000 цивили биле евакуирани од источните делови на Мосул и биле сместени во кампови. Изненадувачката офанзива на здружените сили покажа дека дури и кога е под напад, ИД може да предизвика хаос во различни делови на Ирак кои се далеку од базата во Мосул.
Фотографија: Reuters/A. Al-Marjani
За што се војува во Мосул?
Чад се издига за време на судирот помеѓу Пешмерга и милитантите на ИД во градот Башика, источно од Мосул. Првично, градот беше користен од ИД за воспоставување на својот калифат, а подоцна како извор на ресурси. Мосул е база за операциите на ИД со хемиско оружје. Античкиот град Асириан е витален ресурс за приходи од данок и принудна работа за ИД.
Фотографија: Reuters/A. Lashkari
Улогата на ирачката армија и нејзините сојузници
Ирачките специјални сили се во засолниште откако нападнати од снајперски оган на ИС. Заедно со курдската Пешмерга и шиитските милиции, ирачките сили ги засилија борбите и продолжија кон освојување на погусто населени зони од градот без воздушна поддршка од коалицијата предводена од САД поради високиот ризик од цивилни жртви.
Во меѓувреме, дел од силите на курдската Пешмерга се фокусираат на други упоришта на „Исламска држава“ во северен Ирак и во градот Киркук каде ИС лансираше серија на насилства како одговор на напредокот на ирачката армија кон Мосул.
Фотографија: picture-alliance/dpa/A. Dicenzo
Бегалци од војната
Обединетите нации изјавија дека повеќе од 34.000 луѓе ги напуштиле своите домови во Мосул од почетокот на операцијата во средината на октомври. Три четвртини се сместени во кампови, а останатите во заедници за бегалци.
Фотографија: REUTERS
8 фотографии1 | 8
Помош за раѓање на ИД-џихадизмот
Бесот на сунитите, нивниот очај поради потиснувањето во Ирак и теророт на Асад во Сирија, буквално ги тераат во рацете на оваа џихадистичка секта. Антисунитската политика во Ирак и Сирија, во меѓувреме, важи за вистински помошник за раѓање на ИД.
За проблемот на џихадизмот да се реши во корен, регионалните и меѓународните актери би морале да им овозможат реална перспектива на милионите сунити во регионот меѓу Ирак и Сирија. Тие мора да работат на тоа ирачките сунити да добијат вистински претставник во политичкиот систем на Ирак.
За тоа да се оствари, ќе мора значително да се потисне влијанието на Иран во денешен Ирак. Паралелно со тоа треба да се зајакне ирачката централна влада, со што би се спречила фрагментација на земјата според либански модел.
Без темелна промена на констелациите на Средниот Исток, ИД нема да може да се победи трајно. Тоа не може да се постигне ниту со просветување и превентивни програми. А, за тоа дека нема ефикасен контранаратив и да не зборуваме.
Што всушност претставува „Исламска држава“?
„Исламска држава“, покрај разорувањата во Ирак и Сирија, во вестите често се наоѓа и поради нејзината бруталност. Што е ИД и колку е моќна? Во продолжение ви претставуваме одговори на најчесто поставуваните прашања.
Што е „Исламска држава“?
Се смета дека „Исламска држава“ е фракција од терористичката организација Ал Каеда, т.е. сунитска милитантна група, за која се верува дека е формирана како одговор на недовербата и фрустрациите од неуспешното владеење на владите во Сирија и Ирак. На нивното знаме пишува „Мухамед е пророкот на Бог“ и „Нема друг бог освен Алах“ - фрази со кои се согласуваат сите муслимани, не само „ИД“.
Фотографија: AP
Каде е активна „Исламска држава“
Целта на „Исламска држава“ е формирање на „калифат“ - држава каде се почитуваат традиционалните вредности на исламот и шеријатското право. Поради нестабилноста на регионите во Сирија и Ирак, „Исламска држава“ успеа да освои и да стави под своја контрола тероитории во двете држави.
Што ја прави „Исламска држава“ различна?
Клучна разлика е бруталноста на „Исламска држава“ со која се влева страв кај противниците и цивилите - преку егзекуцијата со обезглавување и бруталното насилство. Лидерите на „ИД“ велат дека владеат со регионите кои ги освојуваат. Експертот за Средниот Исток, Шади Хамид за ПБС изјави: „Тие нудат социјални услуги. Управуваат со локалната власт. Обезбедуваат минимално ниво на право и поредок“.
Фотографија: gebphotography - Fotolia.com
„ИД“ во однос на останатите терористички организации?
„ИД“ е активна во Сирија и Ирак, но нигериската терористичка организација Боко Харам неодамна ја изрази својата поддршка. Тоа е како натпревар во суровост: додека Боко Харам е одговорна за 13.000 смртни случаи, „ИД“ е одговорна за најмалку 24.000 повредени или убиени. Ал Каеда се дистанцираше од „ИД“, а една од нејзините фракции наречена Нусра Фронт се бори против „ИД“.
Фотографија: Getty Images/A. Katib
Кои се следбениците на „Исламска држава“?
Нешто по кое се разликува „ИД“ се нејзините следбеници. Повеќе од 20.000 странски борци се придружија на групата, од кои повеќе од 4.000 доаѓаат од западна Европа и северна Америка. На сликата се прикажани државите од каде што потекнувааат најголемиот дел на борците. Најголем број борци - споредено со вкупниот број на жители на земјите, доаѓаат од мали земји како Шведска и Белгија.
Што преземаат западните влади против „Исламска држава“?
Од август 2014 година, коалиција предводена од САД спроведува воздушни напади против цели на „ИД“ во Сирија (1.422 напади) и Ирак (2.242 напади). Некои влади исто така беа активни во рамките на нивните држави: Германија ќе процесуира најмалку 30 осомничени милитанти кои се вратиле од Сирија, додека Саудиска Арабија уапси 93 осомничени милитанти во април 2015 година.