Сегашниот случај „Кате 13” отскокнува од другите скандали поради директната вмешаност на трета страна во домашната политичка сцена диктирана од компромитирани медиуми, партии и меѓународна заедница. Пишува Арсим Зеколи
Реклама
Коинциденција на иронијата е што паралелно со домашната сага за несреќниот сплет на правосудството, политиката, криминалот и новинарството, во САД се прикажува мини-серијата „Најгласниот глас” посветена на ликот и делото на Роџер Ајлс. Контроверзен лик на американската политика и новинарство, советник на три претседатели, ПР стратег и основач на Фокс Њуз како моќно пропагандно крило на Републиканската партија. И автор на неверојатно визионерската проценка дадена уште во далечната 1968 година дека „во иднина, политичките партии ќе станат телевизиски мрежи.”
Визијата на Ајлс за улогата на медиумите во иднината денес е веќе реалност на сегашноста. Било да е тоа во САД, Европа или Македонија, улогата на медиумите ги надминува капацитетите на истоштените, испразнетите, компромитирани партии и политичари кои без медиумите би биле сведени на пантомимичари на темна сцена. Медиумите ја делегитимираа улогата на партиите и идеолошките поделби на десници и левици, компензирајќи ги далекусежните политики со инстант-дневни екцеси на поделба – од Трамп до Брегзит, до имиграцијата, СЈО. Изборите не се веќе за избор на најубедливите, туку за најгласните пропоненти кои нудат доволно гледаност. По таа линија на логика, доколку во ерата на политичките партии царуваше сталинистичката мисла „не е битно кој колку гласа, битно е кој пребројува", во сегашната медиумска инфо-забавна демократија важи правилото дека „не е битно кој и колку факти изнесува, битно е кој и како ги интерпретира". Единствената константа која останува како врзивно ткиво помеѓу двата система се полицијските служби како насушна потреба на секој систем.
Бомбите ја уништија смислата
Тоа се координатите на сегашната хистерија во јавноста околу најновите скандали на нашата политичка сцена, борбата меѓу раскараните медиумски империи, збунетоста на партиите и агонијата на јавноста која полека се приспособува кон современиот тренд на скандаломанијата. Заев, како некогаш Груевски, се обидува да фати барем една од ретките сламки на спас, глумејќи популистичко лудило на „поштењачка” наивност и со секоја детинеста гримаса тонејќи уште метар подлабоко во вртлогот. Мицкоски од трибини збунето следи како клановската кавга во СДСМ му ја исцицува релевантноста и шансата да капитализира од гневот на јавноста. Ахмети вреска дека „УДБА и ОЗНА пуштаат бомби” несвесен дека Албанците одамна не им веруваат на „бомбашите” од СДСМ и Америка, но и тоа како им веруваат на сопствените очи за криминалците од Мала Речица.
Сѐ што се случува денес е само епизода од логичниот тек на настани за кои одамна предупредувавме. Бомбите ја уништија смислата на политичките партии, соголувајќи ги физички и идеолошки. Бомбите го разголија правосудниот систем во неговата реална димензија на извршувачи на волјата на партиите и тајкуните. На ред дојдоа медиумите, нивното разголување како кербери на парите и службите. Бомбашкиот процес ќе продолжи со лупење на кромидот сѐ до неговата срж – домашните служби и странските интриганти. Тоа е барем поуката од досегашните искуства. Имено, на сите досега објавени бомбашки напади им претходеа месеци на тивки шепотења по кулоари и притаени алузии по социјални мрежи. Така беше со ВМРО, СДСМ, ДУИ пред нивните бомби. Така беше со СЈО и селективните истраги. Така е сега со медиумите и нивните патрони. Доколку повнимателно следите, ќе го слушнете и силниот жагор на шепоти за домашните служби и за странските дипломати. Треба само трпение до нивните детонации. Tик, так and the bang!
Граѓаните маршираа против амнестијата на Иванов
Илјадници граѓани на улиците на Скопје протестираа против одлуката на претседателот Иванов да помилува 56 лица обвинети за различни кривични дела. Запалена канцеларијата на Иванов - судири со полицијата и апсења.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Оставка!
Револтираните демонстранти бараа оставка од Иванов поради неговата одлука за општ прекин на сите постапки против политичари и нивни соработници поврзани со прислушувањето и политичката криза. Настрада неговата канцеларија во центарот на Скопје.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Пробиен полицискиот кордон
Од канцеларијата на Иванов демонстрантите се упатија пред Собранието, откако патем го пробија полицискиот кордон. Една група се обиде оттаму да продолжи кон седиштето на ВМРО-ДПМНЕ, но беше спречена од полицијата.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
„Кого штитите?“
Револтирани граѓани бараа од полицијата објаснување „кого штити?“ Во текот на целиот протест полицијата и демонстрантите постојано се надмудруваа - едните менуваа локација, другите веднаш ги разместуваа полициските ресурси.
Фотографија: DW/K. Blazevska
Казна за продавање коприви, амнестија за криминалци
„До вчера казнуваа луѓе што на диво продавале коприви за да можат да си купат парче леб, а сега ќе амнестираат некого за толкави криминали. Не може така“, изјави 62-годишниот Стојан Лазаревски за ДВ.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Назад пред Канцеларијата на Иванов
Откако не успеаја да го пробијат кордонот пред Собранието, група демонстранти повторно се вратија пред Канцеларијата на Иванов. Учесници во протестот извадија дел од мебелот и го запалија среде улица.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Полицијата апси
Полицијата овојпат одговори со употреба на сила. Според информациите, уапсени биле 13 лица, а десетици биле повредени. Очевидци на теренот велат дека полицијата не пребирала и удирала по сѐ што ќе ѝ се нашло на патот.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Приведен и Бранимир Јовановиќ
Економскиот аналитичар и член на Левица, Бранимир Јовановиќ, е меѓу приведените од полицијата. Нема официјална информација која е причината за неговото апсење. Фоторепортерите на теренот преку социјалните мрежи јавија дека полицијата брутално се пресметувала со сите.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Денеска нови протести
Преку социјалните мрежи веќе се најавуваат нови протести. #Протестирам и други граѓанските здруженија велат дека нема да запрат додека Иванов не поднесе оставка од функцијата. ЕУ и САД веќе изразија загриженост за безбедносната состојба во земјата.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
8 фотографии1 | 8
Канибализмот на системот продолжува. Ликовите во последната епизода, тој бласфемичен спој на медиуми и обвинители во рекетарско-уценувачка мисија, се персонификација на таквиот канибализам. Систем во кој лидери на компромитирани партии (да Мицкоски, и твојата партија ја бираше Катица) и дипломатии си дозволуваа да изберат секаква вејка за обвинител и со медиумска помош од Радио Трубарево па се до ББЦ ги прогласат за „Чарлиеви ангели” на правдата. Систем кој поради тупавоста на јавноста толерира да секаков гротескен лик преку ноќ стане медиумски магнат и светец заштитник на извикани новинарски бардови. Но која е причината во позадината на таквата леснотија на подеми и падови, на лежерниот однос на нашето правосудство и медиумска фела?
Компромитација на сите страни
Одговорот е сосема едноставно сублимиран во прашањето: Обидете се да најдете барем два домашни влијателни медиуми – македонски или албански - во чие основање нема учествувано полицијата и/или разузнавањето? Доколку не во првиот круг, тогаш барем во вториот круг на директно замешателство од самиот нивен зачеток. Таквата папочна врска на медиумите со сопствените креатори ја запечатува нивната судбинска зависност од благосостојбата или – како денес – распаѓањето на системот кој ги создал.
Токму затоа сегашниот случај „Кате 13” отскокнува од другите скандали поради директната вмешаност на трета страна во домашната политичка сцена диктирана од компромитирани медиуми, компромитирани партии и компромитирана меѓународна заедница. Немам ни трунка сомнеж дека и оваа патрдија на медиумско-обвинителска мафија би била решена „набрзина”, да не е појавата на новиот „страничен” фактор. Кој со прецизен временски тајминг и на елегантен начин ја демонстрира и разголи пост-сувереноста на Македонија и трулежот на политиките на САД и ЕУ во китење ординарни криминалци и полусвети како „прогресивни надежи” на демократијата, медиумите и правдата. Затоа, да внимаваме со повиците за протекторати. Не дека на Македонија не и е потребен асален протекторат. Туку поради тоа што случајот „Кате 13” укажува дека ние сме ионака веќе под патронажен „љубаво-хубавен” протекторат. Дадени под наем од Западот, како нова форма на крим-политички outsourced protectorate.
Во Македонија демократијата како замисла е веќе речиси невозможна за изведба. Не дека како општество не сме зрели, туку поради сите темни петна на засегнатите кои би биле расветлени во случај на воспоставување на вистински демократски систем, поредок и отчетност. Тоа е и причината зошто не верувам во декларациите на западните претставници во кои бараат владеење на правото, демократија, отчетност, и уште помалку во независноста на домашните медиуми.
Сите истраги на македонското СЈО
Таргет, Титаник, Тортура, ТНТ, Транспортер, Тврдина, Трезор, Топлик, Тендери, Тарифа и Тенк се 11-те случаи кои досега ги отвори СЈО. Осомничени или обвинети се многу актуелни и поранешни државни и локални функционери.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Катица Јанева
Катица Јанева беше избрана за Специјален Јавен обвинител на 15 септември 2015 година од страна на Советот на јавните обвинители, а нејзиниот тим се комплетираше со уште 12 обвинители на 4 ноември лани. Нејзиниот избор беше дел од Договорот од Пржино за што согласност дадоа сите лидери на политички партии и големо мнозинство пратеници во Собранието.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Од шионажа до злосторничко здружување
Заклучно со март годинава, во првиот шестмесечен период од работењето, СЈО отворило вкупно 30 предмети против 80 лица. Кривичните дела кои им се ставаат на товар на осомничените и обвинетите се движат од Повреда на избирачко право, Злоупотреба на службена положба до Насилство, Шпионажа и Злосторничко здружување.
Фотографија: MIA
Обработка на прислушуваните материјали
Во септември годинава, СЈО го претстави и вториот шестмесечен извештај за својата работа. Во меѓувреме, ова обвинителство брои 74 вработени. Во тој период, обвинителите преслушале и обработиле 55.240 аудио фајлови, односно 12 проценти од вкупно добиените прислушкувани материјали.
Фотографија: picture-alliance/dpa/C. Charisius
Насилство и фалсификат
Паралелно со поднесениот втор Извештај за својата работа, СЈО ги обелодени и првите две обвиненија. Во првиот предмет, обвинети се седум лица - службеници на УБК кои го уништиле доказниот материјал за неовластеното прислушување. Во вториот, обвинети се 14 лица кои го поттикнувале или извршиле насилство при протестите пред општина Центар во јуни 2013 година. Меѓу нив е и експремиерот Груевски.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Меѓународна поддршка
СЈО во меѓувреме добива отворена поддршка од претставниците на меѓународната заедница. Шефот на германската дипломатија Франк-Валтер Штајнмајер на 1 септември годинава порача дека е важно „СЈО да може непречено да продолжи со својата работа за разјаснување на обвинувањата за злоупотреба на моќта, за повторно да се засили довербата на македонското население во демократските институции на земјата“.
Фотографија: Reuters/I. Kalnins
Титаник- број 1.
Во февруари 2016, СЈО го обзнани својот прв случај, за изборни измами за кои постои сомнеж дека ги извршувала група која ја предводеле ексминистерката Јанкулоска, ексминистерот за транспорт Јанакиески и секретарот на Владата, Божиновски. Осомничени се за криминализација на изборниот процес со незаконско издавање лични карти и вметнување во избирачкиот список на лица, како и насилство, поткуп...
Фотографија: Petr Stojanovski
ТНТ- Како се уриваше Космос
Во април 2016 година беше отворен случајот за незаконското уривање на комлексот „Космос“ на бизнисменот Фијат Цаноски. Иако првично не беа опфатени во истражната постапка, поради аболицијата од претседателот Ѓорге Иванов, осомничени во случајот „ТНТ“ се и експремиерот Груевски, ексминистерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, и актуелниот градоначалник на општина Гази Баба, Тони Трајковски.
Фотографија: Petr Stojanovski
Транспортер- Битола како Токио
Случајот во април 2016, обвинителката Фатиме Фетаи го најави како „веројатно најскапиот превоз за ученици во светот“, кој го плаќал градот Битола. Градоначалникот на Битола Владимир Талески и претседателот на комисијата за јавни набавки на општината, според СЈО, нанеле штета на буџетот од околу 360.000 евра. На Талески му беше одреден и домашен притвор, но во меѓувреме е пуштен на слобода.
Фотографија: DW/Z.Purkovic
Тврдина- уништување на доказите
Во предметот Тврдина кој на јавноста и беше претставен во март 2016 година, осомничени се двајца началници на УБК и ексминистерката за внатрешни работи Гордана Јанкулоска. Тие во 2015 година противзаконски уништиле системи за следење на комуникации, при што е нанесена штета на државата во висина од околу 10 милиони евра. Истите системи претходно биле користени за незаконско следење и прислушкување
Фотографија: MIA
Тортура- изживувањето врз Љубе Бошкоски
На 28 март 2016, СЈО објави дека започнува нова истрага под името „Тортура“, која се однесува на апсењето на лидерот на партијата Обединети за Македонија и поранешен министер за внатрешни работи Љубе Бошковски. Поднесени се кривични пријави против седум лица, меѓу нив шестмина припадници на полициската единица Алфи, а како првоосомничен е тогашниот директор на УБК Сашо Мијалков.
Фотографија: DW/P. Stojanov
Трезор- Финзи и УБК
„Трезор“ е кодното име на последниот предмет на СЈО, и прв што се однесува на економски криминал, а произлегува од незаконското следење на комуникациите. Како што рече обвинителката Фатиме Фетаи, предметот се однесува на груба злоупотреба на средствата од буџетот на Република Македонија од страна на три раководни лица во УБК и едно раководно лице во Министерството за внатрешни работи.
Фотографија: picture-alliance/dpa
„Топлик“ и „Тендери“
Во предметот „Топлик“ се осомничени шест лица, кои преку злоупотреба на службената должност и кршење Законот за јавни набавки сториле кривични дела со кои го оштетиле буџетот во висина од 1 милион и 44.000 евра. Во „Тендери“ првоосомничено е раководно лице од Министерството за култура, поради фаворизирање на компанијата „Бетон - Штип“ при изградбата на Музејот на македонската борба.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
„Таргет“- масовно прислушување
СЈО соопшти дека илјадници луѓе биле незаконски следени во периодот од 2008 до 2015 година од страна на Управата за безбедност и контраразузнавање. Вкупно десет лица, дел од кои поранешни високи функционери се осомничени дека го организирале и го координарале незаконското прислушување. Незаконски била следена комуникација на најмалку 4.286 телефонски броеви без судски наредби
Фотографија: picture-alliance/dpa/J. Pape
„Тенк“ и „Тарифа“
СЈО сомничи седум лица дека ја злоупотребиле службената положба во случајот „Тарифа“ кој се однесува на постапка за јавна набавка на софтвер за потребите на АД ЕЛЕМ. Истрага е отворена и против две лица кои учествувале во набавката на службениот „Мерцедес“ на екс-премиерот Никола Груевски кој државниот буџет го чинеше 572 илјади евра.
Фотографија: picture-alliance/dpa/J.-P. Strobel
14 фотографии1 | 14
Вистинскиот тест претстои
Сагата со Кате 13 ќе продолжи, закопувајќи ја СДСМ уште неколку метра подлабоко во калот на кавгите помеѓу „провинцијалните” заштитници на невиноста на „Кате 13” и скопските „авангардни” поборници на Орце Камчев како нов „маченички” спиритус-мовенс тајкун на „отпишаните”. Суровоста на битката не е диктирана од демократските инспирации и идеи на двата табора, туку од споделениот страв за губење на привилегиите. Првите, свесни дека со падот на Заев завршува нивниот излет во светот на високи грантови и ниски политики. Вторите, престрашени дека со губењето на Сорос и победата на Заев ќе бидат заковани на маргините на поделбите на колачот и оставени на милост на превртливите тајкуни како Камчев. Затоа, очекувајте уште повеќе европско напредњаштво од кампот Заев, уште повеќе патриотизам од кампот Камчев, уште повеќе врескања УЧК од Груби, уште повеќе шеќерински укажувања на Мицкоски дека „крајно време е да СДСМ се соземе” - но не очекувајте промена на подобро.
Она што треба да очекуваме од самите себе, како граѓани, е да бидеме превентивно спремни за претстојната неминовна експлоатација на домашната полит-медиумска канибализација и западна миопичност од страна на трпеливите набљудувачи од истокот. Залудно и погубно е надежите за имунизација од такви влијанија да и ги оставаме на милост на „мудроста” на конференциско-симпозиумските заложби на домашната политика и западна дипломатија за опасностите од лажни вести. Барем се додека нивните борби се спроведуваат преку лажни медиуми, фингирани обвинителства и свиркачи во служба на тајкуни.
Нашата податливост кон еуфорични триумфализми и глорификации на подметнати „нови надежни дечки и девојки” редовно не води кон неизбежни депресии и деморализации во себе, во системот, во западните партнери. Но и на оваа депресија и деморализација ќе и дојде крај. Отстапувајќи место за нова еуфорија и наивна верба во лесни решенија за тешките ни маки. Или пак за критички постудено просудување и избор за останување на правецот во кој ќе се движиме и понатаму. Вистинскиот тест за нашата зрелост и судбина допрва претстои.