600 милиони евра за одбрана на економијата од коронавирусот
Костадин Делимитов
22 март 2020
Да се спречува, наместо да се лечи. Владата интервентно ќе се задолжува и ќе бара пари од ММФ и Светска банка. Ликвидноста на буџетот и заштита на работните места се приоритет, а товарот ќе го носат сите!
Реклама
Владата го објави планот за одбрана од ударот на епидемијата на коронавирусот врз економијата. Со пакет тежок околу 600 милиони евра, кои ќе се обезбедат од странски извори ќе се обезбеди фонд за ликвидност на буџетот и финансирање мерки за поддршка на фирмите и граѓаните. Приоритет ќе биде спас на стопанството, зачувување на работните места и приходите на сите граѓани, но и ликвидност за најцрните сценарија.
„Имајќи предвид дека еврообврзницата е подолг процес кој што е потребно е над два месеца, имајќи предвид дека непредвидливоста е голема на пазарот на капитал, министерството за финансии предложи да се искористи специјален инструмент, таканаречен заем до еврообврзница, во износ од 400 милиони евра со рок на доспевање од 12 месеци. Планираме дополнителни 87 милиони евра од ММФ на кој земјава има право како членка на Фондот, исто така ќе се побараат средства за развојни политики од Светска банка каде се очекува износ од околу 100 милиони евра. Веќе од утре ќе се достават барањата до сите меѓународни институции и кредитори“, изјави министерката за финансии Нина Ангеловска.
Втор пакет интервентни мерки
Обезбедувањето на парите ќе биде искористено за втор пакет мерки за поддршка на стопанството и граѓаните кој ќе се објави деновиве:
„Средствата ќе бидат искористени за заштита на работните места, ликвидноста на буџетот, а наскоро ќе се презентира сетот мерки. Ликвидноста е обезбедена, подготвени сме за сите сценарија, подготвени сме за најлошото сценарио , а секако работиме и се надеваме за најдоброто. Буџетот ќе може да ги финансира сите потреби, сите мерки кои ќе се креираат за ниту еден граѓанин да не остане без работа, без плата, без приход. Како што е кај здравството, подобро да спречиме отколку да лечиме, така и кај економијата фокусот ќе биде да ги задржиме работните места односно да нема отпуштања“, изјави Ангеловска.
Каде сѐ демне коронавирусот?
Коронавирус насекаде! Можеби дури и на пиперките, билетот за возење, сопственото домашно милениче. Што воопшто смеам да допирам? Ова вознемирувачко прашање си го поставуваат многумина. Еве неколку смирувачки одговори:
Досега познатите коронавируси остануваат опасни на површини како кваките околу четири-пет денови. Како и другите инфекции преку капки и SARS-CoV-2 се пренесува преку рацете и површините кои се допираат често во текот на денот. Иако вирусот е нов и затоа е прилично непознат, експертите сметаат дека и за него важат многу резултати од истражувања на други, веќе познати коронавируси.
Затоа, треба да се биде претпазлив и кога се руча во кантината на работното место - доколку таа одамна не е веќе затворена. Коронавирусите во основа можат преку кивање или кашлање на инфицирано лице да завршат на приборот за јадење или чиниите. Германскиот институт за проценка на ризици (БфР) меѓутоа пишува дека „досега не се познати инфекции со SARS-CoV-2 кои се појавиле со ваков начин на пренос“
Фотографија: picture-alliance/dpa/J. Kalaene
Страв од увозна стока?
Дали родителите мора да се плашат од инфекција преку играчки од увоз? Не, велат од БфР. Досега нема случаи на инфицирани лица за кои е докажано дека се заразиле преку увезени играчки или друга стока. Експертите сметаат дека вирусите немаат голема стабилност при промена на животната средина. Предизвикувачот на болеста е опасен повеќе денови пред сѐ во услови на студ и голема влажност на воздухот.
Фотографија: picture-alliance/dpa/S. Gollnow
Пакети полни вируси
Коронавирусите кои го напаѓаат човекот не се особено стабилни на суви површини. Со оглед на тоа што стабилноста на вирусите надвор од човечкиот организам зависи од могу фактори, како темпертурата и влажноста на воздухот, БфР ја смета инфекцијата по пошта за „главно неверојатна“. Сепак, институтот признава дека сѐ уште не располага со точни податоци за SARS-CoV-2.
Фотографија: picture-alliance/dpa/M. Becker
Вирусен пинг-понг со домашното милениче?
Дали моето куче може да ме зарази мене или јас да го заразам него? Ризикот домашните миленичиња да се заразат од коронавирус е оценет како низок од страна на експертите. Но, тој не може сосема да се исклучи. Самите животни не покажуваат симптоми, значи не заболуваат. Но, доколку се инфицирани тие може преку својот здив, плунка, повраќање, урина да го пренесуваат вирусот.
Фотографија: picture-alliance/dpa/AP/A. Tarantino
Опасен зеленчук?
Пренесување на SARS-CoV-2 преку контаминирани прехранбени продукти, според БфР, не е веројатно. Досега нема докажани случаи на инфицирање на ваков начин. Темелно миење на рацете пред подготовка на оброкот, и во времиња пред и по коронавирусот, е нешто што се подразбира. Со оглед на тоа што вирусите се чувствителни на топлина, загревањето на намирниците натамошно го намалува ризикот од инфекција.
Досега познатите САРС и МЕРС коронавируси не сакаат топлина, но се прилично отпорни на студ. Тие може да останат опасни дури две години на температури од минус 20 степени Целзиусови. БфР меѓутоа смирува: досега нема укажувања за ланец на инфекции со SARS-CoV-2 преку конзумирање храна, вклучително и замрзнати продукти.
Избувнувањето на КОВИД-19 има и едно добро: Кина забрани храна од диви животни. Сѐ укажува на тоа дека новиот коронавирус врз човекот е пренесен од лилјаци. Лилјаците за тоа не се виновни, зашто веројатно завршиле во супа против своја волја. Но, борбата против SARS-CoV-2 ќе трае многу подолго и ќе биде потешка од ослободувањето од храна од диви животни.
Фотографија: picture-alliance/Photoshot/H. Huan
8 фотографии1 | 8
Одложување на кредитите
Какви ќе бидат новите мерки засега не се соопштува. Сепак, она што е клучно да се знае е дека се создадени услови за одложување на ратите за кредити за граѓаните и компаниите за најмалку три месеци. Народната банка за ова веќе ја смени регулативата, а таа утре се очекува да помине и на владина седница:
Граѓаните и компаниите ќе добијат понуда или известување од банките за одложување на обврските, по што ќе треба да се изјаснат дали се сложуваат со поповолните услови или не. Доколку не се изјаснат за 10 дена ќе се смета дека не се за одложување на ратите за кредитите. По усвојување на Уредбата, се надевам утре ќе го објасниме целиот процес. Наше е да ја креираме можноста без да одат граѓаните во банки да добијат одложување на обврските и тоа ќе биде направено.“- рече Ангеловска.
Нема ребаланс
Во целата операција нема да се прави ребаланс на буџетот но ќе има кратења на расходните страни и пренамена на средства помеѓу буџетските корисници:
„Во вакви услови на вонредна состојба ребаланс нема да биде потребен, а од друга страна ќе имаме поголема флексибилност, поголема агилност за да делуваме за што Владата ќе може да носи посебни уредби, односно одлуки за прераспределба помеѓу едни и други буџетски корисници. За мерките кои ќе се објават многу бргу повикувам на трпение. Сите ќе ја платиме цената и секој ќе го носи товарот во оваа ситуација во која е најважно да ги одбраниме фирмите и работните места на сите граѓани“, изјави Ангеловска.
Интервентниот заем ќе биде отплатен во целост со средствата кога ќе се издаде еврообврзницата, што може да се случи до крајот на оваа или почетокот на наредната година. Ангеловска очекува поволна каматна стапка за овој инструмент, дури и пониска од претходно издадената еврообврзница во 2018 година која имаше историски најниска стапка од 2.75%. За предлогот потпис за согласност има и од дополнителниот заменик министер за финансии Гордана Алексоска- Кочовска, што според Ангеловска ја покажува општата свест дека треба да се има сигурносна мрежа за удар од оваа криза.
Кои фирми профитираат од коронавирусот
Стравот од коронавирусот тешко ги погодува финансиски пазари. Кога компаниите мора да ги коригираат своите прогнози за добивка и промет надолу, тоа е отров за курсот на акциите. Но, сепак има и такви кои профитираат.
Кога во последната недела од февруари курсот на акциите ширум светот драматично падна, акциите на платформата за видео стриминг успешно се спротиставија на трендот. Аналитичарите сметаат дека т.н. „останете дома“ акции , како оние на „Нетфликс“ можат да им обезбедат богатство на инвеститорите за време на појавата на коронавирусот, бидејќи на сѐ повеќе луѓе им се вели да останат дома.
Фотографија: picture-alliance/AA/M.E. Yildirim
„Откачете“ го фитнес-клубот
Акциите на фитнес старт-апот Пелотон Интерактив, кој произведува велосипеди за вежбање и, исто така, нуди фитнес часови преку интернет, скокнаа бидејќи стравот од коронавирусот може да поттикне многу фитнес ентузијасти да не одат во своите теретани и клубови и да се одлучат за понудите на Пелотон.
Шефот на фармацевската компанија „Модерна“, Стефан Банкелза кусо време стана милијардер откако компанијата испорача експериментална вакцина против коронавирусот за клиничко тестирање кај луѓето, со што се зголеми цената на нејзините акциите. И Лим Ви Чаи од Малезија, мнозински акционер во фирмата за медицински ракавици „Топ Глав“, влезе во клубот на милијардери среде избувнувањето на вирусот.
Останете дома, останете поврзани
Акциите на телеконференцискиот старт-ап „Зум Видео“ пораснаа речиси за 50% од февруари, откако инвеститорите проценија дека сѐ повеќе луѓе поради стравот од коронавирусот ќе работат од дома. Компанијата веќе придодаде повеќе активни корисници годинава - 2,22 милиони - отколку во целата 2019 година.
Фотографија: zoom.us
Празни полици во супермаркетите
Во супермаркетите, како германскиот „Реве“ и францускиот „Карфур“, прехранбените производи „летаат“ од полиците додека купувачите во паника ги зголемуваат домашните залихи. Затоа инвеститорите засилено вложуваат во акциите на компаниите за пакувана храна. И онлајн трговците, како Амазон, исто така, имаат поголема побарувачка, бидејќи купувачите поради страв од вирусот ги избегнуваат продавниците.
Произведувачите на маски за лице, дезинфекциски средства за раце и дезинфекциски марамчиња се сведоци на огромен раст на побарувачката, бидејќи купувачите бараат начини да се заштитат од вирусот кој брзо се шири. Фирмата „3M“, која меѓу останатото произведува и маски за лице, е една оние со најголема добивка.
Фотографија: picture-alliance/NurPhoto/Yichuan Cao
„Во секое време, насекаде“
Германската софтверска компанија „ТимВјуер“ која им овозможува на корисниците да работат од далечина (од дома), е сведок на голема побарувачка на нејзините услуги, особено во Кина, епицентарот на коронавирусот. На Франкфуртската берза цената на акциите на оваа компанија забележа огромен раст во изминатите неколку дена.
Фотографија: picture-alliance/B. Kammerer
7 фотографии1 | 7
Заздравување во третиот квартал?
Најтешкиот удар од епидемијата врз економијата се очекува во вториот квартал, или црното сценарио кога се очекуваат драстично пониски приходи од даноци поради рестриктивните мерки и намаелната економска активност. Во третиот квартал според проценките на министерството за финансии може да се зборува за стабилизација и опоравување, за во четвртиот квартал од годината евентуално да има комплетно опоравување или дури и определен раст на економијата. Сепак, како ќе се развива состојбата и како ќе заврши годината е тешко да се предвиди со сигурност да се предвиди.
Досега, најголемиот удар од епидемијата на коронавирусот го претрпе угостителскиот сектор, хотелот, рестораните, кафулињата кои прекинаа со работа. За штети веќе алармираат и производствени капацитети, кои поради кризата се принудени дел од работниците да ги испратат на принуден одмор. За билансот од штетите, но и бројот на отпуштени или принудно испратени работници дома засега нема прецизен податок.
Инаку согласно буџетот за 2020 година, планирано е издавање на еврообврзница во износ од 500 милиони евра. Нејзиното издавање беше планирано за втората половина од годината. Со овие пари и емитувањето на државни хартии од вредност требаше да се исплатат 700 милиони евра стари долгови, од кои се по основ на 400 странско задолжување, но и да се финансира дефицитот во износ од околу 280 милиони евра.