Албанија, според ранг листата на Глобал Футпринт Нетворк (ГФН), има најдобар еколошки отпечаток на Балканот. Според рангирањето, Албанија има време до 3 ноември за нејзината побарувачка за еколошки ресурси и услуги да го надмине она што планетата Земја може да го обнови оваа година. Словенија го достигна својот ден на надминување во април, а Србија на почетокот на јули.

Но, според податоците на Меѓународната агенција за обновлива енергија (ИРЕНА), земјата прави премалку од својот огромен сончев потенцијал со инсталиран фотоволтаичен капацитет од само 22 мегавати.

Поголемиот дел од електричната енергија во Албанија се произведува со помош на хидроенергија, генерирана од мрежа на брани долж нејзините планински реки - оттука, нето увозот на енергија е директно поврзан со годишните врнежи. Албанија е всушност нето увозник на енергија, со увоз кој се движи од околу 12% од вкупното снабдување со примарна енергија во 2015 година до високи 46% во 2017 година.

Планови

Сегашната влада одлучи да го промени тоа - делумно поттикната од скоковите на цените на енергијата и руската војна против Украина. Според новите планови, преносниот систем оператор ОСТ очекува ветерните и соларните електрани поврзани на неговата мрежа следната година да достигнат вкупно 220,4 мегавати - речиси десет пати повеќе од сегашниот капацитет. Неискористениот технички потенцијал за распоредување на соларни проекти беше до 2.378 мегавати, соопшти ОСТ.

Владата, исто така, планира нова брана од 210 мегавати, која ќе ја додаде на постојните 1.350 мегавати хидроенергија. Проектот од 500 милиони евра (490 милиони американски долари) ќе овозможи управување со нивоата на водата во мрежата, што значи дека Албанија ќе може да складира вода за употреба кога е најпотребно, на пример, во летните месеци.

Храбриот нов свет

„До неодамна, Албанија немаше регулаторна рамка за поддршка за распоредување на обновливи извори на енергија, освен хидроцентралите“, изјави за ДВ албанскиот експерт за енергија Лоренц Гордани.

Но, ова се промени со донесувањето на новиот Закон за обновливи извори на енергија (ОИЕ) во 2017 година“, вели Гордани. Новата законска рамка беше проследена со два договора меѓу Министерството за инфраструктура и енергетика (МИЕ) и Европската банка за обнова и развој (ЕБОР). Со нив е опфатена заложбата за развој до 700 мегавати во фотоволтаици и енергија од ветер до 2020 година. Националниот акционен план за обновливи енергии 2019-2020 година требаше да го зголеми планираниот капацитет на фотоволтаици од 120 мегавати на 490 мегавати и на ветер од 70 мегавати на 150 мегавати.

„Ова значи дека денес има проекти во вредност од 1.300 мегавати, кои се движат од 10 до 275 мегавати, кои склучиле партнерство или бараат партнерство со странски инвеститори за развој“, вели Гордани.

Албанија, исто така, се обидува да го ажурира управувањето со својот електроенергетски систем. Гордани нагласува дека плановите на Албанија ќе ѝ овозможат на земјата влез на пазар на алтернативни обновливи извори на енергија со усогласување на „интересите на истакнатите компании и промовирање на поодржливи големи проекти засновани на пазарни стимулации“.

Оваа рамка „сосема веројатно ќе ѝ овозможи на земјата да ги покрие сите свои енергетски потреби до 2025 година“, додава Гордани.

Зголемувањето на соларната енергија има за цел и да ѝ помогне на Албанија да ги балансира своите хидроенергетски амбиции со своите еколошки обврски. Зелените активисти сакаат владата помалку да се потпира на браните, поради нивното влијание врз речните екосистеми.

Нови растенија

Во изминатите две години се примени голем број апликации за ветерни и соларни електрани, соопшти ОСТ.

Норвешката компанија за обновлива енергија Статкрафт, на пример, ја лансираше последната фаза на пловечка соларна централа на акумулацијата Бања во југоисточна Албанија. Во комбинација со хидроцентралата на компанијата во близина, двата блока ќе имаат вкупен капацитет од 2 мегавати генериран со помош на 6.400 панели.

Друга соларна централа се гради од француската фирма Волталија и треба да профункционира во 2024 година, со инјектирање на 100 мегавати дополнителна енергија во мрежата. Волталија, исто така, соопшти дека започнува со работа на соларниот парк Караваста, кој ќе биде најголем на Балканот.

„Главните предности на соларната енергија во Албанија се дека сончевата енергија е генерално енергија со најниска цена“, вели Борге Бјорнеклет.

Главниот извршен директор на Ocean Sun - норвешки производител на пловечки соларни системи за енергија - верува дека соларните централи што тој ги инсталира во Албанија имаат дополнителна предност што не користат обработливо земјиште и избегнуваат уништување на шумите. Во Албанија, нивната близина до хидроенергетските акумулации го намалува испарувањето на водата од акумулацијата и би ги зголемила фотоволтаичните перформанси поради ладењето на водата, истакнува тој.

„Недостатоци се можеби новитетот на технологијата, бирократските, регулаторните пречки, слабо развиените стандарди и сертификати и општ скептицизам во врска со новата технологија“, додава тој.