На крајот преовлада воздржаност. Околу 60 шефови на држави и влади од арапските и исламските земји се собраа во понеделникот во Доха, главниот град на емиратот Катар, за да разговараат за можни реакции на израелскиот воздушен напад во Катар. Во завршната декларација, тие пред сè си упатија предупредување самите  себеси – имено „да ги преземат сите можни правни и ефективни мерки за да го спречат Израел да продолжи со своите акции против палестинскиот народ“.

Претходно, шефовите на држави и влади изразија различни ставови за понатамошното дејствување. На крајот, групата се согласи да преземе само минимални мерки.

Катарскиот премиер: остри зборови кон Израел

Притоа, владејачкиот емир на Катар, шеик Тамим бин Хамад Ал Тани, го отвори самитот со обвинување дека Израел не се грижи за своите заложници во Газа. Наместо тоа, тој се обидува „да обезбеди Газа да не биде повеќе населива“. Израел соопшти дека целите на неговата војна се ослободување на сите заложници и пораз на Хамас.

„Ако Израел сака да ги убие лидерите на Хамас, зошто тогаш започнува преговори?“, праша шеик Тамим бин Хамад Ал Тани. „Ако инсистираат на ослободување на заложниците, зошто тогаш ги убиваат сите преговарачи?“ 

Шеик Тамим го осуди Израел и за, како што го нарече, геноцидот што го врши во Газа – оценка која ја изразија и неколку други учесници на самитот. Израел категорично негира дека врши геноцид.

Израелското воено воздухопловство минатиот вторник во главниот град на Катар, Доха, се обиде да ја ликвидира раководната структура на милитантно-исламистичката организација Хамас, која е класифицирана како терористичка организација во Германија, Европската Унија, САД и некои други држави. Според Хамас, нападот не успеа: ниту еден член на преговарачката делегација на Хамас не бил убиен. Сепак, шест лица загинаа.

Идните односи со Израел

И покрај воздржаната завршна декларација, останува нејасно како израелскиот воздушен напад на територијата на Катар ќе ги обликува односите на арапските, особено на заливските држави со Израел. Ова е особено важно во контекст на Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ) и Бахреин. Двете држави имаат потпишано договори за нормализација на односите со Израел, т.н. Аврамски договори. Иако по нападот на Хамас на 7 октомври 2023 година, двете држави сигнализираа дека нема да ги преиспитуваат односите со Израел врз основа на краткорочни настани.

„Сепак, Абу Даби и Манама веројатно не се подготвени да ги одржат Аврамските договори по секоја цена“, вели Филип Динстбир, раководител на регионалната програма за Заливските држави на Фондацијата Конрад Аденауер (КАС), со седиште во главниот град на Јордан, Аман, кој од таму ја следи политичката ситуација во регионот. Тој посочува дека двете држави изјавиле дека обидите за анексија од страна на Израел ги сметаат за „црвена линија“. „Дополнително, ОАЕ сигнализираат дека последниот напад врз Катар нема да биде едноставно толериран. Така, Абу Даби упати многу јасна критика и го откажа учеството на израелска делегација на саем за одбрана во ОАЕ.“

Динстбир очекува дека на средбата во Доха ќе има заедничка реакција и од државите кои веќе имаат нормализирани односи со Израел, како што се ОАЕ, Бахреин, но и Јордан и Египет.

Односот со САД

Останува нејасно како нападот ќе влијае врз односите на Заливските држави со САД. САД се блиски партнери не само на Катар, туку и на други држави во регионот, особено Саудиска Арабија. За двете држави, американската воена заштита е од големо значење. Истовремено, САД цврсто стојат на страната на Израел.

„Заливските држави знаат колку е важна нивната економска и безбедносна соработка со САД“, рече Санам Векил, директорка на програмата за Блискиот Исток и Африка на лондонскиот тинк-тенк Четам Хаус, за ДВ пред неколку дена. „Затоа е малку веројатно дека ќе дојде до непосреден прекин.“

Сепак, во регионот владее одредено разочарување, особено во Доха. Катар користи систем за воздушна одбрана инсталиран од страна на САД. Тој систем не успеа да го спречи израелскиот напад. Дополнително, постои и несигурност дали САД се сигурен воен партнер.

„Со базата Ал-Удеид, Катар ја има најважната американска база во регионот, опремена со најсовремени одбранбени системи“, вели Филип Динстбир. „Се очекуваше дека оваа база ќе донесе безбедносни предности за САД, кои сега се доведени во прашање – особено затоа што нападот го изврши друг американски сојузник, Израел. Според изјавите на Катар, предупредувањето од САД стигнало дури откако ракетите веќе паднале во Доха. Затоа, сигурно ќе следи стратешко преиспитување.“

Тоа веројатно ќе вклучува и политички чекори, вели Динстбир. „Или ќе се обратат кон други меѓународни партнери, што сигурно не е во интерес на Западот. Или пак ќе бараат уште поблиски, формализирани безбедносни гаранции од САД, како што направи Саудиска Арабија, која неодамна се стремеше кон безбедносен пакт сличен на НАТО со САД.“