Фемицид и дигитално насилство – аларм за акција
25 ноември 2025
Жените се соочуваат со сериозни економски последици поради насилството. Според податоците на Здружението за еманципација, солидарност и еднаквост на жените – ЕСЕ, 80% од жените биле спречени да работат од страна на насилниот партнер, а 42% го изгубиле своето работно место како директна последица од насилството. Невидливата последица е економската несигурност по разводот или разделбата, кога жените започнуваат нов живот со нарушена економска основа.
Недостаток на институционална поддршка и правна заштита
Здравствените трошоци претставуваат голем товар: 48% за лекови, 21% за хоспитализации и 19% за матичен лекар и итна помош. Жените често мора приватно да ги покриваат овие трошоци.
ЕСЕ предупредува дека државната финансиска поддршка е недоволна, па над 90% од жените земаат кредити или позајмици за да преживеат. Судската издршка за децата во над 50% од случаите не ги покрива реалните трошоци, а 70% од жените се соочуваат со ненавремена или неплатена издршка.
Фемицидите во Македонија – алармантна статистика
Годинава имаше пет случаи на насилство врз жени кои завршија кобно – во Кавадарци, Неготино, Шуто Оризари, Скопје, Штип и Велес. Адвокатката Катерина Котеска-Стисниовска посочува дека институциите не ги спроведуваат мерките од Истанбулската конвенција: од 52 активности, само 22 се реализирани. Недостасува Национална стратегија за спречување и заштита од насилство по 2023 година.
Адвокатките предупредуваат дека системот е нефункционален, а засолништата за жртви во Македонија се затвораат поради административни проблеми. „Жално е и опасно што секој месец имаме нова жртва. Во држава со два милиони жители, една жртва на секои два месеци е алармантна реалност“, посочува Котеска-Стисниовска.
16 дена активизам: глобална кампања против насилство
Од денеска започнува кампањата „16 дена активизам против родово базирано насилство“ на UN Women, која се одржува секоја година од 25 ноември до 10 декември. Таа го поврзува Меѓународниот ден за елиминација на насилството врз жените со Денот на човековите права. Годинешниот фокус е дигиталното насилство – една од најбрзо растечките форми на злоупотреба.
UN Women предупредуваат дека дигиталното насилство се шири со алармантна брзина, поттикнато од анонимноста и слабата правна заштита. Форми како онлајн вознемирување, демнење, „доксинг“, дипфејкови и споделување интимни фотографии без согласност се користат за замолчување и заплашување на жените.
Според Светската банка, помалку од 40% од државите имаат закони за заштита од сајбер вознемирување. Тоа значи дека 1,8 милијарди жени и девојчиња се оставени без правна заштита.
Потреба од системска акција и глобална соработка
Дигиталната злоупотреба се прелева во реалниот живот и може да доведе до физичко насилство и фемицид. UN Women повикуваат на глобална соработка, подобри закони, поголема одговорност на технолошките компании и инвестиции во превенција преку дигитална писменост.
Потребна е итна системска акција за да се заштитат жените и девојчињата од сите форми на насилство – економско, физичко и дигитално.