Француската писателка Ани Ерно, позната по своите навидум едноставни новели пишувани врз основа на нејзините лични искуства со класните и половите поделби, ја доби годинешната Нобелова награда за литература.
Ани Ерно, нобелов лауреат за 2022 годинаФотографија: Marco Destefanis/Pacific Press/picture-alliance
Реклама
Француската писателка, 82-годишната Ерно е наградена за „храброста и клиничката острина со која ги открива корените, отуѓувањата и колективните ограничувања на личната меморија“, соопшти жирито. Во изјава за шведската телевизија веднаш по објавата, Ерно рече дека наградата е „многу голема чест“ и „голема одговорност“.
Нејзините повеќе од 20 книги, од кои повеќе се дел од училишните лектири во Франција со децении, нудат еден од најсуптилните, проникливи погледи во социјалниот живот на модерна Франција.
Кристалната проза на Ерно го отвори нејзиниот премин од девојка од работничката класа до книжевната елита, фрлајќи критички поглед врз општествените структури и нејзините сопствени комплицирани емоции.
„Во нејзините дела, Ерно постојано и од различни агли, го истражува животот одбележан со силни нееднаквости во однос на полот, јазикот и класата“, соопшти Шведската академија.
Бескомпромисна авторка
„Нејзината работа е бескомпромисна и напишана на обичен прочистен јазик“, се дополнува.
„И кога таа со голема храброст и клиничка острина ја открива агонијата на искуството на класите, опишувајќи срам, понижување, љубомора или неможност да се види кој сте, таа постигна нешто восхитувачко и трајно“.
Нобеловата награда се состои од медалја и парична сума од 10 милиони шведски круни (околу 900 илјади евра).
Минатата година, наградата ја доби писателот од Танзанија Абдулразак Гурнах, чија работа е фокусирана на страдањата на бегалците и прогонот, колонијализмот и расизмот.
Ерно е 17-та жена која ја добива престижната награда од вкупно 119 нобелови лауреати од почетокот на доделувањето на наградата во 1901 година.
Во петок ќе биде прогласен добитникот на годинешната Награда за мир.
Нобелова награда за литература - не одеше секогаш „подмачкано“
Годинава, поради скандали со корупција и сексуални напади, Нобелова награда за литература нема да се доделува. Но и порано имаше проблеми и контроверзи во врска со ова најважно книжевно признание.
Фотографија: picture alliance/dpa/V.Bucci
Закани по живот: Салман Ружди
Романот на Ружди, „Сатански стихови“ (1988), иранскиот врховен верски поглавар, го сметаше за богохулство, па објави „фатва“, награда за главата на писателот. Ружди со години потоа мораше да се крие. Шведската академија тогаш не зазеде став, па двајца членови на жирито си дадоа оставки. Дури 27 години подоцна, Академијата ги осуди заканите.
Фотографија: Getty Images for Christian Dior Couture/N. Hunt
Доцно признание за „првенецот“ на Томас Ман
Кога Томас Ман ја доби наградата во 1929. година, тоа не беше за неговиот тогаш од печат излезен роман „Волшебен брег“, туку за неговиот дебитантски роман, „Буденброкови“, во тоа време стар 30 години. Жирито романот „Волшебен брег“ го сметал за „развлечен и флегматичен“.
Фотографија: picture-alliance/dpa/Bifab
Не е литература, но сепак се силни зборови - Винстон Черчил
Британскиот премиер Винстон Черчил всушност бил кандидат за Нобелова награда за мир, двапати бил на листата. Во 1953. тој ја доби наградата, но - за литература. Жирито ја фалеше неговата историска и биографска книга за Втората светска војна поради „реторичката уметност со која ги бранел човековите права.“
Фотографија: picture-alliance/AP-Photo
Не смееше да ја прими наградата: Борис Пастернак
Советскиот автор, светски познат по неговиот роман „Доктор Живаго“, беше одликуван во 1958. Но, неговата влада му се закани со прогон ако ја прими наградата. Пастернак попушти, а Здружението на писатели го исклучи од своите редови. Сепак, Пастернак остана во Советскиот Сојуз. Неговиот син во 1989. година во Стокхолм го прими Нобеловиот медал на својот татко.
Фотографија: picture-alliance/dpa/Tass
Ги сакал само парите: Жан-Пол Сартр
Во 1964. година Нобеловата награда требаше да ја прими францускиот драматург и филозоф Жан-Пол Сартр. Неочекувано, тој го одби признанието („Секоја награда создава зависност“.) Се зборува дека години подоцна, одоколу се распрашувал дали сепак не може да ги добие парите - 273.000 шведски круни. Но, ова е веројатно само измислена анегдота.
Фотографија: picture alliance/AP Images
„Тоа не е литература“: Дарио Фо
Тој е само „забавен уличен циркузант, а не автор од светска класа“, критикуваше револтираната литературна елита кога во 1997. година беше одликуван италијанскиот драматург Дарио Фо. Како сатиричар, тој возврати во свој стил. На својот говор во Шведската академија тој му даде наслов „ Против отворените улични циркузанти“ и свеченото доделување на наградата го претвори во сатирично шоу.
Фотографија: Vittorio Zunino Celotto/Getty Images
Премногу луѓе: Елфриде Јелинек
Австриската писателка Елфриде Јелинек не сакаше да присуствува на доделувањето на наградите, кога беше одликувана во 2004. година. Образложение: има страв од голема публика и ненадејната популарност. „Психички не сум во состојба лично да се соочам со ова,“ порача Јелинек, а жирито тоа мораше да го прифати. Сепак, Јелинек одржа говор, преку видео-порака.
Фотографија: Imago/Leemage/S. Bassouls
Не сакаше да зборува: Боб Дилан
Боб Дилан е прв музичар кој доби Нобелова награда за литература, во 2016. година. Музичкиот свет го славеше поради тоа. Но, Дилан се дистанцираше и се чинеше незаинтересиран за своето високо признание. Тој го откажа учеството на свеченото врачување и не испрати ни свој говор. Во март 2017. година сепак отиде накратко во Стокхолм и си го зеде својот медал.
