Длабоко документираните наоди од тричлениот тим се најновите обвинувања за геноцид против владата на премиерот Бенјамин Нетанјаху од страна на активисти за човекови права, додека Израел продолжува со војната против Хамас во Газа, која досега однесе десетици илјади животи. Израел го отфрли извештајот, нарекувајќи го „изопачен и лажен“.

Комисијата за истрага за окупираните палестински територии и Израел, формирана пред четири години, повеќепати документираше наводни злоупотреби и прекршувања на човековите права, како во Газа по смртоносните напади на 7 октомври 2023 година предводени од Хамас, така и во други палестински области.

Иако ниту комисијата ниту Советот за човекови права со 47 земји-членки не можат да преземат директни мерки против држава, наодите може да бидат искористени од обвинители во Меѓународниот кривичен суд или Меѓународниот суд на правдата на ОН.

Извештајот претставува и последна порака од тимот предводен од поранешната шефица за човекови права на ОН, Нави Пилај, која беше судијка во Меѓународниот кривичен трибунал за Руанда. Сите тројца членови на комисијата во јули објавија дека ќе се повлечат, наведувајќи лични причини и потреба од промена.

Тимот беше ангажиран од Советот за човекови права, највисокото тело на ОН за човекови права, но не зборува во име на Обединетите нации. Израел одби да соработува со комисијата и ја обвини неа и Советот за пристрасност против Израел. Претходно годинава, администрацијата на Трамп, клучен сојузник на Израел, ги повлече САД од Советот.

Комисијата вели дека Израел извршил „геноцидни акти“ 

По темелна правна анализа, испитувајќи и дејствија и намери, комисијата заклучи дека Израел извршил четири од петте „геноцидни акти“ дефинирани според меѓународната конвенција усвоена во 1948 година, позната како „Конвенција за геноцид“, три години по крајот на Втората светска војна и Холокаустот.

„Комисијата заклучува дека Израел е одговорен за извршување геноцид во Газа“, рече Пилај, претседателка на комисијата. „Јасно е дека постои намера да се уништат Палестинците во Газа преку дејствија што ги исполнуваат критериумите утврдени во Конвенцијата за геноцид.“ 

Тимот ги базираше своите наоди врз петте критериуми од конвенцијата за проценка дали се случил геноцид: убивање членови на група; предизвикување сериозна телесна или ментална штета; наметнување мерки за спречување раѓања во групата; намерно создавање услови за „физичко уништување“ на групата; и присилен трансфер на деца.

Според конвенцијата, може да се утврди геноцид дури и ако е исполнет само еден од овие пет критериуми – а комисијата вели дека се исполнети четири. Единствено критериумот за присилно префрлање не е исполнет.

Пилај рече дека „одговорноста за злосторствата лежи кај израелските власти на највисоко ниво“ во речиси двегодишната војна.

Комисијата заклучи дека Нетанјаху, како и израелскиот претседател Исак Херцог и поранешниот министер за одбрана Јоав Галант, поттикнале извршување геноцид. Не е проценето дали и други израелски лидери го направиле истото.

Крис Сидоти, еден од тројцата членови на комисијата, рече дека се надева оти извештајот ќе допре до луѓето во Израел, инсистирајќи дека тие биле „предадени“ од владата со нејзиното „апсолутно одбивање“ да преземе акција за спасување на израелските заложници по убиството на 1.200 луѓе на 7 октомври пред две години, и нејзината „геноцидна војна“ која ја загрозила безбедноста на Израел.

„Не можеме да ја разбереме целосно траумата од 7 октомври за народот на Израел“, им рече тој на новинарите. „Траумата и нивното страдање беа безмилосно манипулирани од Нетанјаху и неговите соработници во последниве две години – време е тоа да престане. И време е одговорните да бидат изведени пред лицето на правдата.“

Израел ги отфрла наодите

Израел, кој беше основан по Холокаустот, категорично ги отфрла обвинувањата за геноцид како антисемитска „крвава клевета“.

Министерството за надворешни работи на Израел во вторник издаде остар одговор, велејќи дека „категорично го отфрла овој изопачен и лажен извештај“.

„Тројца поединци кои служат како прокси на Хамас, познати по нивните отворено антисемитски ставови – и чии ужасни изјави за Евреите беа осудени ширум светот – денес објавија уште еден лажен ‘извештај’ за Газа“, се вели во соопштението.

Обвинувањата за геноцид се особено чувствителни во Израел, кој беше основан како засолниште за Евреите по Холокаустот, и каде спомените на Холокаустот сè уште играат важна улога во националниот идентитет.

Во својот заклучок за геноцид, комисијата ги разгледала постапките на израелските безбедносни сили и „експлицитните изјави“ на израелските цивилни и воени власти, меѓу другите критериуми. Особено, експертите ги навеле како фактори бројот на жртви, „целосната опсада“ на Газа и блокадата на хуманитарната помош што довела до глад, политика на „систематско уништување“ на здравствениот систем и директно таргетирање на деца.

Комисијата ги повикува земјите на акција

Комисијата ги повика другите земји да ги прекинат трансферите на оружје кон Израел и да блокираат поединци или компании од активности што би можеле да придонесат за геноцид во Газа.

„Меѓународната заедница не смее да молчи за геноцидната кампања што Израел ја започна против палестинскиот народ во Газа“, рече Пилај, која е јужноафриканска правничка. „Кога се појавуваат јасни знаци и докази за геноцид, отсуството на акција за негово спречување претставува соучесништво.“

Сегашниот висок комесар за човекови права на ОН, Волкер Тирк, го осуди однесувањето на Израел во војната во Газа и остро зборуваше против наводните злосторства, но не го обвини Израел за извршување геноцид.

Неговата канцеларија, повикувајќи се на меѓународното право, тврди дека само меѓународен суд може да донесе конечна, формална одлука за геноцид. Критичарите возвраќаат дека тоа може да трае со години и инсистираат дека илјадници луѓе, многу од нив цивили, систематски се убиваат во Газа во меѓувреме.

Меѓународниот суд на правдата разгледува тужба за геноцид поднесена од Јужна Африка против Израел. Други земји, меѓу кои Шпанија, Мексико и Либија, побараа да се приклучат на случајот.